به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، کارکردن کودکان یک مشکل و معضل در سراسر جهان به شمار می رود . طبق آمار جهانی بین 250 تا 304 میلیون کودک 5 تا 17 ساله درگیر هر فعالیت اقتصادی هستند. کودکان کار 22 درصد از نیروی کار در آسیا، 32 درصد در آفریقا، 17 درصد در آمریکای لاتین، 1 درصد در آمریکا، کانادا، اروپا و سایر کشورهای ثروتمند را تشکیل می دهند.
وضعیت کار کودکان در ایران مناسب نیست. این خبری است که با مرور گزارش مرکز پژوهش های مجلس به آن می رسیم و خبر دومی که این گزارش به مخاطب اعلام می کند این است که قانون حمایت از کودکان و نوجوانان در ایران تصویب شده است اما اجرای دقیقی ندارد و خبر سوم این است که وضعیت اقتصاد کشور مناسب نیست، وگرنه کودک نباید کار کند.
تحقیقات مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد که تعدادی از کودکان به دلایل مختلف ازجمله فقر خانوارها در اشکال مختلفی از «کار کودک» مانند کار در کارگاه ها مشغول به کار هستند. براساس این تعریف، کار کودک «به عنوان کارهایی تعریف می شود که کودکان را از دوران کودکی، ظرفیت و توانایی و شأن شان را محروم می کند و برای رشد فیزیکی و روانی آنها مضر است».
براساس آماری که در مسیر تحقیقات مرکز پژوهش های مجلس به دست آمده است ، کار کودک گریبان گیر حدود ۸ درصد و با احتساب کودکان خانه دار حدود ۱۵ درصد از کودکان کشور است. در این میان حدود ۱۰ درصد از کودکان کار به مدرسه نمی روند.
کار کودک به دلیل آسیب های آن به لحاظ قانونی در قوانین بین المللی و داخلی نظیر قانون کار (۱۳۶۹) و قانون حمایت از اطفال و نوجوانان (۱۳۹۹) منع و جرم انگاری شده است و دولت مکلف شده به منظور کاهش کار کودکان اقدامات و حمایت های لازم از کودکان را به عمل آورد.
به رغم منع قانونی این کارها، برحسب گزارش های مختلف، کودکان کماکان در فعالیت های اقتصادی مورد سوءاستفاده و بهره کشی قرار می گیرند. سوءاستفاده از کودکان نشان دهنده ضعف در ضمانت اجرای قوانین و نبود سازوکار مناسب جهت نظارت مؤثر بر عدم استفاده از کار کودک است.
به عبارتی ضعف در اجرای قوانین و عدم نظارت مؤثر بر کارگاه ها یکی از عمده دلایل شکل گیری کار کودک است. در این راستا، هدف از تهیه این گزارش بررسی چالش های نظارت مؤثر بر عدم استفاده از کار کودک است.
علی اکبر بسطامی، نماینده مجلس و دبیر دوم کمیسیون اجتماعی در گفت و گو با رکنا با اشاره به اعمال فشار برای کار کردن کودکان گفت: در جای جای پایتخت، کودکان کار مشاهده می شوند. کار کودکان، همیشه بوده و هست. یکی از مشکلاتی که در کشور داریم این است دستگاه هایی که باید در این خصوص به وظایفشان عمل کنند و متولی این امر هستند، در راستای ساماندهی این مهم اقدامی نمی کنند. علی رغم اینکه در بودجه ها همیشه برای این موضوع اعتباراتی پیش بینی می شود؛ ولی اینکه کسی این جایگاه را مدیریت کند و گزارش قابل قبولی نیز ارائه دهد وجود ندارد. وزارت کشور ، نیروی انتظامی و سازمان بهزیستی باید به این موضوع ورود کنند؛ ولی اقدامی مشاهده نمی شود.
وی تاکید کرد: بسیاری از این کودکان کار، اجیر شده‌ی برخی افراد سرمایه دار هستند و ما چندین جلسه در خصوص ساماندهی اینها داشتیم. آنها منبع درآمدی برای این سودجویان هستند که مسئولان به خوبی نسبت به آن واقف هستند؛ ولی ورودی به حل و فصل آن نداشتند.
بسطامی گفت: یک نگاه هماهنگ که بخواهد این موضوع را به صورت یکپارچه بررسی و حل و فصل کند نداریم.
از سوی دیگر محمد تقی نقد علی، عضو کمیسیون قضایی مجلس نیز درباره گزارشات مستمر در مورد حیف و میل شدن حقوق کودکان کار در شهرهای بزرگ کشور به خبرنگار رکنا گفت: به طور حتم با تمامی ارگان هایی که به اجرای دقیق قانون حمایت از کودکان و نوجوان کم توجهی هستند به صورت جدی و مطابق ضوابط قانونی برخورد صورت خواهد گرفت.
وی با اشاره به اهمیت حفظ حقوق کودکان در توصیه های ادیان الهی، بیان داشت: نمی شود مساله ای را که رعایت آن هم مورد تاکید دین اسلام است و هم قانون و عرف عمل به آن را به برای همه ما به عنوان یک وظیفه تعیین کرده است، مورد بی مهری قرار گیرد و ما هم در قبال آن مماشات داشته باشیم.
عضو کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی افزود: مجلس قطعا در برابر افراد و نهادهایی که در خصوص قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مسئولیت دارند و به مسئولیت خود عمل نمی کنند حساس است و آنها را مورد بازخواست قرار خواهد داد.
خبرنگار: آزاده مختاری
