عمادالدین پاینده در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص برنامه‌های آزمایشگاه داده و حکمرانی گفت: آزمایشگاه داده و حکمرانی از سال ۹۸ آغاز به کار کرده و به عنوان اندیشکده تمام تلاش و همت و ادعایش را بر پیوند و اتصال یا ایجاد زبان مشترک بین بخش خصوصی و کارآفرینان داخلی و حاکمیت و نهادهای دولتی به خصوص در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و اقتصاد دیجیتال گذاشته است.
وی به موضوعات پیگیری در آزمایشگاه حکمرانی و داده اشاره و تصریح کرد: ما به عنوان یک اندیشکده، در سال ۱۴۰۲، سه یا چهار موضوع را به طور خاص در اولویت خودمان پیش می‌بریم که یکی از این موضوعات، کاربرد فناوری‌های تنظیمی است. این کاربرد در حوزه پلتفرم‌های دیجیتال یا در حوزه تنظیم‌گری سکوهای دیجیتال یکی از اولویت‌های کاری ما است که هدفش، کمک کردن به نهادهای تنظیم‌گر است تا بتوانند رویکردهای نوآورانه‌تر و تسهیلگرانه تری نسبت به تنظیم‌گری سکوهای دیجیتال داشته باشند که این موضوع هم به رشد سکوها و پلتفرم‌ها کمک کند و هم تضمین منفعت عمومی در آن اتفاق بیافتد.
مدیر گروه آزمایشگاه داده پژوهشکده حکمرانی شریف افزود: فناوری‌های تنظیمی به عنوان اصلی‌ترین محورهای فعالیت آزمایشگاه حکمرانی و داده است و همچنین در موضوعات دیگری مانند دیپلماسی اقتصاد دیجیتال و دیپلماسی سایبری در حال فعالیت هستیم. هدف از فعالیت بر روی این موضوعات بررسی این است که چگونه از ظرفیت‌های بین‌المللی که وجود دارد، فرصت‌های قابل توجه منطقه‌ای و جهانی را برای بخش خصوصی داخلی در مسیر مقیاس پذیر کردن توسعه زیست بوم داخلی استفاده و فعال کنیم.
پاینده به دیگر موضوع پیگیری در آزمایشگاه اشاره کرد و گفت: موضوع دیگر، نظام حکمرانی داده کشور است. این موضوع اعم از بحث مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی است و در واقع حمایت از حقوق داده‌های شخصی کاربران است. به طور کلی تمام مسائل سیاستی را که مرتبط با داده‌های کاربران در فضای مجازی می‌شود در سطح حاکمیت و سطح خط مشی سیاست گذاری که نهادهای میانی می‌شوند مثل سازمان فناوری اطلاعات و وزارت ارتباطات شورای عالی فضای مجازی و در سطح کوچک‌تر هم شرکت‌های خصوصی، نهادهای صنفی پیگیری می‌کنیم.
وی در ادامه گفت: اصلی‌ترین محورهای فعالیت آزمایشگاه، سه موضوع کاربرد فناوری‌های تنظیمی و دیپلماسی اقتصاد دیجیتال و دیپلماسی سایبری و نظام حکمرانی داده است و در کنار آن موضوع چشم‌انداز اقتصاد دیجیتال کشور وجود دارد که به طور کلی آزمایشگاه حکمرانی و داده در این چهار محور فعالیت دارد.
چشم انداز اقتصاد دیجیتال ایران
مدیر گروه آزمایشگاه داده پژوهشکده حکمرانی شریف در خصوص گزارش چشم‌انداز اقتصاد دیجیتال ایران که برای اولین بار در روز فناوری اطلاعات رونمایی شد، گفت: آزمایشگاه داده و حکمرانی این گزارش را با همکاری اندیشکده CICT چین به پیشنهاد معاونت نوآوری و فناوری ارتباطات وزارت ارتباطات تهیه کرد.
وی در ادامه به زمان تهیه پروژه سند یا گزارش اقتصاد دیجیتال ایران اشاره کرد و گفت: این سند در واقع از اوایل سال ۱۴۰۱ کلید خورد و اولین سند با همکاری همان اندیشکده در پاییز ۱۴۰۱ تهیه شد. بعد از بازبینی و تأیید مجدداً، برای بازبینی نهایی سند را به وزارت ارتباطات تحویل دادیم.
آمار شاغلان کشور در بخش ICT
پاینده با اشاره به رشد قابل توجه صنعت ارتباطات و فناوری اطلاعات در ایران و تاکید این موضوع در گزارش اقتصاد دیجیتال کشور، آمارهایی از تعداد شاغلان حوزه ICT ارائه کرد و افزود: شاغلان بخش ICT در ایران ،۱۰.۳ درصد از کل شاغلان کشور هستند و سهم بخش ICT از جی دی پی در سال ۲۰۱۹ ،۴.۲ درصد بوده و سهم اقتصاد دیجیتال از جی دی پی ۶.۵ درصد بوده است.
وی افزود: اگر این ارقام را با چند سال مقایسه‌ای داشته باشیم به خصوص اوایل برنامه پنج توسعه متوجه می‌شویم که رشد خوبی داشتیم اما هنوز از میانگین جهانی عقب هستیم برای اینکه تفاوت ما با کشورهایی در این زمینه که رشد قابل توجه‌ای داشتند، مشخص شود می‌توانیم مثال چین را بررسی کنیم که سهم اقتصاد دیجیتال در چین به ۳۸.۶ درصد رسیده است.
پاینده با اشاره به بررسی جزئیات اهمیت مهاجرت نیروی کار در زمینه صنعت ICT در فصل چهارم گزارش اقتصاد دیجیتال گفت:به منظور تشریح اهمیت مهاجرت نیروی کار در زمینه صنعت ICT ما در فصل ۴ این گزارش این مساله را مورد بررسی قرار دادیم و اقدامات شایان توجه بعضی کشورها مثل چین، سنگاپور، ایتالیا، مالزی را برای ایجاد انگیزه برای برگشت به کشور دانشجویانی که خارج از کشور درس می‌خوانند را بررسی کردیم.
وی با بیان اینکه لزوم توجه به تنظیم‌گری و قانون گذاری در حوزه اقتصاد دیجیتال از جمله مهمترین موضوعات مورد بررسی در سند گزارش اقتصاد دیجیتال است، تصریح کرد: رشد فناوری و توسعه پلتفرم‌ها و به دنبال آن ایجاد مدل‌های جدید کسب و کار بسیاری از مواقع باعث شده قوانین و هنجارهای از پیش تعیین شده مختل شوند. با رشد فناوری، شرایطی ایجاد شده که ادامه فعالیت شان در تداخل با قوانینی است که از پیش تعیین شده اند.
تنظیم گری باید پا به پای سرعت تکنولوژی پیش رود
پاینده ادامه داد: فناوری دیجیتال مشخصاً ویژگی‌های منحصر به فردی دارند که از جمله این ویژگی‌ها می‌توانیم به سرعت تغییر این فناوری‌ها اشاره کنیم که نهادهای تنظیم گر باید بتوانند خودشان را با این شرایط و ویژگی‌ها تطبیق بدهند در شرایطی که وضع قوانین یک پروسه زمان بر است و همگام با سرعت رشد تکنولوژی حرکت نمی‌کند.
وی همچنین عنوان کرد: ما در فصول مختلف این گزارش بنا به موضوعاتی که مطرح شده در هر فصل تلاش کردیم که همواره این بیان امنیت توجه به تنظیم‌گری، ارائه مدل‌های تنظیم‌گری و همچنین ارائه پیشنهادهای سیاستی در زمینه تنظیم‌گری حوزه ICT را تاکید کنیم.
پاینده در ادامه به افزایش تعداد استارت‌آپ ها اشاره کرد و گفت: در سال ۲۰۲۳ تعداد کل شرکت‌های دانش بنیانی که در ایران به ثبت رسید ۸ هزار و ۲۰ مورد بود که از این بین ۵ هزار و ۲۲۶ از آنها تولیدی و ۲ هزار و ۷۹۴ شرکت استارت‌آپ بودند. اکنون با توجه به توسعه ICT تعداد استارت‌آپ ها نسبت به سال ۲۰۲۱ افزایش داشته است.
کاهش میزان سرمایه گذاری در اکوسیستم استارت آپی
وی افزود: آمارهایی که ما جمع‌آوری کردیم نشان می‌دهد که میزان سرمایه گذاری در اکوسیستم استارت آپی ایران در سال ۱۴۰۱ کاهش ۵۰ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۰ داشته که این موضوع متأثر از شرایط غیر قابل پیشی بینی و ناپایدار است و مشخصاً اکوسیستم استارت آپی ایران را هم تحت تأثیر قرارمی دهد.
ضرورت تحت پوشش قرار گرفتن ۲۰ تا میلیون کاربر فیبرنوری
پاینده با اشاره به توسعه فیبر نوری گفت: اگر در کمتر از دو سال آینده در حوزه فیبر نوری و ۵G تعداد ۲۰ تا ۳۰ میلیون کاربر تحت پوشش نرسیم، پیش بینی می‌کنیم از خیلی از پیشرفت‌ها و فرصت‌های نوآورانه جا می‌مانیم که باید به آن توجه کرد.
وی در پایان گفت: ما در این گزارش تلاش داشتیم که همزمان با در نظر گرفتن دغدغه‌های بخش خصوصی در حوزه فاوا، دغدغه سیاست گذاران این حوزه را هم در نظر بگیریم به همین دلیل فصل آخر این گزارش را صرفاً به ارائه پیشنهادهای سیاستی در این زمینه اختصاص دادیم.
