شاخص کل بورس شهریور را با هیجانی مضاعف به سمت بازپس‌گیری سطوح از‌دسته‌رفته آغاز کرد. این بازار در شرایطی به استقبال نیمسال دوم ۱۴۰۲ می‌رود که به نظر می‌آید احتمال بازگشت رونق به صحنه معاملات بورس در وضعیت کنونی تا حدودی افزایش یافته است. این در حالی است که از نیمه اردیبهشت بخش مهمی از فعالان حقیقی بازار سهام متاثر از سیاستگذاری‌های اقتصادی و رفت‌و‌برگشت‌های تصمیمات مهم مبنی بر عرضه خودرو در بورس کالا و تعیین قیمت خوراک صنایع پتروشیمی، نسبت به مسیر آتی این بازار بی‌اعتماد شده‌اند. خروج ۳۲هزار و ۸۴۸میلیارد تومانی پول حقیقی از بورس و فرابورس (از ۱۶ اردیبهشت تا روز شنبه)، از کاهش تقاضای معامله‌گران، تشدید بی‌اعتمادی و بدبینی آنها همسو با تداوم سیاستگذاری‌های اقتصادی و بلاتکلیفی‌های سیاسی حکایت می‌کند. اما در روزهای گذشته چه عواملی سبب شدند تا بازار از روزهای رخوت‌انگیز مرداد فاصله بگیرد؟
گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» با کارشناسان بازار سرمایه نشان می‌دهد دو عامل کلیدی نقش مهمی در تمایل بازار سهام به سمت صعود ایفا کرده‌اند. بررسی رفتار معامله‌گران نشان‌دهنده آن است که استراتژی خرید و فروش سهامی از سوی معامله‌گران رابطه مستقیمی با رفتار سیاستگذار در ابعاد مختلف قانون‌گذاری دارد. بر همین اساس، همزمان با کند شدن نبض سیاستگذاری‌های ناگهانی در این بخش، سرمایه‌گذار نیز از لاک دفاعی در سمت خرید خارج و با اطمینان بیشتری وارد چرخه دادوستدهای سهامی شده است. در همین رابطه مهدی افنانی، کارشناس بازار سرمایه، به نقش دو متغیر اثرگذار بر روند صعودی بازار طی روزهای اخیر اشاره کرد و گفت: ردپای دو عامل مهم در تغییر مسیر بازار سهام به‌وضوح قابل‌مشاهده است.
به نظر می‌رسد در مقطع فعلی ارزندگی در بسیاری از نمادهای معاملاتی به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل چرخش بازار، بر جذابیت خرید افزوده است. افزایش ارزندگی سهام در هفته‌های قبل وضعیتی را به وجود آورده که اکنون قیمت‌ها در این بازار نسبت به بازارهای موازی منطقی‌تر است. P/ E کنونی بازار و وضعیت ارزندگی سهام در نقاط جذابی قرار دارند. عبور شاخص کل از سطح ۲میلیون واحد، به عنوان سطحی مهم و پر‌دردسر، حکایت از آن دارد که در صورت حمایت شدن از تقاضا طی روزهای آتی، امکان شدت گرفتن تقاضا و در نهایت جهش شاخص به محدوده‌های بالاتر نیز وجود دارد. به این ترتیب عامل مذکور (پایین بودن قیمت‌ها نسبت به ارزش ذاتی سهام یا ارزش بنیادی آن) برای صاحبان پول می‌تواند سیگنال بازدهی معقول را به دنبال داشته باشد.
اگر چه این مهم عمدتا نصیب خریداران با نگاه میان‌مدت خواهد شد، بااین‌حال تغییر مسیر بازار از منظر روانی تا حدود زیادی از جو رکودی و مایوس‌کننده حاکم بر معاملات می‌کاهد. به گفته این کارشناس، بازار سهام در محدوده فعلی کف‌سازی مناسبی می‌تواند داشته باشد، اما به دلیل نقش متغیرهای اثرگذار بر روند دادوستدهای سهامی، نمی‌توان به طور جدی بیان کرد که بستر محرک‌های رونق، از جمله ارزندگی قیمتی، اثراتی پایدار در روند صعودی داشته باشد. گروه‌های سیمانی، گروه‌های صادرات‌محور و برخی از نمادهای داروسازی از نظر قیمتی در وضعیت مناسبی قرار دارند. مهدی افنانی در ادامه به دومین عامل اثرگذار بر بازپس‌گیری کانال ۲میلیون واحد اشاره و اظهار کرد: به نظر می‌رسد تا حدودی از شتاب‌زدگی در سیاستگذاری‌های اقتصادی کاسته شده است.
برخی شایعات درخصوص بازگشت نرخ خوراک طی روزهای اخیر نیز موجی از امیدواری نسبت به این امر را به راه انداخت. بنابراین می‌توان امیدوار بود بازار سهام در کوتاه‌مدت، رونق و ورود پول را به نظاره بنشیند. روز گذشته دبیر انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی اخبار مثبتی در خصوص قیمت‌گذاری خوراک و گاز صنایع پتروشیمی مطرح کرد. بر این اساس اگر قیمت‌گذاری با شیوه جدید ابلاغ شود، یعنی قیمت خوراک واحد‌های پتروشیمی در ۵ ماه سپری‌شده از سال همان ۵هزار تومان محاسبه شود، می‌توان نسبت به ورود پول به بازار امیدوار بود. از سوی دیگر نوسان کم‌مقدار نرخ ارز طی هفته‌های گذشته از ثبات نسبی وضعیت اقتصادی حکایت می‌کند. مجموع این عوامل سبب سبزپوشی بازار سهام شده است. اما بدون شک در میان‌مدت و بلندمدت این عوامل رنگ می‌بازند و بازار به محرک قدرتمند دیگری نیازمند است.
روند صعودی پایدار در صورتی محقق خواهد شد که از پیچیدگی‌های رفتار سیاستگذار در امر قانون‌گذاری کاسته شود. آنچه مسلم است این است که سیاست‌های دستوری در مباحث مرتبط با قیمت‌گذاری‌های سرکوب‌گرانه وضعیتی را به وجود آورده که طی آن سرمایه‌گذاران از بازار سهام تحت عنوان بازاری پرریسک یاد می‌کنند. چندصدایی در تصمیمات تیم اقتصادی دولت نیز از موضوعاتی است که بارها بازار سهام را از روند پرقدرتی که در پیش گرفته باز داشته است. در سه سال گذشته نرخ بهره و اخبار ضدونقیض حول این موضوع باعث سرگردانی سرمایه‌گذاران شده است. حال اگر سیاستگذار در این موارد با احتیاط عمل کند، به معنای پایداری رشد بازار سهام از متوسط کوتاه‌مدت خواهد بود. جمع‌بندی تحولات مذکور به معنای تداوم روند نسبتا مثبت نیروهای تقویت‌کننده قیمت‌ها در کوتاه‌مدت است.
روزهای پرنوسان تالار شیشه‌‌ای ادامه دارد. فعالان بازار سرمایه تا آخر مرداد شاهد کاهش میانگین وزنی قیمت سهام بودند و در اکثر موارد تحلیلگران روند مذکور را به عملکرد سیاستگذار گره می‌زنند. دیروز نیز شاخص‌کل بورس تهران با عقبگرد از روند روزهای قبل، الگوی جدیدی را به نمایش گذاشت و تصمیم به رشد گرفت و با رشد بیش از ۵۸هزار واحدی و افزایش ۹۳/ ۲درصدی، تا محدوده ۲میلیون و ۵۱هزار واحد پیش رفت. تحلیلگران بورسی بر این باورند که بورس در روزهای صعودی باز هم می‌تواند به شکستن مقاومت‌های پیش روی خود ادامه دهد. یکی از مقاومت‌های مهم، کانال ۲میلیون واحدی، نیز در معاملات یکشنبه شکست تا نماگر اصلی مقاومت‌های دیگری را در سطوح بالاتر
پیش رو داشته باشد. به نظر بسیاری از کارشناسان، مشکل فعلی بازار کمبود نقدینگی و نبود تقاضای موثر در بازار سهام است. در صورتی که روند ورود پول ادامه‌دار باشد، این مساله می‌تواند مشکل بازار را حل‌و‌فصل کند. به نظر می‌رسد سیاستگذار بورسی باید برای کاهش ابهامات تلاشی مضاعف به کار بندد. به این ترتیب اگر سایه ابهامات از سر بازار برداشته شود، سرمایه‌گذاران قادر به فعالیت در فضای شفاف‌‌‌تری خواهند بود.
