استار استریک ؛ شکارچی حرفه ایی پهپاد در اوکراین (+فیلم و عکس)

عصر ایران؛ مجله تصویری سلاح - در چشم انداز پویای جنگ های مدرن، جایی که فناوری های پیشرفته و تسلیحات پیچیده سر فصل های غالب هستند، تجدید حیات سامانه های قدیمی تر و آزمایش پس داده مانند موشک استار استریک (Starstreak) اهمیت سازگاری و کارآمدی در میدان جنگ را برجسته می کند.

موشک استار استریک در دهه 1980 به عنوان جایگزینی برای سامانه موشکی راپیر (Rapier) توسعه یافت. با طراحی منحصر به فرد سه دارت در قسمت سر جنگی، استار استریک بار دیگر ارزش خود را طی جنگ اوکراین ثابت کرده است.

با توجه به افزایش استفاده از پهپادها و هواگردهای سرعت بالا با قابلیت پرواز در ارتفاع پایین، توانایی استار استریک برای خنثی سازی دقیق و سریع چنین اهدافی، ارزش سامانه های پدافند هوایی قابل حمل توسط انسان (Man Portable Air Defense Systems) یا منپادز (MANPADS) را بار دیگر برجسته کرده است.

آشنایی با موشک استار استریک

استار استریک یک موشک پدافند هوایی ساخت بریتانیا است که امکان حمل آن توسط نیروهای پیاده نیز وجود دارد. استار استریک به نوعی نمونه پیشرفته تر از موشک استار برست (Starburst) با سرعت پرواز بیشتر و یک سر جنگی انرژی جنبشی است. استار استریک در سال 1997 توسط ارتش بریتانیا به خدمت گرفته شد.

این سلاح توسط شرکت سامانه های موشکی شورتس (Shorts Missile Systems) تولید می شد. این شرکت از سال 2002 به تالیس ایر دیفنس لیمیتد (Thales Air Defence Limited) تغییر نام داد.  

استار استریک در مقایسه با دیگر موشک های پدافند هوایی قابل حمل توسط انسان نسبتا غیر عادی است. این موشک از روش هدایت و سر جنگی متفاوت با بیشتر سامانه های منپادز استفاده می کند.

از دیگر اپراتورهای سامانه موشکی استار استریک می توان به اندونزی، مالزی، آفریقای جنوبی و تایلند اشاره کرد. در سال 2022، بریتانیا تعدادی از این سلاح را به اوکراین تحویل داد تا در برابر تهاجم روسیه از خود دفاع کند.

خنثی کردن هواگردهایی که نزدیک به زمین پرواز می کنند

بر همین اساس، یکی از سریع ترین موشک های سطح به هوای کوتاه برد در جهان محسوب می شود. استار استریک بردی تا 5.5 کیلومتر دارد. به گفته شرکت تالیس، برد نمونه های جدید این موشک بیش از 7 کیلومتر است.

مورد اصابت قرار دادن هواگردهایی که نزدیک به زمین پرواز می کنند برای موشک های هدایت شونده با سامانه های فروسرخ و رادار دشوار است. از این رو، بریتانیایی ها رویکرد متفاوتی را در پیش گرفته و به سراغ موشک هدایت شونده لیزری رفتند.

استار استریک دارای یک خط دید نیمه اتوماتیک هدایت پرتو لیزر است. اپراتور از یک دوربین اپتیکال تثبیت شده استفاده می کند و باید تا زمانی که موشک به هدف برخورد می کند روی آن دید داشته باشد. استار استریک دارای قابلیت پرتاب فوری است زیرا نیازی به خنک شدن یا قفل کردن جستجوگر نیست. از هدف یابی تا پرتاب موشک کمتر از 5 ثانیه طول می کشد.

همچنین، سامانه هدایت لیزری موشک در برابر تمام اقدامات متقابل شناخته شده مصون است. این سامانه لیزری انرژی بسیار کمی ساطع می کند تا از عدم ارائه هشدار به هدف اطمینان حاصل شود. احتمال مورد اصابت قرار گرفتن هدف با این موشک در همان شلیک نخست بسیار بالا است.

سر جنگی خاص استار استریک

سر جنگی استار استریک از سه دارت نافذ تنگستن تشکیل شده است. هر دارت حدود 900 گرم وزن دارد و دارای فیوز اصابت و سر جنگی انفجاری است. دارت ها در مرحله دوم اتمام سوخت پیشرانه آزاد می شوند. چنین طراحی امکان وارد کردن سه ضربه به هدف را فراهم می کند. استار استریک می تواند اهداف هوایی با زره قوی مانند هلیکوپترها و هواپیماهای تهاجمی را سرنگون کند.

در جنگ های معاصر، ظهور پهپادها بعد جدیدی از چالش ها را ایجاد کرده است. این هواگردهای چابک و دشوار برای شناسایی به ابزارهایی برای شناسایی، جمع آوری اطلاعات و حتی حمله های هدفمند تبدیل شده اند. طراحی خاص سه دارت استار استریک و سامانه هدایت لیزری آن احتمال رهگیری و نابودی موفق این تهدیدات را افزایش می دهد.

جالب توجه است که موشک های استار استریک علیه اهداف زمینی نیز موثر عمل می کنند. تخمین زده می شود که دارت ها از انرژی جنبشی کافی برای نفوذ به زره جلو یک نفربر برخوردار باشند.

موشک استار استریک را می توان روی پلتفرم های مختلف از جمله پرتابگرهای سبک وزن سه گلوله ای و همچنین پرتابگرهای قابل نصب روی وسایل نقلیه به کار گرفت. پرتابگر با واحد هدف گیری جدید مارک 3 قابلیت درگیری طی روز و شب را فراهم می کند.

ارتش بریتانیا از سامانه موشکی پدافند هوایی کوتاه برد استورمر اچ ‌وی ‌ام (Stormer HVM) استفاده می کند که از موشک های استار استریک بهره می برد. امکان استفاده از این موشک روی هلیکوپترهای تهاجمی نیز وجود دارد که در این حالت به عنوان یک موشک هوا به هوا می کند.

سرعت بالا و قابلیت پرواز در ارتفاعات پایین هواگردهایی مانند پهپادها و هلیکوپترهای تهاجمی چالش بزرگی برای سامانه های پدافند هوایی سنتی است. موشک استار استریک با سرعت و دقت بالای خود می تواند گزینه خوبی برای مقابله با این چالش باشد. سر جنگی خاص متشکل از سه دارت نیز امکان درگیری موثر با اهداف سریع را فراهم می کند. با آزاد شدن دارت ها احتمال اصابت به هدف هرچه بیشتر افزایش یافته و می تواند در بی اثر کردن سرعت و قدرت مانور هدف موثر باشد.