ماهواره‌ای که ۱۰ برابر بیشتر از انتظار عمر کرد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از «اسپیس » ، ماهواره‌ی «سای‌ست» (Scisat) تغییرات جو را ردیابی می‌کند و می‌تواند بازیابی اُزن را در یک جهان در حال گرم شدن به تاخیر بیاندازد و قرار بود این ماهواره تنها دو سال دوام بیاورد اما پس از ۲۰ سال هنوز سالم است.

«سای‌ست» کانادا در برهه‌ای حساس از تاریخ بشر، همچنان به ردیابی اثرات تغییرات آب و هوایی ناشی از فعالیت‌های انسان کمک می‌کند و در طول عمر طولانی خود ، داده‌های ثابتی را برای کمک به بشر در التیام جو زمین فراهم کرده است.
«مارکوس دژمک »(Marcus Dejmek)، سرپرست این برنامه می‌گوید: سه چیز به آژانس فضایی کانادا اجازه داده است که ماهواره خود را برای مدتی طولانی زنده نگه دارد. اول اینکه ماهواره به سوخت کمی نیاز دارد تا در مدار خود ثابت بماند. داده‌های آن به طور مداوم بهینه‌سازی می‌شوند تا گاز‌ها و مواد شیمیایی بیشتری را حتی با ابزار‌های قدیمی ردیابی کنند. در نهایت، یک ماهواره سالم با به‌ روز رسانی‌های مداوم امکان ادامه دادن فعالیت و دریافت داده را فراهم می‌کند.
وی تاکید کرد: همچنین وجود یک گروه اختصاصی از کارکنان که بر سخت افزار‌های فضاپیما در طول زمان کار می‌کنند این امکان را فراهم می‌کند که این کارکنان به روزرسانی‌های نرم افزاری و تنظیمات سخت‌افزاری این ماهواره را انجام می دهند .
«سای‌ست » با قیمت ۶۳ میلیون دلار کانادا در سال ۲۰۰۳ ساخته شد و ناسا آن را به صورت رایگان ، توسط موشک پگاسوس (Pegasus) به فضا فرستاد.
این پرواز در ازای کمک‌های رباتیک کانادا به برنامه‌ی شاتل فضایی و ایستگاه فضایی بین المللی انجام شد که هزینه صندلی‌های علمی و فضانوردان را پرداخت می‌کند.
این ماهواره کوچک از دو ابزار علمی برای شناسایی گاز‌ها و ذرات موجود در جو زمین استفاده و تحت رهبری علمی ائتلافی از دانشگاه‌های کانادا، فرسایش لایه‌ محافظ ازُن سیاره زمین را به دقت بررسی می‌کند. این لایه تابش مضر خورشید را قبل از رسیدن پرتو‌ها به سطح زمین مسدود می‌کند.
از جمله دستاورد‌های «سای‌ست» ، یافتن آلاینده‌هایی در جو است که پیش از این هرگز از فضا مشاهده نشده بودند. به عنوان مثال گاز مبرد (خنک کننده )به نام HCFC-۱۴۲ b که برای جایگزینی کلروفلوئوروکربن‌ها استفاده شد. کلروفلوروکربن‌ها تا اواخر دهه ۱۹۸۰ یک محصول رایج در مبردها، فوم‌ها، اسپری‌های آئروسل و حلال‌ها بودند. مواد فرساینده ازن امروزه پس از قرارداد (پروتکل) مونترال در سال ۱۹۸۷ رایج نیستند و کشور‌هایی که آن پروتکل را امضا کردند به تدریج این مواد را حذف کردند.
«سای‌ست» همچنین آلاینده‌های جوی مانند دوده و سایر ذرات ناشی از آتش سوزی جنگل‌ها را ردیابی می‌کند. امسال بدترین سال ثبت شده در کانادا در آتش‌سوزی‌های جنگلی بوده است. داده‌های کانادا نشان می‌دهد که بخشی از کشور با اندازه‌ای مشابه کشور یونان سوخته است. ۵۱۰۰۰ مایل مربع، ۱۳.۳ میلیون هکتار که تقریبا هفت برابر میانگین سالانه‌ی آتش‌سوزی در کانادا در دهه‌ گذشته است.
«دژماک» در مورد «سای‌ست» می‌گوید: مشخص شده است که باید نگرانی فزاینده‌ای وجود داشته باشد که آتش سوزی‌های شدیدتر و شدیدتر لایه اوزون را فرسایش می‌دهند، و بنابراین داده‌های این ماموریت می‌توانند بازیابی ازن را در جهانِ در حال گرم شدن به تاخیر بیندازند.
«سای‌ست »نه تنها آلاینده‌ها را ردیابی می‌کند، بلکه می‌تواند به ترسیم آن‌ها بر اساس ارتفاع کمک کند. ابزار‌های «سای‌ست» همچنین طیف نور خورشید را که در جو می‌تابد ثبت می‌کنند. این فرآیند به دانشمندان اجازه می‌دهد تا عناصر شیمیایی موجود در هوا را تجزیه و تحلیل کنند.
در نشریه ساینس، دانشمندان بخار آب را در استراتوسفر ناشی از فوران عظیم آتشفشان «تونگا» در سال ۲۰۲۲ به کمک « سای ست» ردیابی کردند.
«دژماک» گفت این ماهواره از زمان پرتاب خود تاکنون دستکم به انتشار ۷۰ مقاله اثرگذار کمک کرده است. بر اساس بودجه فعلی، حتی پس از پایان ماموریت آن تا سال ۲۰۲۴، داده‌ها همچنان مفید خواهند بود.
در حالیکه کانادا هنوز جانشین مستقیمی برای «سای‌ست» نمی‌سازد، این کشور در مراحل اولیه‌ ساخت وایلدفایرست (WildFireSat) است که برای ردیابی آتش‌های فعال و هشدار دادن به زمین در اسرع وقت بهینه‌سازی شده است.