دکتر احمد رمضانی در گفت‌وگو با ایسنا، در این باره توضیحات بیشتری ارائه کرد و گفت: وزارت آموزش و پرورش باید آموزش زبان را به طرق مختلف پیگیری کند و این امکان را هم داشته باشد که بتواند بسته‌های آموزشی حمایتی را در اختیار خانواده ها و والدین بگذارد.
وی افزود: مدارس باید بسته‌های حمایتی آماده کنند و از والدین کمک بیشتری بگیرند تا بتوانند گام های لازم را در قالب برنامه‌های مداخلهای متناسب بردارند و بخشی از این مداخلات را از طریق والدین اجرا و پایش کنند.
رمضانی با اشاره به اینکه در آموزش حضوری، برای آموزش الفبا و سوادآموزی، معلم امکان استفاده از همکلاسی‌ها را برای تصحیح خطای دانش آموز و از سوی دیگر تشویق یادگیری را داشت گفت: اکنون این امکان را نداریم و به نظر می رسد والدین باید این نقش حمایتی را ایفا کنند و معلم توصیه های کلی را از طریق شبکه شاد در دسترس قرار بدهد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش ادامه داد: آموزش و پرورش امکانات و ظرفیت های خوبی در بخش‌های مختلف دارد که باید آنها را تجمیع کرده و به تناسب از آنها استفاده کند؛ به عنوان مثال دفتر تکنولوژی آموزشی سازمان پژوهش و شبکه ملی رشد اطلاعات، ویدئو و محتوای آموزشی بسیار خوبی در اختیار دارند که می توان از آنها برای آموزش بهتر زبان فارسی به بچه‌ها استفاده کرد.
وی تاکید کرد که باید میزان دسترسی به فضای یاددهی - یادگیری را بالا ببریم. فعال کردن فضای آموزشی در محیط خانه با استفاده از کمک والدین و دیگر اعضای خانواده می تواند به تقویت مهارتهای خواندن، نوشتن و حساب کردن کمک کند.
رمضانی با بیان اینکه باید هم افزایی درون داده‌های زبانی را چه در مناطق دو زبانه و چه فارسی زبان افزایش دهیم گفت: آموزش زبان باید فهم پذیر باشد. یکی از راه‌های تقویت زبان آموزی به ویژه در ایام تابستان، داستان خوانی است. لازم است درباره کتابخانه‌هایی که مجازی ارائه خمات می‌دهند به خانواده‌ها اطلاع رسانی شود و کتب مناسب سن کودک را هم معرفی کنند؛ مثلا برای هر فصل ۳۰ کتاب داستان خوب را معرفی کنند تا خانواده بتوانند مهارتهای زبانی کودک را از این طریق تقویت کنند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه باید مسیر یادگیری زبان برای معلم و والدین مشخص تر باشد؛ مسیرهای حمایتی هم همینطور که کار بسیار سختی است اظهار کرد: باید چندین سال روی این موارد کار کنیم که یک نیمرخ سوادآموزی برای دانش آموزان تهیه کنیم. باید مشخص شود که الگوی رشد زبان آموزی و سوادآموزی چیست و اگر بخواهیم بچه ها مسلط بشوند چه فازهایی را طی کنیم؟ باید این الگوها دقیق و نظام مند طراحی شوند و بتوانیم از آن در برنامه ریزی درسی استفاده کنیم.
رمضانی ادامه داد: این حرکت نباید سلیقهای باشد. اکنون معاونت ابتدایی در زمینه مهارتهای خواندن و نوشتن مسئله و دغدغه دارد و برنامه تحولی‌شان را بر این موضوع متمرکز کرده‌اند. باید کمک بیشتری از بخش‌های دیگر بگیرند که برنامه رشد کند و پربارتر شود.
وی در ادامه ترجمه‌ای از یادداشت "استفان کراشن"، استاد ممتاز دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و پژوهشگر حوزه فراگیری زبان پیرامون زبان آموزی در دوران کرونا در اختیار ایسنا قرار داد. کراشن معتقد است توقف آموزش‌های سنتی همزمان با همه‌گیری کووید ۱۹، ارمغان‌های نهفته‌ای برای آموزش و پرورش دارد. در این یادداشت او به والدین و معلمان توصیه می‌کند تا بتوانند از فرصت آموزش از راه دور برای آموزش زبان بیشتر استفاده کنند.
۱. آموزش سنتی کمتر، چیز خوبی است
وقتی شیوه آموزش سنتی و حضوری کم‌رنگ می‌شود و جای خود را به آموزش‌های مجازی می‌دهد، ممکن است بسیاری از خانواده‌ها و معلمان دچار استرس بشوند. این نکته کاملاً قابل درک است. کراشن معتقد است که فراگیری زبان محصول مطالعه صرف و یا خواندن و نوشتن نیست. تنها یک راه برای فراگیری زبان وجود دارد و آن هم فهمیدن و درک کردن است.
یعنی ما هنگامی موفق به فراگیری یا یادگیری زبان جدیدی می‌شویم که آنچه را که می‌شنویم یا می‌خوانیم درک کنیم و بفهمیم. کراشن به این اطلاعات قابل درک درونداد فهم‌پذیر می‌گوید. در حقیقت صحبت کردن و نوشتن (تولید زبان) محصول دریافت درونداد زبانی مناسب است.
در آموزش سنتی زبان بر تسلط بر قواعد زبانی از طریق تمرین آنها هنگام صحبت کردن تأکید می‌شد. این تکالیف تا جایی تکرار می‌شدند تا به صورت خودکار و غیرآگاهانه فرد بتواند قواعد دستوری را هنگام صحبت کردن به صورت درست به کار ببرد. در آموزش‌های مجازی تمرکز از چنین تمرین‌هایی برداشته می‌شود و دانش‌آموزان خوشبختانه می‌توانند شیوه‌های اثربخش دیگری نیز را نیز هنگام فراگیری زبان تجربه کنند.
درونداد فهم‌پذیر چیست؟
نظریه درونداد فهم‌پذیر توسط کراشن مطرح شده است. وی معتقد است در آموزش زبان باید درونداد فهم‌پذیر به زبان‌آموزان ارائه شود. به این معنی که داده‌های زبانی باید برای شنودگان- زبان‌آموزان قابل درک باشد یعنی بدون اینکه حتی لازم باشد همه واژه‌ها و قواعد زبانی را کاملاً درک کنند، زبان‌آموزان احساس کنند معنایی را از گفت‌وگو درک کرده‌اند. درونداد مناسب لازمه فراگیری زبان است، به این دلیل که ناخودآگاه فرد از درک زبان را هدف می‌گیرد و تقویت می‌کند. هنگامی می‌توانیم زبان جدیدی را فرا بگیریم که آنچه که می‌شنویم یا آنچه که می‌خوانیم را بفهمیم.
۲. آموزش از راه دور می‌تواند به تقویت فراگیری زبان منجر شود
می‌دانیم که آموزش از راه دور و برخط ممکن است دانش‌آموزان را در خانه منزوی کند و از تعامل با هم محروم کند، اما نباید اجازه بدهیم این نکته بر فرایند زبان‌آموزی تأثیر منفی بگذارد. برای فراگیری زبان نیازی به حجم زیادی از تعاملات و مراودات نداریم. تنها چیزی که نیاز داریم درونداد است.
در ادامه به شیوه‌هایی اشاره می‌کنیم که به واسطه آن معلمان و والدین می‌توانند درونداد مناسب زبانی را در زمان همه‌گیری کووید ۱۹ ارائه کنند:
- داستان تعریف کنید
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که وقتی دانش‌آموزان زبان‌آموزی را با گوش دادن به داستان‌های معلم تجربه می‌کنند، کیفیت یادگیری آنها تقویت می‌شود. گوش دادن مسیرهایی را برای خواندن باز می‌کند. در حقیقت، خواندن کلید دروندادهای زبانی برای فراگیری زبان است.
- به دانش‌آموزان اجازه بدهید بخوانند و لذت ببرند
گاهی اوقات دانش‌آموزان دوست دارند خودشان متن‌ها را انتخاب کنند؛ متن‌هایی که صرفاً می‌خواهند بخوانند تا لذت ببرند. خواندن متن‌های منتخب برای لذت بردن منبع بسیاری از واژه‌ها، قواعد دستوری و نکات املایی و توانایی نوشتن به سبکی قابل قبول است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که هر چه افراد بیشتر مطالعه می‌کنند، مطالب بیشتری در مورد علوم، ادبیات، تاریخ و امور کاربردی می‌دانند.
چگونه معلم می‌تواند دانش‌آموزان را به خواندن برای لذت بردن تشویق کند؟ کافی است به آنها کمک کنید تا با در نظر گرفتن علاقه و متناسب با سطح سختی متنی را برای خواندن انتخاب کنند.
۳.دانش‌آموزان اجازه دارند اشتباه کنند
می‌دانیم که دوزبانگی مزایای شناختی زیادی دارد. دانش‌آموزان در فضای خانه و دور از محیط کلاس درس باید بتوانند زبانی که می‌آموزند را تمرین کنند. خواندن ابزار بسیار مهمی است. دانش‌آموزان باید به متن‌های آسان نظیر کتاب‌های فکاهی و کتاب‌های پایه و مقدماتی دسترسی داشته باشند. خیلی نگران توانش زبانی دانش‌آموزان نباشید. اشتباه لازمه یادگیری است. در مسیر رشد زبان، دانش‌آموزان باید اشتباه کنند.
۴. دانش‌آموزان را تشویق کنید تا کتاب داستان بخوانند
وقتی به فراگیری زبان می‌رسیم کتاب‌های داستان معجزه می‌کند. داستان بهترین درونداد است. کتاب‌های داستان به ویژه داستان‌های علمی گستره واژگانی بالایی دارند و می‌توانند دانش‌آموزان را در زمینه‌های دیگری نظیر تاریخ، علوم، جغرافیا و ... تربیت کنند و رشد دهند. علاوه بر این داستان نسبت به سایر متون علمی لذت‌بخش‌تر هم هست.
در حقیقت، معلم باید بتواند برای دانش‌آموزانی که اهداف ویژه از یادگیری زبان دارند داستان‌های خوب معرفی بکند.
۵. از متن‌های خودآموزِ زبان‌آموزی استفاده نکنید
اگر می‌خواهید به دوزبانگی کودکتان کمک کنید، از کتاب‌های خودآموز استفاده نکنید. در مطالعه‌ای در لس آنجلس، کتاب‌های یک کتابخانه عمومی را در حوزه آموزش زبان فارسی (به غیرفارسی‌زبانان) مورد بررسی قرار دادند. آنها می‌خواستند بفهمند کدام کتاب‌ها و چند از صفحه از آنها خوانده شده بودند. بررسی کراشن و اشتری نشان داد که به طور میانگین ۴/۵ درصد از مجموع صفحات کتاب‌های مورد بررسی خوانده شده بود. نتایج نشان می‌دهد که شیوه سنتی آموزش زبان که بر دستور و واژه تأکید می‌کرد دیگر مطلوب نیست.
۶. ببینید آیا کتابخانه‌ها به صورت برخط خدمات ارائه می‌کنند
بسته شدن کتابخانه در همه‌گیری کووید ۱۹ برای برخی خانواده‌های کم‌درآمد ممکن است خیلی خوشایند نباشد. با این حال، اگر امکان استفاده از کتابخانه به صورت مجازی فراهم باشد، محاسنی هم دارد. زبان‌آموزان می‌توانند زنجیره کتابخوانی خود را با انتخاب کتاب‌های مورد علاقه‌شان برای خواندن به زبان در حال یادگیری ادامه دهند. حتی از خانواده‌ها هم می‌توانند در انتخاب کتاب کمک بگیرند. البته برای خانواده‌هایی که دسترسی به اینترنت و خدمات دیجیتالی ندارند، کماکان این نوع محرومیت ادامه خواهد داشت.
۷. پژوهشگران حوزه زبان‌آموزی باید دسترسی به پژوهش‌های خود را آزاد کنند
اگرچه کووید ۱۹ ویرانی‌های زیادی به بار آورده است، اما برای آموزش زبان این تهدید را باید به یک فرصت تبدیل کرد. بسیاری از پژوهشگران به یافته‌های علمی همکاران خود دسترسی ندارند. از سویی دیگر، پژوهشگران حوزه آموزش و پرورش ممکن است انگیزه بیشتری برای این کار داشته باشند چرا که لازمه از انزوا درآمدن آثارشان خوانده شدن آنها است.
انتهای پیام
