دولت سیزدهم از ابتدای آغاز به کار خود همواره بر توسعه روابط با کشورهای منطقه به ویژه قدرت‌های بزرگ در آسیا تاکید داشته است. همچنین علاوه بر توسعه و بهبود روابط اقتصادی با کشورهای همسایه، اهداف اقتصادی و شناسایی بازارهای جدید برای تحقق برنامه‌های اقتصادی در دستور کار دولت قرار دارد.
طی این مدت دستاوردهای مهمی در حوزه سیاست خارجی و تعامل با کشورها اتفاق افتاده که بهبود روابط با تاجیکستان و شرکت در اجلاس سازمان همکاری شانگهای یکی از نمونه نخستین و موفق در این حوزه بوده است. پس از آن تقویت روابط دوجانبه با ترکمنستان بوده که طی دو بار سفر به این کشور اتفاق افتاده است که در جریان سفر رییس جمهور به ترکمنستان قرارداد سه جانبه سوآپ گازی به امضا رسید که از طریق خاک ایران و سپس ترکمنستان و نهایتا به جمهوری آذربایجان منتقل می‌شود.
همچنین سفر رئیس‌جمهور به عمان نقطه عطفی در تقویت روابط دو کشور بود زیرا عمان نقش بسیار مهمی در روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران به ویژه طی دو دهه اخیر داشت هاست و توانسته در موضوعات مختلفی از جمله برجام نیز نقش افرینی به جایی داشته باشد.
سفر رئیس‌جمهور به سوریه از جمله اتفاقاتی بود که در صدر اخبار رسانه های منطقه‌ای و بین‌المللی قرار گرفت و بسیار مورد توجه بود. جمهوری اسلامی ایران از همسایگان و متحدان سوریه است که همواره در جهت برقراری ثبات و امنیت در سوریه نقش بسزایی داشته است. در جریان سفر رئیس‌جمهور به دمشق اسناد مهمی در حوزه‌های انرژی، نفت، تجاری و ... به امضا رسید.
مهم‌ترین اتفاقی که در عرصه سیاست خارجی و در پی اقدامات و تلاش‌های دولت سیزدهم رخ داد احیای روابط ایران و عربستان پس از هفت سال بود که چین در برقراری این روابط نقش مهمی داشت. توافقی که میان تهران و ریاض صورت گرفت، قبل از آن مذاکرات متعددی در بغداد نیز انجام شده بود اما به نتیجه نرسیده بود. سرانجام پس از سفر رئیس‌جمهور به پکن و رایزنی با رئیس‌جمهور چین این توافق با حضور «علی شمخانی» دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی کشورمان و همتای سعودی این توافق در پکن انجام شد. در حال حاضر نیز به زودی سفرای دو کشور در پایتخت‌ها ماموریت و فعالیت خود را آغاز خواهند کرد.
به همین منوال مسائلی چون عضویت سوریه در اتحادیه عرب، پی‌گیری‌ها در مورد احیای روابط با بحرین و مصر از دیگر موضوعاتی است که در راستای بهبود روابط با کشورهای منطقه مطرح است.
در همین راستا، «علی باقری» معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگو با ایسنا در تحلیلی از راهبرد سیاست خارجی دولت سیزدهم در منطقه که نمونه موفق آن برقراری روابط دیپلماتیک با عربستان بوده اظهار داشت: دولت آیت‌الله رئیسی از ابتدا در عرصه سیاست خارجی اولویت خود را همسایگان و کشورهای منطقه قرار داد، آن هم با این رویکرد که بتوانیم شرایطی را در منطقه و تعاملی را میان کشورهای همسایه ایجاد کنیم که هیچ بهانه‌ای برای حضور بیگانگان وجود نداشته باشد.
دولت سیزدهم شرایط جدیدی را در منطقه فراهم کرد و موجب احیای اعتماد متقابل سیاسی میان کشورهای منطقه شدوی تاکید کرد: هر چند بیگانگان تلاش‌شان این است که با استفاده از توجیهات و بهانه‌های مختلف حضور، نفوذ و سلطه خود را در منطقه استمرار دهند، اما ابتکار دولت آیت‌الله رئیسی شرایط جدیدی را در منطقه فراهم کرد و موجب احیای اعتماد متقابل سیاسی میان کشورهای منطقه شد.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان یادآور شد: در ماه نخست مسئولیت رئیس‌جمهور، شاهد تحول در روابط ایران و تاجیکستان بودیم، پس از چند ماه تحول بسیار مهم و مثبتی در روابط ایران ترکمنستان ایجاد شد و در ادامه همین طور ادامه یافت.
این دیپلمات ارشد کشورمان با بیان اینکه موضوع تعامل و همکاری ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس یکی از سرفصل های سیاست همسایگی است، گفت: اعتقادمان این است که در عرصه سیاست خارجی اگر بتوانیم با احیا و تحکیم اعتماد متقابل سیاسی میان کشورهای منطقه به ویژه در سطح سران زمینه تعامل رو در رو میان کشورهای منطقه را فراهم کنیم و این ابتکار بتواند زمینه‌ساز ارتقا و حتی شتاب‌بخشی به تعاملات و همکاری‌های جدی اقتصادی و تجاری از جمله سرمایه‌گذاری کشورهای منطقه در خود منطقه شود، دستاورد آن ثبات و امنیت فراگیر و پایدار است.
باقری افزود: امنیت وارداتی که بیگانگان در پی آن هستند نه درون‌زا است و نه فراگیر و نه پایدار، بلکه امنیت برآمده از اراده بیگانگان هم مصنوعی است و هم موقتی. در واقع حضور نیروهای آمریکایی و ناتو و دیگر بیگانگان در عراق و افغانستان به همه ثابت کرد امنیت وارداتی نه پایدار است و نه می‌تواند دستاوردی به همراه داشته باشد، یعنی نه می‌تواند امنیت‌آفرین باشد و نه می‌تواند توسعه اقتصادی به دنبال داشته باشد.
وی ادامه داد: حاصل ۲۰ سال حضور آمریکا در افغانستان افزایش ۴۵ برابری تولید مواد مخدر در این کشور بود طبیعی است وقتی در سرزمینی چنین حجم عظیمی از مواد مخدر تولید شود قاعدتا نمی‌توانید انتظار داشته باشید که آن کشور در منطقه امنیت‌ساز باشد.
باقری در ادامه خاطرنشان کرد: در همین چارچوب موضوع مجمع گفت‌وگوهای کشورهای منطقه خلیج فارس مطرح است و نشستی در سطح وزرای خارجه هشت کشور حوزه خلیج فارس در حاشیه نشست آتی مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک برگزار خواهد شد.
وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران، عراق، پادشاهی عربستان سعودی، امارات متحده عربی، سلطنت عمان، پادشاهی بحرین، دولت کویت و دولت قطر هشت کشور حوزه خلیج فارس هستند که یکی از مهم‌ترین مناطق استراتژیک دنیا را در اختیار دارند و این کشورها از طریق گفت‌وگو می‌توانند برای منطقه تصمیم‌های مشترک مبتنی بر منافع مشترک اتخاذ نمایند.
دیپلمات ارشد کشورمان در ادامه تاکید کرد: در واقع دستاورد و پیامد راهبردی سیاست همسایگی دولت آیت‌الله رئیسی در کمتر از دو سال به شکل گیری مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای میان هشت کشور حوزه خلیج فارس منجر شده که به نظرم نوید بخش اراده جدی این کشورها برای تعامل موثر، پایدار و نتیجه‌بخش است، یعنی هم صلح و ثبات در منطقه و هم آرامش و استقرار برای جهان را به دنبال خواهد داشت.
«حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز روز اول تیر ماه و در پایان سفر به چهار کشور امارات، قطر، عمان و کویت گفت: همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس وارد یک فصل نوینی شده است. در خصوص همکاری‌های منطقه‌ای، ایده تشکیل مجمع گفت‌وگو و همکاری‌های منطقه‌ای مطرح شد و مورد استقبال این چهار کشور قرار گرفت. ما در شهریور ماه به ابتکار دبیرکل سازمان ملل اولین نشست وزرای خارجه همسایه هشت کشور را داریم.
دستاورد و پیامد راهبردی سیاست همسایگی دولت در کمتر از دو سال به شکل‌گیری مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای میان هشت کشور حاشیه خلیج فارس منجر شد
باقری خاطرنشان کرد: تلاش‌مان این است در چارچوب منطقه‌ای بتوانیم "امنیت جمعی برای همه" را به گفتمان برتر در این حوزه تبدیل کنیم تا اجازه ندهیم بیگانگان برای حفظ منافع نامشروع خود در منطقه دخالت کنند، چراکه تجربه تاریخی نشان داده دخالت آن‌ها به ضرر همه کشورهای منطقه و برخلاف منافع ملت‌های منطقه است.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان افزود: بر این اساس منفعت تدبیر جمهوری اسلامی ایران برای تحکیم مناسبات با کشورهای همسایه صرفا متوجه کشور و ملت ایران نخواهد بود بلکه کشورها و ملت‌های منطقه از آن بهره می‌برند و این زمینه‌ساز همکاری‌های اقتصادی جدی، موثر و پایدار میان کشورهای منطقه خواهد بود؛ کشورهایی که هم انرژی، هم سرمایه و هم منابع انسانی خوب و غنی دارند و اقتصاد آن‌ها می‌تواند در خیلی از موارد نقش مکمل یکدیگر را ایفا کند.
وی تاکید کرد: این همکاری‌ها عملیاتی است و بحث تئوریک نیست. امیدواریم در آینده نزدیک شاهد پیشرفت‌های جدی‌تر و دستاوردهای ملموس‌تر برای همه کشورهای منطقه به‌ویژه ملت شریف ایران باشیم.
باقری درباره اینکه آیا این احتمال وجود دارد که رژیم صهیونیستی با وجود برقراری ارتباط ایران و عربستان، نقش مداخله‌گری داشته و یا چالش‌هایی را در روابط دو کشور ایجاد کند، گفت: ماهیت رژیم صهیونیستی و سرشت آن تجاوزگری است؛ شما نمی‌توانید بین رژیم صهیونیستی، تجاوز و اشغالگری تفکیک قائل شوید، لذا هرگونه تعامل با این رژیم دستاوردی جز تحکیم اشغالگری در فلسطین و ترویج بی‌ثباتی در منطقه را به دنبال نخواهد داشت.
