خروج ۱۹۵۳میلیارد تومانی پول حقیقی (از بورس و فرابورس) طی هفته اخیر نمایانگر آن است که جریان دادوستدها همزمان با آغاز تابستان، وارد فاز جدیدی از عرضه و تضعیف تقاضا شده است. کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که در بررسی علل زوال ۷۶روزه (از ۱۶ اردیبهشت تا نخستین روز شهریورماه) بازار سهام، استراتژی سیاستگذار در بخش قیمت‌گذاری دستوری و همچنین آینده سیاست خارجی کشور مهم‌ترین عواملی هستند که جانب احتیاط را میان سهامداران تقویت کرده‌اند؛ بنابراین تا پایان شهریور انتظار نمی‌رود نوسانات مثبت و قابل‌توجهی در بورس تهران رقم بخورد مگر آنکه تغییراتی در وضعیت متغیرهای اثرگذار بر بازار ایجاد شود. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد از ۲۲ روز معاملاتی مرداد، بازار تنها در ۹ روز توانسته با سبزپوشی کار خود را خاتمه دهد. این در حالی است که طی ۱۳ روز معاملاتی مابقی آن با رکودهای عمیق، عاری از هرگونه رونق همراه بوده است.
بازار سهام با وجود برخی انتظارات قبلی مبنی بر جبران تاخیر در همسو شدن با شرایط تورمی کشور، عملکرد ضعیفی داشته؛ تا جایی که شاخص فعلی بورس با قرار گرفتن در محدوده یک‌میلیون و ۹۴۶هزار واحد و عقبگردی معنادار، اکنون به سطح ۲۷ اسفند ۱۴۰۱ رسیده است. به این ترتیب می‌توان گفت بازار مذکور کماکان در رکود و انزوای معاملاتی به سر می‌برد. بررسی روند خرید و فروش سهامی نیز موید آن است که سهام شرکت‌های بزرگ و قدرتمند کمابیش در روند خنثی و منفی قرار دارد و انگیزه مشخص و مثبتی هم در طرف تقاضا برای این دسته از سهام دیده نمی‌شود.
همزمان با روند غیرجذاب سهام بزرگ، طرفداران نمادهای کوچک نیز وارد لاک دفاعی و به سمت صبر و احتیاط هدایت شده‌اند. به گفته تحلیلگران بازار سهام، سیاستگذاری‌های اعمال‌شده در این بخش از این بازار، بازاری پرریسک بر جای گذاشته که بازار سهام را فاقد جذابیت جلوه می‌دهد. اما بازار سهام پس از زوال ۷۶روزه به کدام سمت هدایت می‌شود؟ در پاسخ به این پرسش کارشناسان بازار بر یک نکته مشترک تاکید می‌کنند. به اعتقاد آنها انتظار می‌رود شرایط رکودی و رخوت کماکان در بورس تهران باقی بماند. در همین رابطه یک کارشناس بازار سرمایه به «دنیای اقتصاد» گفت: نماگر اصلی بازار پایین‌تر از میانه کانال یک‌میلیون و۹۰۰هزار واحد قرار دارد؛ اما نکته قابل‌تامل در این بخش این است که پایین بودن ارزش معاملات خرد سهام تهدید جدی محسوب می‌شود.
احمد اشتیاقی با بیان اینکه در هفته‌های قبل خریدهای صورت‌گرفته در بازار چندان قدرتمند نبوده است، تاکید کرد: بر این اساس نمی‌توان به عملکرد مثبت بورس در کوتاه‌مدت خوش‌بین بود. قرار گرفتن بازار در مدار نوسانی بیش از انتظارات به طول انجامیده و در چنین شرایطی امید به ورود پول با ابهام مواجه است. در‌حال‌حاضر ذائقه بازار کاهشی است و به نظر می‌رسد وضعیت فوق در روزهای آینده نیز ادامه یابد. اکنون یکی از خوش‌بینانه‌ترین سناریوها این است که بازار در محدوده کنونی دوام آورد و بتواند این سطح را حفظ کند. نااطمینانی نسبت به معاملات آتی بازار حتی می‌تواند وضعیت را منفی‌تر کند. هفته‌های پیش رو از لحاظ روانی بسیار مهم است و اگر طی روزهای آینده شاهد تغییرات کاهشی در زمینه نرخ دلار باشیم، بازار سهام نیز از این تغییرات اثرپذیر خواهد بود.
دلار همواره یکی از مهم‌ترین متغیرهای اثرگذار بر روند بازار سهام است که با نوسانات مختلف، تغییراتی را در استراتژی معامله‌گران ایجاد می‌کند. این موضوع باعث می‌شود به طور قاطع نتوان وضعیت بازار سهام را پیش‌بینی کرد. اما آنچه مسلم است این است که وضعیت نامطلوب مذکور در میان‌مدت و بلندمدت قابل‌تغییر است. بازاری که نماگر اصلی آن تا نیمه اردیبهشت ۳۲/ ۲۹درصد بازدهی کسب کرده بود، حالا در سراشیبی سقوط قرار دارد. اما شاید بتوان گفت سهامداران می‌توانند به عملکرد متعادل بورس در نیمسال دوم خوش‌بین باشند.
ثبت عملکرد منفی از نماگرهای اصلی تالار شیشه‌ای طی ۵ ماه گذشته گویای این نکته است که روند نوسانات قیمتی که در بستر بورس تهران وجود دارد به دلیل نبود محرک قدرتمند مثبت می‌تواند در کوتاه‌مدت تداوم یابد. مرتضی کاظم‌پور، کارشناس بازار سرمایه، ضمن بیان این مطلب به «دنیای اقتصاد» گفت : بازار سهام نه‌تنها خالی از محرک مثبت است حتی برخی از صنایع مجددا با اخبار منفی دست به گریبان شدند. روز پنج‌شنبه اهالی بازار با یک خبر منفی مواجه شدند. برخی از شرکت‌های نیروگاهی، از جمله «بکهنوج» و «بمولد»، با انتشار یک اطلاعیه در سامانه کدال اعلام کردند نرخ سوخت آنها از ۲۵هزار تومان به ۷۵هزار تومان افزایش یافته است. بنابراین می‌توان گفت در کنار همه عوامل اثرگذار منفی، این شوک نیز برای صنایع مربوطه تبعات بدی بر جای خواهد گذاشت.
در‌حال‌حاضر اگرچه قیمت اکثر سهام از منظر تکنیکال در محدوده‌های جذابی قرار دارد اما با توجه به اینکه سایه حواشی منفی، از جمله نرخ خوراک و عرضه خودرو در بورس کالا، بر سر بازار است، نمی‌توان امید چندانی به رشد مستمر بازار در کوتاه‌مدت داشت. بررسی رشدهای جدی بازار سهام حاکی از آن است که برخی عوامل، از جمله عرضه خودرو در بورس کالا و جهش نرخ دلار، در این امرموثر بوده‌اند و همسو با این اتفاقات، بازار درگیر اخبار منفی نبوده است. در چنین شرایطی که بازار به صورت مستمر با اخبار منفی و چالشی دست به گریبان است، نمی‌توان انتظار رشد بازار را داشت. در‌حال‌حاضر بسیاری از سهام با قیمت شاخص یک‌میلیون و ۴۰۰هزار واحد در حال معامله‌اند. در این میان ذکر این نکته ضرورت دارد که یکی از مهم‌ترین معضلات بازار سهام نحوه محاسبه شاخص کل بورس است. در محاسبه این نماگر توجهی به بازار فرابورس نشده است.
با توجه به اثرپذیری شاخص کل از نمادهای بزرگ، نمی‌توان از این مهم تحت عنوان سنجه آماری دقیق یاد کرد. در دو ماه گذشته در حدود ۱۵۰ نماد افت قیمت ۵۰درصدی را تجربه کردند. در چنین شرایطی طبیعی است که شاخص کل نیز اصلاح بیشتری را ثبت کند. اما همان‌طور که مشاهده کردیم نماگر اصلی بازار از نقطه اوج تاکنون در حدود ۲۴درصد کاهش ارتفاع داده است. در هفته‌های گذشته نیز سهامداران بارها نسبت به تکانه‌های ضعیف شاخص کل به‌رغم ریزش شدید قیمت سهام انتقاد کردند. در ارزندگی قیمت کنونی اغلب سهام هیچ شکی وجود ندارد. به گفته این کارشناس بازار سرمایه، بازیگران برخی از صنایع و شرکت‌های کوچک به دنبال جو منفی حاکم بر معاملات، نقش مهمی در کاهش قیمت سهم ایفا کردند. از این‌رو به‌جرات می‌توان گفت بازار مذکور در بازگشت به روند تعادلی با مشکلات فراوانی مواجه است.
مرتضی کاظم‌پور با اشاره به روند بازار در کوتاه‌مدت افزود: اگر بازار پس از چند روز سبزپوشی با ورود قدرتمند حقوقی‌ها روبه‌رو شود، دست نوسان‌گیرها از بازار کوتاه خواهد شد. در این وضعیت، نوسان‌گیرها به سمت سهامداری کوچ می‌کنند. بنابراین تا زمانی که بازار با تحولاتی از این قبیل روبه‌رو نشود نوسان‌های منفی ادامه می‌یابد. سرمایه‌گذاران جدید برای ورود به بازار به چند نکته مهم توجه داشته باشند. خرید پلکانی سهامی که صندوق‌ها روی آنها متمرکز هستند یعنی از پیشینه خوبی برخوردارند و ریزش‌های شارپی در پرونده خود ندارند، از مواردی هستند که ریسک خرید را محدود و کمرنگ می‌کنند. آنچه مسلم است این است که بازار در کوتاه‌مدت با رونق چشمگیر روبه‌رو نخواهد شد.
هرچه به پایان سال ۲۰۲۳ نزدیک‌تر می‌شویم، احتمال اتمام سیاست‌های سختگیرانه فدرال رزرو در زمینه افزایش نرخ بهره افزایش می‌یابد. توقف افزایش نرخ بهره یا کاهش آن موجبات افت شاخص دلار را فراهم خواهد کرد و از این گذرگاه می‌توان چشم‌انداز مثبتی را فراروی کامودیتی‌ها و علی‌الخصوص نفت در بازارهای جهانی متصور شد. این سناریو در صورت تحقق سبب خواهد شد قیمت نفت اعداد بالاتری را تجربه کند. به همین دلیل چشم‌انداز مثبت نفت احتمالا بتواند اثرات افزایشی در برخی از نمادهای بورسی، به‌خصوص پتروشیمی‌ها، به همراه داشته باشد. این اتفاق بدون شک در کوتاه‌مدت میسر نیست، با این اوصاف می‌تواند از عوامل اثرگذار بر روند بورس در پاییز و زمستان باشد.
