به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، در سال‌های قبل رهبر معظم انقلاب برای توصیف پیاده‌روی اربعین حسینی از عبارت «قدرت جهان اسلام» استفاده کردند. موضوع مهم و اساسی این است که چگونه یک آئین دینی قابلیت این را پیدا می‌کند که به عنوان ابزار قدرت مسلمین شناخته شود؟ برای پاسخ به این سؤال با حجت‌الاسلام محمد ملک‌زاده، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه گفت‌وگو کردیم.
حجت‌الاسلام محمد ملک‌زاده
اربعین حرکتی اجتماعی ـ سیاسی است
ملک‌زاده در ابتدا گفت: پیاده‌روی اربعین در حال حاضر دارای یک ماهیت سیاسی و اجتماعی گسترده است. اگر ما تعاریف جامعه‌شناسان و اهالی علوم سیاسی از یک جنبش اجتماعی را ملاک قرار دهیم، خواهیم دید که پیاده‌روی سالانه اربعین منطبق بر آن تعاریف و ویژگی‌های یک جنبش اجتماعی ـ سیاسی بوده و هر سال بر گستردگی آن افزوده می‌شود. البته بیان این نکته هم ضروری است که آئین پیاده‌روی اربعین، یک رسم قدیمی است، اما در ۱۵ سال اخیر برجستگی خاصی پیدا کرده و بُعد اجتماعی آن بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
وحدت‌بخشی اربعین در دنیای سرمایه‌سالار
وی افزود: از منظر جامعه‌شناختی، یک جنبش اجتماعی دارای ویژگی‌هایی است که از جمله آن می‌توان به ارزشمندی اشاره کرد. در پیاده‌روی اربعین، ما شاهد تبلور و تجسم ارزش‌ها هستیم. دوشادوش قرار گرفتن فقیر و غنی، ابراز محبت، وحدت و مهربانی و... همگی در راستای نهفته بودن عنصر ارزشمندی در این گردهمایی مذهبی است. ویژگی بعدی یک جنبش و جریان اجتماعی کمیّت و تعداد نفرات بالاست. ما شاهد آن هستیم که در یک دهه اخیر تعداد زوار اربعینی تا چه حد گسترش یافته و نرخ زوار بالا رفته است. طبق آمارهای به دست آمده، شهروندان ۸٠ کشور در پیاده‌روی اربعین حاضر هستند. حتی در همین راستا در سال‌های اخیر حضور زوار مسیحی یا سایر مسلمانان غیرشیعی هم دال بر گسترش کمیتی این آئین دینی است.
این پژوهشگر مطالعات دینی گفت: ویژگی بعدی یک جنبش تعهد به آرمان‌هاست. اربعین، تجدید بیعت با یک آرمان و هدف الهی است. زوار اربعینی خود را در مسیر یک سلسله تاریخی می‌بینند که در راس آن حضرت سیدالشهدا(ع) قرار گرفته است. همین امر موجب شده تا انسجام و وحدتی ذیل کلمه امام حسین(ع) شکل گیرد و افراد را در صفوف واحدی صورت‌بندی کند. مولفه وحدت‌بخشی اربعین زمانی معنا پیدا می‌کند که می‌بینیم سالانه جریان دشمن تا چه حد برای ایجاد تفرقه بین مسلمانان تلاش می‌کند و در پی جنگ همیشگی بین شیعه و سنی است. همچنین در دنیایی که فردگرایی و انفعال در باب مسئولیت از سوی نظام سرمایه‌داری پیگیری می‌شود، اربعین قیامی است که نشان می‌دهد باید همچنان نسبت به «دیگری» و ارزش‌ها متعهد بود.
تجدید بیعت آزادی‌خواهان با امام حسین(ع) در راه ظلم‌ستیزی
عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: پیاده‌روی اربعین را باید یک مانور و ایجاد قدرت نرم در برابر جبهه استکبار دانست. اربعین یک مقابله به مثل در برابر تبلیغات سوء رسانه‌ای است که همه‌روزه توسط جریان سلطه اعمال می‌شود. تبلور ایثار، محبت، فداکاری، شهادت‌خواهی، مجاهدت و... که ماهیت و هویت اسلامی هستند، در پیاده‌روی اربعین موجب شده تا بسیاری از افراد برای فهم پدیده اربعین به عراق بیایند و دوشادوش زوار حسینی قدم بردارند. اربعین دارای یک انگاره سیاسی بزرگ است و آن ظلم‌ستیزی نام دارد. این مقوله یک امر فطری بوده و مختص دین و ملیت خاصی نیست. اما از آنجا که سیدالشهدا، کشته شده راه ظلم‌ستیزی است و اربعین هم تجدید بیعت با میثاق امام حسین است، باید گفت این گردهمایی، شعار تقابل با ظلم را برجسته کرده است.
پایان پیام/
