آزمایش کولپوسکوپی روندی ساده است که پزشک توسط آن می‌تواند گردن رحم را با دقت بررسی کند. آزمایش کولپوسکوپی ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و بسیار شبیه به پاپ اسمیر است. یکی از بزرگترین تفاوت‌هایش این است که پزشک از ابزار بزرگ‌نمایی به نام کولپوسکوپ برای مشاهده دقیق دهانه رحم استفاده می‌کند. اگر نتیجه آزمایش پاپ اسمیر شما غیرعادی باشد کولپوسکوپی انجام می‌دهید و پزشک می‌تواند هرگونه مشکلی را بهتر تشخیص بدهد.
اگر پزشک احساس کند گردن رحم شما مشکلی دارد، ممکن است کولپوسکوپی را توصیه کند. برخی از این دلایل شامل موارد زیر است:
- نتیجه غیر طبیعی تست پاپ اسمیر.
- گردن رحم در بررسی لگنی غیرعادی به‌نظر برسد.
- آزمایش‌ها نشان دهد که مبتلا به اچ پی وی HPV هستید.
- خونریزی بی‌دلیل یا مشکلات دیگر داشته باشید.
پزشک شما می‌تواند از کولپوسکوپی برای تشخیص سرطان گردن رحم، زگیل تناسلی، سرطان واژن و سرطان واژن استفاده کند. وقتی پزشک نتیجه کولپوسکوپی را دریافت کرد خواهد فهمید که به آزمایش‌های بیشتر نیاز دارید یا نه.
پزشک از شما می‌خواهد روی تخت معاینه دراز بکشید و با یک اسپکولوم واژن شما را باز می‌کند. سپس با یک پنبه و محلول سرکه مانند گردن رحم و واژن را شستشو می دهد. این کار ممکن است با کمی سوزش همراه باشد اما به بهتر دیدن سلول های غیرعادی کمک می‌کند. بعد از شستشو با کولپوسکوپ گردن رحم و واژن شما را نگاه می‌کند.
قبل از انجام کولپوسکوپی چیزی، از هیچ محصول واژینالی استفاده نکنید زیرا باعث میشود پزشک نتواند گردن رحم شما را خوب ببیند. از چند روز قبل از تامپون استفاده نکنید و از رابطه جنسی بپرهیزید.
اگر عادت ماهانه شدید دارید از پزشک بخواهید تا وقت شما را تغییر دهد. اگر داروی رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنید او را در جریان قرار بدهید. در غیر این صورت ممکن است دچار خونریزی شدید شوید، خصوصا در صورت انجام تکه برداری که طی آن نمونه کوچکی از بافت برای آزمایش برداشته میشود.
در آخر اگر باردار هستید به پزشک بگویید. در این صورت هم می‌توانید کولپوسکوپی انجام بدهید اما احتمالا تکه برداری نخواهد کرد.
اگر پزشک حین کولپوسکوپی چیزی پیدا کند که به نظرش غیرعادی برسد این کار را انجام می‌دهد. اگر نواحی متعددی را مشاهده کند که به نظرش مشکل‌دار برسد از همه آنها نمونه‌برداری می‌کند.
پزشک تکه برداری را در حین کولپوسکوپی انجام می‌دهد. از یک وسیله تیز برای برداشتن بافت از ناحیه ناهنجار استفاده می‌کند. کمی احساس ناراحتی خواهید کرد.
همانطور که اشاره شد کولپوسکوپی یک روش ساده برای بررسی وضعیت دهانه رح است که طی آن پزشک با استفاده از دستگاه کولپوسکوپ دهانه رحم را مشاهده کرده و درصورت نیاز از قسمت های مشکوک به تغییرات غیر طبیعی نمونه برداری می کند. نمونه‌های تکه برداری شده برای بررسی دقیق به آزمایشگاهه پاتولوژی فرستاده میشود. نتیجه به پزشک شما ایده‌ای از اقدامات لازم بعدی می‌دهد. اگر بتواند تمام سلول های غیرعادی را حین تکه برداری جدا کند، به درمان بیشتری نیاز نخواهید داشت.
همچنین ممکن است پزشک گزینه‌های زیر را برای برداشتن سلول ها و جلوگیری از سرطان گردن رحم پیشنهاد کند:
- تکه برداری مخروطی: پزشک تکه‌ای مخروطی شکل را برای برداشتن سلول های پیش سرطانی برمیدارد. این سلول های ناهنجار معمولا پیش سرطانی یا سرطانی هستند.
- کریوتراپی: پزشک از یک گاز مایع برای فریز کردن سلول های ناهنجار گردن رحم استفاده می‌کند.
- برش با حلقه الکتروسرجیکال: پزشک سلول های غیرعادی را با یک حلقه سیمی دارای الکتریسیته برمیدارد.
- پس از تکه برداری، نمونه بافت برای جستجوی تغییرات یا ناهنجاری‌هایی نظیر سرطان زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌‌گیرد. اگر سلول های ناهنجار وجود نداشته باشد، نتیجه طبیعی اعلام میشود. نتیجه ناهنجار تکه برداری گردن رحم به معنای آن است که در سلول های گردن رحم تغییراتی وجود داشته است.
نتیجه ناهنجار تکه برداری گردن رحم مشابه نتیجه ناهنجار آزمایش پاپ اسمیر گزارش میشود به این ترتیب که سلول های ناهنجار در گردن رحم ممکن است با واژگان متفاوت به شیوه‌های مختلفی توضیح داده شود. اغلب تغییرات ناهنجاری سلولی در گردن رحم با استفاده از سیستم گزارش بتسدا Bethesda توضیح داده میشود، که اطلاعاتی درباره میزان تفاوت سلول ها با سلول های عادی ارائه می‌دهد. سیستم گزارش بتسدا شامل واژگان ضایعه درون پوششی سنگ فرشی ضعیف (LSIL)، ضایعه درون پوششی سنگ فرشی شدید (HSIL) و کارسینوم درجا (AIS) است. سیستم‌های گزارش دیگر به نوبافت درون پوششی گردن رحم (CIN) و دیسپلازی گردن رحم اشاره دارند.
این دیاگرام نشان می‌دهد که واژگان مختلف برای توضیح سلول های ناهنجار در گردن رحم چگونه بهم ارتباط دارند.
ضایعه درون پوششی سنگ فرشی (SIL) جدیدترین روش توضیح تغییرات ناهنجار در سلول های سنگ فرشی در گردن رحم است. ضایعه درون پوششی سنگ فرشی می‌توند ضعیف یا شدید باشد.
ضایعه درون پوششی سنگ فرشی ضعیف (LSIL) با نوبافت درون پوششی گردن رحم ۱ (CIN 1) و دیسپلازی خفیف مقایسه میشود. ضایعه درون پوششی سنگ فرشی ضعیف بر بخش پایینی دیواره گردن رحم تاثیر می‌گذارد.
ضایعه درون پوششی سنگ فرشی شدید (HSIL) با نوبافت درون پوششی گردن رحم ۲ (CIN 2) و نوبافت درون پوششی گردن رحم ۳ (CIN 3) و دیسپلازی متوسط و شدید مقایسه میشود. ضایعه درون پوششی سنگ فرشی شدید (HSIL) بیشتر دیواره گردن رحم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
نوبافت درون پوششی گردن رحم (CIN) روش دیگری برای توضیح تغییرات ناهنجار سلول های سنگ فرشی در گردن رحم است. نوبافت به معنای رشد ناهنجار و غیرکنترل‌شده سلول هاست.
نوبافت درون پوششی گردن رحم (CIN) از درجه ۱ تا ۳ بر اساس میزان ناهنجاری بافت گردن رحم زیر میکروسکوپ درجه‌بندی میشود.
نوبافت درون پوششی گردن رحم ۱ کمترین شدت را دارد و با دیسپلازی خفیف مقایسه میشود.
نوبافت درون پوششی گردن رحم ۲ شدت متوسطی دارد و با دیسپلازی متوسط مقایسه میشود.
نوبافت درون پوششی گردن رحم ۳ شدیدترین است و هم با دیسپلازی شدید و کارسینوم درجا (مراحل بسیار اولیه سرطان که در آن سلول های توموری هنوز به بافت‌های اطراف حمله نکرده‌اند) مقایسه میشود.
دیسپلازی روش دیگری برای توضیح تغییرات ناهنجار سلولی در گردن رحم است. به آن معنا که سلول ها نسبت به سلول های عادی از نظر اندازه، شکل و سازمان درون بافت متفاوت هستند. دیسپلازی تقریبا همیشه به شرایط پیشاسرطانی اشاره دارد.
نوع دیسپلازی بر اساس اینکه سلول های ناهنجار چقدر شبیه سلول های هنجار باشند درجه‌بندی میشود.
- دیسپلازی خفیف به معنای آن است که سلول های کمی با سلول های عادی فرق دارند و تغییرات سرطانی شدن در آنها در حال وقوع است.
- دیسپلازی متوسط به معنای آن است که سلول ها کاملا با سلول های عادی فرق دارند و تغییرات سرطانی شدن در آنها دیده می شود.
- دیسپلازی شدید به معنای آن است که سلول ها بسیار زیاد با سلول های عادی فرق دارند و تغییرات سرطانی شدن در آنها پیشرفت کرده است.
کارسینوم درجا سلول های سرطانی موجود در بافت غده‌ای کانال گردن رحم را توضیح می‌دهد شرایطی که سرطان هنوز در بافت های عمیق تر گردن رحم و بافت های اطراف گسترش نیافته است.
دکتر نرگس تاج دینی، متخصص زنان و زایمان
آدرس: چهارراه پاسداران، خیابان دولت، بین دیباجی و یارمحمدی، پلاک ۱۸۲، طبقه ۵، زنگ ۸ واحد ۹
پیگیری و گزینه‌های درمانی برای نتیجه ناهنجار تکه برداری گردن رحم بسیار متفاوت است. بسته به شدت آن، بعضی تغییرات یا ناهنجاری‌ها ممکن است نیاز به درمان نداشته باشد. بعضی از سلول های ناهنجار خودبخود به حالت عادی بازمی‌گردند. سلول های ناهنجار دیگر یا تغییرات پیش سرطانی اگر درمان نشوند ممکن است تبدیل به سرطان شوند.
بانوانی با نتیجه تکه برداری گردن رحم ناهنجار ممکن است یک روند یا روندهای بیشتری برای پیگیری یا درمان داشته باشند:
- آزمایش پاپ اسمیر نمونه کوچکی از سلول های گردن رحم را برمیدارد. پزشکان بافت را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند تا عادی بودن یا ناهنجاری آن‌را مورد مشاهده قرار بدهند.
- آزمایش ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) برای بررسی سلول های گردن رحمی انجام میشود تا مشخص شود آیا دارای دی‌ان‌ای انواع مشخصی از این نوع ویروس هستند یا خیر. انواع خطرناک HPV احتمالا زیادی دارد به ایجاد سلول های سرطانی منجر شوند.
- کولپوسکوپی از کولپوسکوپ (یک ابزار بزرگ‌نمای چراغ‌دار) برای بررسی فرج، واژن و گردن رحم استفاده می‌کند. حین کولپوسکوپی پزشک ممکن است سلول ها یا بافت‌هایی را بردارد تا بتواند زیر میکروسکوپ آنها را مورد بررسی قرار دهد.
- روش تکه برداری، بافت‌ها یا سلول هایی را از بدن برمیدارد تا زیر میکروسکوپ برای تشخیص سرطان از آن استفاده کنند. تکه برداری می‌تواند حین کولپوسکوپی انجام شود.
- بافت برداری اندوسرویکال نوعی تکه برداری است. در آن از یک ابزار ویژه به نام کورت برای برداشتن سلول هایی از کانال گردن رحم استفاده میشود. می‌توان توسط آن سلول هایی را برای تشخیص سرطان زیر میکروسکوپ برداشت. بافت‌برداری اندوسرویکال می‌تواند حین کولپوسکوپی انجام شود.
- کرایوتراپی از سرمای بسیار شدید (معمولا نیتروژن مایع یا دی‌اکسید کربن) برای یخ زدن و نابود کردن سلول ها یا بافت‌های ناهنجار استفاده می‌کند.
- لیزردرمانی از قدرت لیزر برای برداشتن بافت استفاده می‌کند.
- تکه برداری مخروطی، تکه‌ای مخروطی شکل را از گردن رحم برمیدارد. این روش با استفاده از یک سیم نازک که توسط جریان الکتریکی داغ شده است، از گردن رحم بافت‌برداری می‌کند.
بانویی که حین بارداری برای او تشخیص LSIL داده شده است تا وقت زایمان نیازی به تکرار آزمایش کولپوسکوپی یا درمان ندارد.
اگر برای بانوی باردار تشخیص HSIL داده شد به آزمایش‌های بیشتری نظیر آزمایش کولپوسکوپی، پاپ اسمیر یا تکه برداری بیشتر در دوران بارداری نیاز خواهد داشت. تکه برداری مخروطی معمولا به دلیل خطر اندک خونریزی انجام نمی‌شود.
