مهسا بهادری: متن کامل مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص «تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر» امروز(شنبه 11 شهریور) منتشر شد.
ماده واحده «تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر» که در جلسه ۸۸۳ مورخ ۱۴۰۲/۳/۳۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است؛ به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌گردد:
«ماده واحده- مستند به بندهای ۳ و ۱۲ ماده ۳ سند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر «سیاست‌گذاری، طراحی و برنامه‌ریزی کلان حوزه رسانه‌ای کشور» و «سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی راهبردی برای ارتقای کمی و کیفی مصرف و تولید محصولات و کالاهای رسانه‌ای و فرهنگی» و در اجرای مأموریت شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه پیگیری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی و تکمیل اسناد و برنامه‌های بخشی آن با اولویت سینما، تئاتر، نمایش‌خانگی، موسیقی، ادبیات و رمان و با هدف تقسیم کار و تفکیک مسئولیت‌های قانونی و حمایت از تقویت تولید محتوای ایرانی-اسلامی در حوزه فرهنگ و هنر در فضای مجازی و رفع دغدغه فعالان این حوزه؛ «الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر» به شرح بندهای ذیل، احصا و تعیین می‌شود:
۱- مسئولیت تنظیم‌گری، صدور مجوز و نظارت بر خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها، کتاب، تبلیغات، بازی‌های رایانه‌ای و امثال آن که در چهارچوب وظایف و مأموریت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد؛ در حیطه صوت و تصویر فراگیر به عهده این وزارتخانه است.
۲- مستند به تفسیر شورای نگهبان در خصوص اصول ۴۴ و ۱۷۵ قانون اساسی، مسئولیت تنظیم‌گری، صدور مجوز و نظارت بر رسانه‌های فعال در عرصه صوت و تصویر فراگیر، شامل رسانه‌های «کاربرمحور» و «ناشرمحور» (VOD) و نیز شبکه نمایش خانگی به ویژه تولید سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی و امثال آن، به عهده سازمان صدا و سیما است.
۳- صدور مجوز نظارت و تنظیم مقررات تبلیغات و آگهی در حیطه صوت و تصویر فراگیر به عهده سازمان صدا و سیما است و برای هماهنگی بیشتر، دو نماینده از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در شورای ذی‌ربط در سازمان صدا و سیما حضور خواهند داشت.
۴- تولید و پخش «زنده» برنامه‌ها و نیز صدور مجوز و نظارت بر «پخش زنده» در فضای مجازی در انحصار سازمان صدا و سیما خواهد بود.
۵ – ضوابط، مقررات و دستورالعمل‌های موضوع بند یک این ماده واحده با توافق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما تعیین خواهد شد و به منظور هماهنگی بیشتر و استفاده از ظرفیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در موضوع بند دو؛ دو نماینده از طرف وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در شورای صدور مجوز تولید و دو نماینده از طرف ایشان در شورای صدور مجوز پخش عضو خواهند بود. در صورت بروز اختلاف بین دو دستگاه، کارگروهی متشکل از دو نماینده از طرف وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دو نماینده از طرف سازمان صدا و سیما به ریاست دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، موضوع را بررسی و جمع‌بندی خواهند نمود.
۶- «سیاست‌ها و ضوابط حاکم بر صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی» توسط دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و با همکاری سازمان صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ تدوین و پس از تأیید در کمیته‌ای متشکل از: رئیس سازمان صداوسیما، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیر شورای عالی فضای مجازی، نمایندگان رؤسای قوا در کمیسیون هماهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی و قوا، سه نفر از اعضای حقیقی شورای عالی انقلاب فرهنگی، دو نفر صاحب‌نظر در حوزه رسانه به انتخاب شورای عالی انقلاب فرهنگی و به ریاست دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ظرف مدت ۳ ماه برای تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه می‌شود.»
مصوبه‌ای که پیش از این هم حواشی زیادی را به دنبال داشت و تمام نگرانی‌ها هم بر سر این بود که شبکه نمایش خانگی زیر نظر صداوسیما قرار بگیرد، حالا چرا این ماجرا نگران کننده بود، به این خاطر که به قول آن جمله معروف«صداوسیما اگر بیل زن بود، باغچه خودش را بیل می‌زد.»
باغچه‌ای که این روزها دیگر چیزی ندارد به جز دعوا و دو دستگی و نداشتن مخاطب، دعوایش بر سر بازگرداندن و نگرداند چند مجری محبوب است و دو دستگی‌ای که بین دو دسته از مخاطبان رخ داده، آن‌هایی که معتقدند صداوسیما برای یک قشر خاص برنامه‌می‌سازد و آن‌هایی که معتقدند همین برنامه‌ها خوب و کافی است، نداشتن مخاطبش هم بر اساس آماری است که خودشان ارائه کردند، وقتی یک برنامه 5 درصد مخاطب دارد، یعنی مخاطب ریزش داشته است.
ناگفته نماند که این وضعیت فقط مربوط به ریاست جبلی نیست، از دوره‌های پیشین شروع شده و در دوره جبلی اوج گرفته، حذف سلبریتی‌ها یا به قول جبلی باج ندادن ، افزایش ممیزی‌ها، سیاسی کردن رسانه ملی و همه این عوامل سبب شده که برنامه‌سازی و سریال‌سازی ضعف بسیاری پیدا کند و حالا جایی که خودش توانایی مدیریت تولیداتش را ندارد، قرار است شبکه نمایش خانگی که این روزها مورد اقبال عمومی وارد شده را هم محدود کند و تحت نظارت خودش بگیرد تا ساترا محدودیت‌های صداوسیما را روی شبکه نمایش خانگی هم اعمال کند.
آنچه گذشت...
سال گذشته ساترا از برخی برخی پلتفرم‌های نمایش خانگی (VOD) شکایت کرد؛ اما در نهایت این شکایت با قرار منع تعقیب روبه‌رو شد. یکسال از آن ماجراها گذشت تا اینکه چند روز پیش خبر رسید ساترا قصد دارد مجلس را دور بزند و در نهایت هم (سه شنبه ۳۰ خرداد) سازمان صداوسیما با رایزنی در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، بدون حضور نمایندگان مجلس و دولت، و بدون توصیف و تشریح «صوت و تصویر فراگیر» و حتی بدون نام بردن از «ساترا» مسئولیت‌های جدیدی برای خود تدارک دیده تا در صورت تصویب در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی، بدون داشتن قانون مصوب، مسئولیت‌های «ساترا» را قانونی جلوه دهد!
بر اساس خبر رسمی که در سایت شورای عالی انقلاب فرهنگی منتشر شد: «بر اساس این ماده واحده، حیطه اختیارات و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی در این حوزه مشخص و برای فعالان بخش خصوصی به‌ویژه در پلتفرم‌های پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی معین شد که در چه بخش‌هایی باید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در چه بخش‌های دیگری باید از سازمان صداوسیما مجوز اخذ کنند. همچنین بند دیگری از این الزامات که اصول و سیاست‌های ساخت و پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی را به شکلی دقیق‌تر مشخص می‌کند، به تصویب رسید.»
در این جلسه مقرر شد در حوزه سیاست‌ها و ضوابط ساخت و پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی، مقررات لازم برای ساماندهی این عرصه با عنایت به سیاست‌ها و اصول تعیین شده از سوی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، از سوی مسئولان مربوط به شکل لایحه تهیه و برای تصویب به عنوان قانون به مجلس شورای اسلامی ارسال شود.
ماجرای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی بیش از دو هفته است که جنجال‌های زیادی به پا کرده است، مصوبه‌ای که پایش به مجلس نرسید اما در نهایت تصویب شد و اعلام کردند قرار است تصویب شود.
در این مصوبه موارد بسیاری اعلام شده بود در ابتدای آن آمده بود که ماده_واحده مستند به بندهای ۳ و ۱۲ ماده ۳ سند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر سیاست‌گذاری، طراحی و برنامه‌ریزی کلان حوزه رسانه‌ای کشور و سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی راهبردی برای ارتقا، کمی و کیفی مصرف و تولید محصولات و کالاهای رسانه‌ای و فرهنگی و در اجرای ماموریت شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه پیگیری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی و تکمیل اسناد و برنامه‌های بخشی آن با اولویت سینما، تئاتر، شبکه‌نمایش‌خانگی، موسیقی، ادبیات و رمان و با هدف تقسیم کار و تفکیک مسئولیت‌های قانونی و حمایت از تقویت تولید محتوای ایرانی در حوزه فرهنگ و هنر در فضای مجازی و رفع دغدغه فعالین این حوزه ماده واحده «تعیین» الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر به شرح ذیل است؛
* صدور مجوز و نظارت بر حوزه کتاب، موسیقی، تبلیغات و بازی‌های رایانه‌ای در حوزه صوت و تصویر فراگیر به طور کلی برعهده وزارت ارشاد است.
* صدور مجوز و نظارت بر حوزه رسانه و خبرگزاری در حوزه صوت و تصویر فراگیر کما فی‌السابق برعهده وزارت ارشاد خواهد بود.
* صدور مجوز، نظارت و رگلاتوری رسانه‌های «کاربر محور» (مانند آپارات) و «ناشر محور» (VODها) و شبکه نمایش خانگی و مجوزها در زمینه تولید سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی برعهده صدا و سیما است.
و موارد دیگر...
که نکته اصلی و محل اعتراض به این مصوبه از همان ابتدای امر مربوط به نظارت صداوسیما به شبکه نمایش‌خانگی بود و اتفاقا حواشی زیادی را هم به دنبال داشت.
بیشتر بخوانید:
قائم مقام سابق وزیر ارشاد: شورای عالی انقلاب فرهنگی باید تعطیل شود
مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه صوت و تصویر فراگیر منتشر شد
واکنش رییس صداوسیما
پیرو همین حواشی، پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما هفتم تیر و در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران در پاسخ به این پرسش که آیا صداوسیما قانون مجلس را برای نظارت بر نمایش خانگی دور نزده است؟ گفت: «این مصوبه، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است. نظارت بر صوت و تصویر فراگیر بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی بین وزارت ارشاد و صداوسیما کاملا مشخص است.»
در نهایت هم با تصویب این مصوبه برگ برنده را به دست جبلی دادند و او مطمئن شد که دیگر اعمال قدرتی که روی صداوسیما داشته با کمک ساترا می‌تواند روی شبکه نمایش خانگی هم داشته باشد.
البته پیش از سخنان جبلی در تیر، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه معنای مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی این نیست که صداوسیما می‌خواهد دست‌وپای پلتفرم‌های نمایش خانگی را ببندد، گفت: «مصوبه‌ای که شورای‌عالی انقلاب فرهنگی داشته دقیقاً مصوبه‌ای در راستای قانون اساسی است.
او در واکنش به شبهه‌ها و جوّ ایجادشده بعد از اعلام مصوبه، گفت: «برخی شبهه مطرح می‌کنند "اگر فضای شبکه نمایش خانگی رونق پیدا نکند به‌دنبال آن رجوع مردم به ماهواره‌ها اتفاق خواهد افتاد."، قطعاً این مصوبه در راستای تقویت نمایش خانگی است، یعنی در واقع باید این پلتفرم‌ها رشد و توسعه پیدا کنند و در راستای نیازهای فرهنگی مردم فیلم و سریال بسازند، به‌هرحال مهمترین ابزار فرهنگ‌سازی فیلم و سریال است و این حوزه نباید تضعیف بشود.»
مجلس را دور زدند یا نه؟
هنوز هم فرضیه ابتدایی بر سر این ماجرا که شورای عالی انقلاب فرهنگی مجلس را دور زده وجود دارد. افشین عزیزی پژوهشگر حوزه حقوق و رسانه هم درباره این ماجرا واکنش نشان داد.
می‌توانیم بگوییم طرحی که شورای عالی انقلاب تصویب کرده، به نوعی دور زدن مجلس است؟
مهمترین ایرادی که به این مصوبه وارد است و یک ایراد شکلی است، دقیقا همین ماجرا است که شورای عالی انقلاب در این مرحله وارد فاز قانونگذاری شده است. طبق اصل ۵۸ قانون اساسی وظیفه قانون گذاری صرفا بر عهده مجلس شورای اسلامی است که اعضای آن هم نمایندگان مردم هستند، این در حالی است که شورای عالی انقلاب فرهنگی یک نهاد انتصابی است و به جایی پاسخگو نیست و حتی در خصوص تشکیل آن هم بین حقوقدانان بحث زیادی وجود دارد چرا که در اواخر دهه پنجاه و ابتدای دهه شصت این شورا تشکیل شده و استمرار پیدا کرده اما هیچگاه ایجاد این شورا در قانون اساسی هم پیش‌بینی نشده و با حکم حکومتی به وجود آمده، به همین دلیل بسیاری ار حقوقدانان بر این باورند که فلسفه وجودی این شورا با ایراد قانونی و حقوقی مواجه است. حتی همین اواخر یک رای از شعبه دیوان عالی کشور صادر شد که هرچند درباره VODها نبود اما در آنجا به صراحت اعلام شده بود که مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی نمی‌تواند حکم قانون داشته باشد و این شورا چون یک نهاد سیاست‌گذار است می‌تواند دست به سیاست‌گذاری بزند و یکسری امور کلی را سیاست‌گذاری کند و اگر زمانی وارد حیطه قانونگذاری می‌شود، چون از اختیارات این شورا خارج است، مصوباتش باید در قالب لایحه‌ای در هیئت وزیران و پس از آن مجلس با اصلاحاتی که روی آن انجام می‌دهد می‌تواند آن موارد را رد یا تایید کند. یا این توضیحات، بله به نظر می‌رسد که چنین اتفاقی رخ داده است.
پیرو همین ماجرا، سید مصطفی آقامیرسلیم، از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، هم نسبت به این ماجرا واکنش نشان داد.
شما فکر می‌کنید که مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره شبکه نمایش خانگی و صداو سیما دور زدن مجلس به حساب می‌آمد یا خیر؟
ما اینگونه با شورای عالی انقلاب فرهنگی طی کردیم که در حوزه‌هایی که آن‌ها وارد می‌شوند ما وارد نشویم و در حوزه‌هایی که ما وارد می‌شویم، آن‌ها ورود پیدا نکنند؛ اما اخیر مشغول تدوین قانونی هستیم که کاملا مرزها را مشخص کنیم که شورای انقلاب فرهنگی کجا می‌تواند وارد شود، که جنبه سیاست‌گذاری داشته باشد، در عین حال مجلس هم کار قانونگذاری خود را انجام دهد.
245245
