آمارهای رسمی سازمان غذا و دارو نشان می‌دهد که میزان صادرات دارو در سال ۱۴۰۱، به طور کلی ۶۹ میلیون و ۷۴۸ هزار و ۶۶۱ دلار بوده و بیشترین میزان صادرات به کشور سوریه انجام شده است. در واقع در سال ۱۴۰۱، ایران به ۳۶ کشور مختلف دارو صادر کرده است.
پس از سوریه، صادرات دارو به عراق به میزان ۹ میلیون و ۵۲۸ هزار و ۱۱۸ دلار، روسیه به میزان ۸ میلیون و ۱۵۶ هزار و ۵۱۵ دلار، افغانستان به میزان ۶ میلیون و ۶۷۲ هزار و ۵۹ دلار، ترکیه به میزان یک میلیون و ۹۷۵ هزار و ۸۱۷ دلار و ونزوئلا به میزان یک میلیون و ۲۷۲ هزار و ۶۷ دلار در رتبه‌های دوم تا پنجم صادرات دارو از ایران قرار دارند.
اگر فرض بگیریم روند صادرات دارو به همین شکل ادامه یابد و صنعت داروسازی کشور دچار بحران نشود، باز هم برای رسیدن به عدد ۲ میلیارد دلار صادرات دارو؛ می‌بایست قدری تأمل کرد.
حمید سوری عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با اشاره به هدفگذاری برنامه هفتم توسعه کشور برای ۲ میلیارد دلار صادرات دارو، این عدد را غیرواقع بینانه دانست و گفت: در تمام برنامه‌های توسعه، ممنوعیت داشتن بیش از یک شغل، ذکر شده اما وقتی از عهده آن بر نمی آییم، چرا سر خودمان را کلاه می‌گذاریم. وارد دهه پنجم انقلاب اسلامی می‌شویم، هنوز هم حرف‌هایی می زنیم و با ایده آل ها می‌خواهیم زندگی کنیم. کارمند معمولی الان با داشتن یک شغل نمی‌تواند زندگی کند.
وی تاکید کرد: آیا در لایحه برنامه هفتم توسعه برای مبارزه با فساد، چیزی بیان شده است. در نظام سلامت فساد در حوزه‌های مختلف دارو و واکسن داریم، آیا به آنها توجهی شده است. توان وزارت بهداشت برای مسئولیتی که همه امور به آن سپرده شده، کافی نیست؛ چون تعاملات سیاسی و نیروی کارشناسی را به میزان کافی ندارد.
در همین حال، سیدمرتضی خاتمی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با اشاره به صادرات دو میلیارد دلاری دارو در لایحه برنامه هفتم توسعه، گفت: این سوال مطرح می‌شود که وضعیت امروز کشور در تولید و تأمین دارو و واکسن چگونه است. در حال حاضر ۱۰ درصد هدف گذاری لایحه برنامه هفتم توسعه هم صادرات نداریم چه رسد به اینکه بخواهیم چنین توقعی از آن حجم صادرات دارو در کشور داشته باشیم.
وی افزود: خیلی خوب است که از شرکت‌های دانش بنیان در همه حوزه‌ها و حوزه سلامت، پیش بینی صادرات محصولات را داشته باشیم اما در کمیسیون تلفیق وقتی لایحه را بررسی می‌کنیم، هیچ ردپایی از سرمایه گذاری و بازسازی صنایع داروسازی و واکسن سازی ندیدیم و حتی پیشنهاداتی مطرح شد که مورد پذیرش نماینده دولت قرار نگرفت. در حوزه سلامت، قبل از اینکه بخواهیم به تجاری سازی و صادرات محصولات فکر کنیم باید توانمندی‌های داخل را تقویت و اصلاح کنیم.
محمد عبده‌زاده رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران گفت: برنامه مشخصی برای توسعه زیرساخت‌های صنعت دارو و بازسازی و نوسازی این صنعت و حتی حفظ وضعیت موجود در لایحه برنامه هفتم توسعه دیده نشده است.
وی افزود: با این وضع چشم‌انداز صادرات دارو در لایحه برنامه هفتم توسعه محقق نخواهد شد.
در سال ۱۴۰۰ حدود ۶۰ میلیون دلار صادرات دارو داشته ایم که این رقم در سال ۹۷، حدود ۱۸۰ میلیون دلار بوده است. یعنی طی سه سال رقم صادرات دارویی کشور به یک سوم کاهش یافته است.
صادرات داروهای ایرانی در این سال‌ها هیچ‌گاه نتوانسته به تراز مثبت و یا حتی صفر برسد و از حدود ۱۷۰ تا ۱۸۰ میلیون دلار در سال‌های اخیر، امروز به حدود ۷۰ میلیون دلار رسیده است که این میزان صادرات در مقابل یک میلیارد دلار واردات دارو، هیچ است.
مشکلات نقدینگی صنعت داروسازی کشور، باعث شده تا این صنعت در مسیر نوسازی ماشین آلات و توسعه، دچار سکون شود و در نتیجه نتواند از ظرفیت‌هایی که دارد به درستی استفاده کند.
صنعت داروسازی کشور، زمانی می‌تواند به مرز ۲ میلیارد دلار صادرات برسد که از حواشی قیمت گذاری خلاص شده و بتواند از ظرفیت تولید به صورت کامل بهره ببرد.
