آب‌بندان‌ها محل ذخیره‌سازی آب کشاورزی، تغذیه چشمه‌ها و آب‌های زیرزمینی است، این مکان‌ها از نظر بوم‌شناختی به عنوان زیستگاه پرندگان و حیات وحش، حافظ تنوع زیستی و بانک ژن نیز محسوب می‌شوند. استان مازندران با در اختیار داشتن ۹۳۱ قطعه آب‌بندان به مساحت ۱۸ هزار و ۵۱۹ هکتار، یکی از استان‌های صاحب امتیاز در این زمینه است، آب بندهایی که برخی طبیعی و برخی توسط کشاورزان و برای مصارف کشاورزی ساخته شده‌اند.
بر اساس آیین‌نامه وزارت نیرو حریم رودخانه‌ها، نهرهای طبیعی و برکه‌ها تا ۱۵۰ متر «تراز افقی» از منتهی‌الیه بستر را شامل می‌شود؛ حریم‌بندی که برای حفاظتِ کیفیِ آب انجام شده، اما متاسفانه در برخی از این آب‌بندها به دلایل نامعلوم اعمال نمی‌شود.
اتفاقی که علاوه بر آلودگی آب‌های زیرزمینیِ اطراف آب‌بندها که بیشتر شامل ساخت و سازهای اطراف آب‌بندان است به زیستگاه پرندگان و حیات وحش منطقه آسیب وارد می‌کند و در نهایت چرخۀ اکوسیستمی آب‌بندان را وارد چالشی جدی می‌کند. در گذشته بسیاری از آب‌بندان‌ها سیمای طبیعی داشته‌اند، اما به علت تغییر کاربری، امروزه اکثر آن‌ها به محلی برای پرورش ماهی تبدیل شده‌اند و در حال از دست دادن اصالت و ماهیت اصلی خود هستند.
اجرای پروژه‌های انتقال برق برای مصارف صنعتی و خانگی در اطراف آب‌بندان‌ها باعث شده تا ساخت‌وسازها در اطراف آن‌ها بیشتر شود، اقدامی که در نهایت باعث تخریبِ آن‌ها در آینده‌ای نزدیک می‌شود. این شرایط در حالی است که توسعه و حفظ آب‌بندان‌های طبیعی بهترین راهکار برای مقابله با کم آبی و خشکسالی است.
عکس: مصطفی کاظمی - مصطفی شانچی
