با نگاهی به رتبه های برتر امسال کنکور (۱۴۰۲) نکته تعجب بر انگیز که مشاهده شدکه رتبه‌های برتر در هیچ کدام از دروس ۱۰۰ درصد نزده بودند. چطور رتبه یک کنکور نتوانسته به تمامی سوالات به درستی پاسخ دهد؟ بر این اساس خبرنگار گسترش نیوز تحقیقات خود را آغاز کرد. آیا کیفیت آموزش پایین آمده؟ آیا سوالات استاندارد نیست و از سطح بالاتری برخوردار است؟ یا رقابت در کنکور در سطح پایینی در حال انجام است؟
در تعریف یک دانش آموز نخبه و رتبه برتر چیزی که به ذهن ما میرسد این است که شخصی که از تمامی رقبا و همسالان خودش از سواد بالاتری برخودار بوده است. ولی اتفاقی که در این کنکور رخ داده است نشانی از نخبگی و نابغگی در هیچ کدام از دانش اموزان مشاهده نمیشود. در حالی که با بررسی کارنامه رتبه برتران سال گذشته میبنیم که قطعا در یکی از دروس نمره کامل را دارند. مثلا رتبه ۵ تجربی در سال ۹۹ ریاضیات را ۱۰۰ درصد. فیزیک را ۹۵ درصد و شیمی را ۸۱ درصد درست پاسخ داده است. رتبه اول تجربی سال ۹۹ ریاضی و عربی را ۱۰۰ درصد زده است زیست را ۷۹ درصد و شیمی ۸۲ درصد و فیزیک را ۹۰ درصد پاسخ داده است. در مقایسه با رتبه اول تجربی امسال که ریاضی را ۵۳ درصد و فیزیک ۸۳ درصد و شیمی را ۷۴ درصد و زیست را ۸۵ درصد پاسخ داده است متوجه تفاوت زیادی در این میزان درصد ها می‌شویم.
در گفت و گوی اختصاصی با محمدرضا نیک‌نژاد یکی از کارشناسان حوزه آموزش گفت: در سالهای گذشته انتخاب دانش اموزان با معدل بالا ملاک خوبی برای ورود به دانشگاهها نبود چرا که گفته می‌شد چندین هزار نفر معدل ۲۰ در این مقطع را داشتند. حالا شاهد این هستیم که فقط یک دانش آموز درامتحانات نهایی معدل ۲۰ دارد همچنین رتبه های برتر کنکور ما هیچ کدام در هیچ درسی ۱۰۰ درصد پاسخ نداده‌اند.
اما یک ابهام وجود دارد و ان این است که در سالهای گذشته چه اتفاقی افتاد بود که ما دو الی سه هزار معدل ۲۰ داشتیم و امسال چه اتفاقی رخ داده که فقط یک نفر معدل ۲۰ داشتیم حالا یا ان روش برگزاری آزمون درست نبوده که این خروجی های معدل ۲۰ را داشتیم و یا اینکه در حال حاضر اتفاقی افتاده که فقط یک نفر را ۲۰ داریم. با بحث عدالت آموزشی ضمن توجه و تاثیر معدل در ورودی به دانشگاهها که به تصویب و اجرا درامده است؟ در هر دو اتفاق نمیتوان گفت که کدام که کیفیت اموزشی درست بوده و کدام یک از این نظام های ازمونی با کیفیت تر بوده است.
بنابراین این سوالات طراحی شده در گذشته از سطح پایینی برخوردار بوده است و انقدر ساده بوده که ان میزان از رتبه های برتر را داشتیم و یا هم اکنون سطح سوالات انقدر بالا بوده و سخت برگزار شده است . این اتفاق فقط مختص امتحانات نهایی نبوده و ایمن اتفاق را درکنکور هم داشتیم که سطح سخت سوالات را بیشتر می‌بینیم. بخاطر بحث رقابتی بودن در این ازمون بزرگ کمی از دشواری سوالات قابل توجیه بود. بحث دیگر هم نگاه اقتصادی چمبره زده بر این موضوع بود وقتی که منابع و پرسشهای مطرح شده همان کتاب باشد دیگر خیلی نیازی به کلاسها و کتابهای کمک اموزشی و تست های کنکوری پیدا نمیشود و همان مافیای کنکور مطرح میگردد.
نیک نژاد افزود: برا حفظ جنبه رقابتی سطح دشواری سوالات همچنان حفظ میشود اما اینکه سوالات در چارچوب کتابهای استاندارد بوده باید کارشناسی شود. اینکه میتوان این سوالات را در برنامه درسی معلمان گنجاند یا خیر باید کارشناسی شود اما راجع به این موضوع که درصد های کنکور در سالهای گذشته زیر ۹۰ وجود نداشت اما چیزی که من میدانم این است که واقعا سطح سوالات خیلی سخت است و بعضی از سوالات را برای رسیدن به جواب باید خیلی وقت گذاشت و تلاش کرد و بعد از ان هم ان سوال اصلا ارزش رسیدن به جواب را ندارد. اینها را من ناشی از جنبه پولی بودن فقط جنبه در امدزایی وحافظ منافع در حوزه های بالای مدیریت در سطح سازمان سنجش و خود اموزش و پرورش میدانم که دست به دست هم داده و چنینی فرمی از سوالات را در کنکور میبنیم .
وی ادامه داد: آمارها نشان میدهد که فقط یک نفر دانش اموز از مدارس برتر در ۴۰ کنکور برتر بوده است. این مدارس دولتی فقط اسما مدارس دولتی هستند و مدرسه دخترانه ای در تجریش وجود دراد که پول شرکت در کلاسهای امادگی کنکور ان بالای ۱۵۰ میلیون تومان است. اما قطعا در مدارس دولتی عادی چنینی رتبه هایی را نداریم شاید در رتبه های ۲۰۰۰ و ۳۰۰۰ وجود داشته باشند اما در رتبه های تک رقمی و دو رقمی از چنین مدارسی وجود ندارند. پس جنبه پولی این مسله خیلی موثر است. مدارس هیت امنایی و سمپاد جزو مدارس دولتی حساب نمیشوند. چرا که خانواده ها بخش بزرگی از چرخش مالی این ندراس را در حال پرداخت هستند. و قطعا کلاسهای کنکوری این مدارس با برنامه های مدارس عادی بسیار متفاوت خواهد بود. و بسیار فراتر از کتب درسی با این دانش اموزان کار میکنند .اما با این درصد های پایینی که رتبه یک کنکور داشته جای پرسش از کارشناسان و طراحان سوالات کنکور وجود دارد .
بنابراین بنظر میرسد که تکنیک ها و اصولی را که برای رتبه یک شدن وجود دارد در این کلاسها و این مدارس روی دانش اموزان کار خواهد شد تا بتوانند با هزینه ای که میکنند صندلی دانشگاه های تاپ کشور را از ان خود کنند.
این کارشناس اموزش گفت: در ادامه صحبت ام که وجود مافیای کنکور را تایید میکنم این نکته را خاطر نشان میشوم که با بررسی سوالات کنکور ۱۰ سال گذشته متوجه خواهیم شد که کل سوالات از بطن کتاب بود و حالا سوالاتی را در کنکور ملاحظه میکنیم که فقط در کتابهای کمک اموزشی وجود دارد ویا اینکه در کلاسهای تست و نکته کنکوری ها بیان میگردد .
نیک نژاد درباره استاندارد نبودن سوالات کنکور افزود: در طراحی سوالات برای ما معلمان یک چارچوب مشخصی وجود دارد که مشخص میکند شما باید یک مفهوم مشخص را مورد سوال قرار دهید. اما وقتی که به طراحان سوالات کنکور انتقاد میکنیم انها میگویند این مفاهیم در کتاب وجود دارد اما با اصول طراحی سوال تفاوت دارد. نکته ای دیگر این است فقط یک مفهوم را مورد برررسی قرار نمیدهند و این خلاف استاندارهای طراحی سوال است مثلا در سوالات فیزیک چند مفهوم ریاضی و نکات درباره ان را مورد سوال قرار داده اند.انداختن پیچ های سوالی نامرتبط یکی دیگر از مشکلات طراحان سوالات است. ضمن اینکه بحث خلاقیت در طراحی سوال یک بحث است و بحث دیگر انداختن چندیدن لایه پنهان در ان سوال مسیله ای دیگر است که بالاتر از سطح داوطلب را به گمراهی میکشاند.
وی در انتها بیان داشت که این نوع روش ارزیابی از نظر من یک دبیر با ۲۰ سال سابقه اموزش دارم اصلا درست نیست اما کنکور مثل مار چمبره زده و خیمه افکنده و با بحث های مالی که در حال حاضر انقدر پر رنگ است مانند یک اختاپووس است که براحتی نمیتوان دست و پای انرا قطع کرد.
کلاسهای کنکور و کتابهای کمک اموزشی در موفقیت دانش اموزن نقش پر رنگی را داشته است. طبق امارهایی که اخیرا ارایه شده است هیچ کدام از دانشجویانی که در دانشگاههای تاپ کشور درحال تحصیل هستند جز افراد یارانه بگیر نیستند و این نشان میدهد که خانواده و هزینه ای که انها برای اینده فرزندانشان میکنند نقش بسیاری در موفقیت شان داشته است.
سوالی که بوجود می اید این است که ایا با قائده نوپا ی تاثیر ۴۰ درصدی نمرات نهایی در ازمون وودی دانشگاهها ایا شرط معدل میتواند موجب عدالت اموزشی شود و یا باعث سلب ان خواهدشد؟
احمد نادری، عضو هیأت رئیسه مجلس بیان کرده بود اموزشها پولی شده و طبقه پایین جامعه به دانشگاه های برتر کاهش یافته است.
پیش‌تر در برخی خبرگزاری‌های رسمی تجارت ۱۴۰ میلیون تومانی سوالات نهایی و کنکور به همراه آموزش تقلب با هندزفری نامریی در کانال‌های تلگرامی خبرساز شده بود. با این حال، رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت وزارت آموزش و پرورش اخیرا اظهار کرد: «ما هیچ وقت ادعا نکردیم انتشار سوالات را به صفر برسانیم، چراکه مدیریت فضای مجازی دست ما نیست...»
مساله‌ای که نشان میدهد تقلب و تخلف در کنکور نیز مانند مافیای کنکور قرار است همگام با این تورنومنت علمی، در ذهن داوطلبان، رخنه کند.
یوسف اباذری از مافیای پشت پرده حذف کنکور می گویدکسانی که می خواهند کنکور را حذف کنند بچه پولدارها و اغنیا هستند تا از این طریق مفت به دانشگاه بروند، وقتی کنکور را می کوبید در خط همان وکلای مجلس بازی می کنید که از حذف کنکور نفع می برند.
عدالت آموزشی، ترکیبی که گویی سیستم آموزشی فعلی، چندان با آن همسو نیست. ترکیبی که مسائل اقتصادی، کلیدواژه اصلی آن هستند و به نظر میرسد در پذیرش آزمون سراسری و برخی نابرابری‌های مشهود در آن نقشی موثر را ایفا کنند. بی‌شک افزایش ضریب معدل در نتیجه کنکور، حامل چالش‌های جدی خواهد بود که مهم‌ترین آن معضل تفاوت فاحش سطح آموزش در مدارس و مناطق مختلف کشور است.
تنها نیم نگاهی به نتایج کنکور کافی است تا دریابیم که دانش‌آموزان مدارس دولتی در رقابتی ناعادلانه با سایر رقبا، شانس کمتری برای قبولی در کنکور دارند. بر اساس پژوهشی که فروردین ۱۴۰۰ و از سوی معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش انجام گرفته، توزیع رتبه‌های برتر کنکور در انواع مدارس کشور شدیداً نابرابر است: «مدارس استعدادهای درخشان با داشتن ۳/۵ درصد جمعیت دانش‌آموزی پایه دوازدهم، ۳۹ درصد رتبه‌های زیر سه هزار کشور را به خود اختصاص داده‌اند (یعنی ۱۱ برابر سهم جمعیت دانش‌آموزی خود).
از طرفی به نظر میرسد که افرادی که وارد ماراتن رقابت در کنکور میشوند افراد خیلی علمی نیستند و افرادی که رتبه یک شده اند رقبای خیلی جدی و سرسختی نداشته اند.
