به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای محمد دهقان با حضور در برنامه ”صف اول“ شنبه شب ۱۱ شهریور شبکه خبر، عملکرد معاونت حقوقی ریاست جمهوری در یک سال گذشته را تشریح کرد.
متن کامل این برنامه به شرح زیر است:
مقدمه مجری: امشب صف اول میزبان معاون محترم حقوقی رئیس جمهور آقای دکتر دهقان هستیم و قرار است که درباره وظایف این معاونت و همین طور درباره مسائل حقوقی که در سطح کلان دولت دنبال می‌شود از آقای دهقانی بپرسیم.
سوال: آقای دکتر درباره تشکیل هیئت پیگیری اجرای قانون اساسی بفرمایید که تشکیل جلسه‌ای داد حدود یک ماه پیش با حضور آقای رئیس جمهور بفرمایید که این هیئت ماجرایش چی است و هیئت تازه‌ای است یا این که قبلاً هم بوده؟
دهقان: یکی از وظایف معاونت حقوقی رئیس جمهوری بحث پیگیری اجرای قانون اساسی است در گذشته هم البته این موضوع عنوانش وجود داشته و اقداماتی صورت می‌گرفته، اما در این دولت برای اولین بار در طول تاریخ انقلاب هیئت اجرای قانون اساسی با ریاست رئیس جمهور تشکیل شده در گذشته‌ها در دولت‌های قبلی بعضی از دولت‌ها هیئت نظارت بر اجرای قانون اساسی وجود داشت که البته دچار اختلافاتی بود و رئیس جمهور عضو آن هیئت نبود بلکه این هیئت کار می‌کرد و برای رئیس جمهور پیشنهاد می‌داد، اما در این هیئت خود رئیس جمهور رئیس هیئت است معاون حقوقی رئیس‌جمهور نایب رئیس هیئت است و تعدادی اشخاص حقوقی و حقیقی هم عضو هیئت هستند و این جلسات تشکیل می‌شود و مواردی که آقای رئیس‌جمهور حضور دارند خودشان مثل جلسه‌ای که یک ماه پیش تشکیل شد و مواردی که ایشان حضور ندارند به ریاست معاون حقوقی رئیس جمهور تشکیل می‌شود.
این هیئت موضوعات متعددی را پیگیری می‌کنند از جمله این که ما سامانه پیگیری اجرای قانون اساسی را راه انداختیم که مردم از سراسر کشور بتوانند موارد نقض قانون اساسی را به ما اطلاع بدهند که این سامانه فعال هست یعنی مردم ثبت کنند سامانه اجرای قانون اساسی می‌آید و اگر در هر گوشه کشور احساس کنند جای حقوقی از ملت نقض شده و قانون اساسی نقض شده به ما اطلاع می‌دهند ما پیگیری می‌کنیم چه موارد عمده و چه موارد کوچک و فردی که نقض قانون اساسی صورت می‌گیرد ما پیگیری می‌کنیم.
همایش ملی اجرای قانون اساسی را برگزار کردیم و امسال ان‌شاءالله همایش قانون اساسی که در دوازده آذر برگزار می‌شود راجع به مباحث اقتصادی از تحول بنیادین در حوزه اقتصادی بر اساس اصول قانون اساسی که جلساتش را برگزار کردیم و مرتب با اساتید حقوق و اساتید اقتصاد جلسات داریم که ببینیم چه اشکالی در اجرا ما داشتیم چرا قانون اساسی که ما قانون اساسی مترقی می‌دانیم با اصول دقیقی برای رسیدن به یک اقتصاد درست طراحی شده چرا به این شکل اقتصاد ما چرا این‌گونه است لذا مجموعه‌ای از اقدامات است. خانه قانون اساسی را راه انداختیم که نخبگان جمع می‌شوند دور همدیگر راجع به اینکه قانون اساسی ما به عنوان سند نظام جمهوری اسلامی ایران در چه مواردی اجرا شده و در چه مواردی اجرا نشده و همفکری حقوق‌دان‌ها راجع به قانون اساسی، این البته بخشی از اقداماتی است که ما در معاونت حقوقی داریم ما یک فهرستی از اقدامات را باید انجام بدهیم از جمله بحث دعاوی هست دعاوی بین‌المللی.
سوال: بله؛ به آن هم خواهیم رسید، ولی درباره پیگیری اجرای قانون اساسی این مواردی که برشمردید باید به یک نتایجی منجر شود وگرنه خود همایش قرار نیست که استیفای حقوق ملت کند درباره قانون اساسی تا حالا به نتایج ملموسی رسیدید سامانه‌ای که گفتید آیا به مردم معرفی شده و تا به حال ورودی داشته اصلاً؟
دهقان: بله؛ سامانه روزانه معمولاً چند نفر از سراسر کشور به ما مواردی را تذکر می‌دهند بعضی موارد قابل پیگیری است مثلاً یک جایی محیط زیست اگر نقض می‌شود یا آلودگی در یک جایی ایجاد می‌شود یا پساب‌هایی که ریخته می‌شود در یک منطقه و منجر به آلودگی مواد غذایی و محصولات کشاورزی می‌شود موارد متعددی در استان‌های مختلف وجود داشته که معاون ما پیگیری می‌کنند مکاتبه می‌کنند از آن‌ها در واقع سؤال می‌کنند و تذکر بهشان می‌دهند مواردی که لازم باشد دستگاه‌ها با ایشان در واقع اقدامی انجام بدهند در سطح وزیر، در سطح معاون رئیس‌جمهور به آن‌ها مکاتبه می‌شود و جایی لازم باشد خود رئیس جمهور وارد می‌شود از رئیس‌جمهور تقاضا می‌کنیم که رئیس جمهور دستور بدهد.
سوال: مثال عینی دارید بزنید؟
دهقان: مثال عینی داریم نمی‌دانم گفتنش درست باشد در بعضی از موارد مثل مواردی که مثلاً یک طرف پرونده‌ها مجموعه‌ای از مردم هستند و یک طرف پرونده دستگاه قدرتمندی است و مردم اعتراض می‌کنند به اینکه زور ما به دستگاه نمی‌رسد اجازه بدهید که اسم دستگاه را نبریم طبیعتاً ما با دادستان کل کشور مکاتبه کردیم پیگیری کردیم که با توجه به اینکه این قدرت مساوی نیست لذا قضات شجاعی در اینجا نصب شود و حقوق مردم تأمین شود مواردی بوده که پساب‌هایی در اراضی کشاورزی وارد می‌شده و این سلامت مردم را به خطر می‌انداخته و پیگیری کردیم و البته همچنان در حال پیگیری هستیم، مواردی بوده که حقوق یک افرادی ضایع شده توسط یک دستگاهی ما پیگیری کردیم نامه زدیم و حدود تا الان شاید دویست و پنجاه مورد از مواردی که ما پیگیری کردیم و می‌توانیم حالا با که یک تلطیفی این‌ها را اطلاع‌رسانی کنیم اعلام کنیم لذا یکی از اقداماتی که ما انجام می‌دهیم همین در واقع پیگیری قانون اساسی است و در سطح رئیس جمهور هم، چون رئیس هست رئیس این هیئت است طبیعتاً این الزامات برای اجرا دارد و ضمانت اجرایی برای به نتیجه رسیدن دارد که بحمدالله تا الان با این که یک کار نوپایی است و یک سال و اندی گذشته ما این کار را شروع کردیم، ولی بحمدالله تا الان کار خوب و پیگیری‌های خوبی انجام شده.
سوال: حالا اسم آن دستگاه را واقعاً نمی‌شود برد؟ مردم امیدوارتر نمی‌شوند اگر که بدانند که مثل یک دستگاه آن قدر قدرت مند؟
دهقان: آن دستگاه می‌گویند که ما را متهم کردید شما ما اصلاً قصد نداشتیم حقوق مردم را ضایع کنیم.
سوال: حالا این که قصد نداشتنند یک موضوع است به هرحال اینکه شما پیگیری می‌کنید یک موضوع دیگر است؟
دهقان: بله ما پیگیری کردیم که پیشگیری کردیم که حق مردم ضایع نشود، چون دستگاه، دستگاه قدرتمندی بوده و از آن طرف مردم، مردم عادی بودند مردم یک روستا بودند لذا این موارد را ما پیگیری کردیم چند بار مکاتبه کرده‌ایم با دستگاه قضایی که آن دستگاه‌های قدرت حقوق مردم را ضایع نکند.
سوال: برویم سراغ دعاوی بین المللی کار‌هایی که شما در این دو سال کردید؟
دهقان: ما یک سلسله دعوای بین‌المللی داریم که کمتر با مردم در این مورد صحبت شده یک جنگ حقوقی تمام عیاری در این سال‌های گذشته همین‌طور که جنگ اقتصادی و جنگ فرهنگی هم علیه ما بود جنگ حقوقی هم علیه ما متأسفانه وجود داشته خوب ما چند دین دعوا با خود آمریکا داریم در دیوان بین‌المللی دادگستری و دیوان داوری ایران آمریکا، می‌دانید ما دیوان بین‌المللی دادگستری موارد کلان بین دولت‌ها را رسیدگی می‌کنند یک دعوای در دهم فروردین امسال رأی صادر شد راجع به اموال جمهوری اسلامی ایران بود که توسط آمریکا در واقع عهد نامه مودت نقض شده بود و برخی از اموال ما توسط آن‌ها توقیف شده بود که در این مورد شکایت اقامه شده بود در دولت گذشته بحمدالله در این دولت اقدامات لازم است انجام شد و یک عملیات حقوقی خوبی طراحی شد و بحمدالله دولت آمریکا برای اولین بار در این سطح محکوم شد در همین چند ماه گذشته و البته دیوان بین‌المللی دادگستری پانزده قاضی هستند از پنج قاره جهان که رأی به نفع جمهوری اسلامی ایران صادر کرده‌اند و راجع به خساراتی که به ایران وارد شده دو سال مهلت دادند که این خسارت توسط آمریکا پرداخت شود و ما با آن‌ها البته باید تفاهم کنیم راجع به مبلغ خسارت و اگر نتوانستیم تفاهم کنیم خود دیوان بین‌المللی دادگستری در رای اش آورده که خودش رأساً مبلغ خسارت را مشخص می‌کند، یک دعوای دیگر داریم.
سوال: صحبت چه عدد و رقم‌هایی هست؟
دهقان: البته ما آن جا دو دسته از مبالغ را داشتیم یک‌سری مبالغ مربوط به بانک مرکزی بود که دیوان گفت ما صلاحیت نداریم یک سری از مبالغ راجع به سایر بانک‌ها و شرکت‌ها هست که اجازه بدهید مبلغ را نگوییم، چون نمی‌دانیم واقعاً چقدر در نهایت رأی صادر می‌شود، ولی چند ده میلیون دلار حداقل آن رای است که ما پیش‌بینی می‌کنیم که صادر شود هر چند ما تقاضای بیش از این بود که در خصوص بانک مرکزی به نتیجه نرسیدیم، ولی البته حقمان همچنان باقی است در این رأی گفتند رأیی که صادر شده به نوع به نحوی است که حق را به جمهوری اسلامی ایران داده، ولی عهد نامه مودت شامل بانک مرکزی نشد والا آن جا هم در اصل رأی به نفع ما بود، اما راجع به سایر بانک‌ها و سایر شرکت‌ها گفتند تقویم کنید و اگر خودتان تقویم نکردید ما رأساً مبلغ را مشخص می‌کنیم الان مذاکرات در داخل کشور هست و با شرکت‌ها دور مذاکره می‌شود که ما چه مبلغی را دقیقا از آمریکا بخواهند که اگر ندادند طبیعتاً پیش‌بینی پیشنهاد بدهیم به دیوان که برای ما رأی صادر کنند دعوای بسیار مهم دیگر دعوای تحریم هست که باز بر اساس عهدنامه مودت این دعوا اقامه شده و چند ماه پیش ما حدود ده جلد در واقع مدارک را راجع به آثار اقدامات تحریمی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران ارائه دادیم لایحه مان را ثبت کردیم آمریکایی‌ها تقریباً دو ماه و نیم دیگر یا سه ماه دیگر فرصت دارند که لایحه نهایی شان را ثبت کنند و بعد از آن شاید استماع ما احتمالاً در خردادماه سال آینده جلسه استماع برگزار بشود و در اواخر سال آینده رأی نیمه دوم سال آینده احتمالا شور تمام می‌شود و رأی صادر می‌شود خیلی امیدواریم که این پرونده هم به نفع ما تمام شود ما پرونده‌ای دیگر باز در دیوان بین‌المللی دادگستری داریم پرونده دعوای ما علیه کانادا که مصونیت ما را نقض کرده‌اند و احکامی را در دادگاه‌های خودشان علیه ما صادر کرده‌اند که این دعوا هم بحمدالله همین چند وقت پیش اقامه شده و طبیعتا این دعوا شروع شده و روند خودش را طی خواهد کرد، یک دعوایی هم باز کانادا و اوکراین و سوئد و انگلستان علیه ما طراحی کرده‌اند راجع به سقوط هواپیما اوکراینی که دعوا، دعوای بی‌پایه‌ای است، چون آن‌ها ما را متهم کردند که ما عمداً هواپیمای اوکراین را ساقط کردیم که با توجه به نظریه که شورای ایکائو صادر کرده به نظر ما اون دعوا بی‌پایه است و به نتیجه نخواهد رسید در عین حال ما مقدمات لازم را برای دفاع در آن دعوا هم انجام می‌دهیم این یک دسته دعوای ماست.
یک دسته دعوای ما دعوایی است که در دیوان داوری ایران و آمریکاست اکثر دعاوی ما در آن دیوان البته تمام شد ما تا الان بیش از سه میلیارد و هشتصد میلیون دلار در این سال‌های طولانی بعد از انقلاب البته از زمانی که شروع شده آن دیوان آمریکا را محکوم کردیم و آمریکا هم ما را دو میلیارد و پانصد میلیون دلار تقریباً محکوم کرده در کل آن دعاوی به نفع ما تمام شده و یک‌سری از دعاوی باقی مانده مثل دعوایی که وزارت دفاع دارد با آمریکایی ها، دوتا پرونده راجع به وزارت دفاع است که شاید بزرگ‌ترین دعوا و پرونده ما بعد از انقلاب در خصوص بین ما و آمریکا است که در آن دیوان مطرح است که جدیداً در این دولت این فعال شده و خوشبختانه وضعیت باز هم به نفع ماست و الان در حال شور هستند جلسه استماعش تمام شده امیدواریم ان‌شاءالله تا سال آینده این رأی هم صادر شود و تعیین تکلیف شود دعوای ما در خصوص صنایع دفاعی و اقلام دفاعی که از قبل از انقلاب از آمریکا خریدیم و آن‌ها ندادند یک سری اقلامی که ما داشتیم و در انبار‌های آمریکایی‌ها مانده که این هم یک دعوای بسیار مهمی است هزار و صد و بیست و پنج پرونده است از خودش که این را بیست و پنج پرونده را به صورت نمونه رسیدگی می‌کنند و بر اساس آن باید بتوانند رأی نهایی را صادر کنند و امیدواریم که این پرونده هم به نفع ما تمام شود هر چند بخشی از تقاضای ما طبیعتاً هنوز مورد تأیید قرار نگرفته، ولی بخشی از تقاضای ما مورد تأیید است پرونده دیگری که جدیداً باز فعال شده پرونده در واقع اموال شاه است که این پرونده از بعد از انقلاب هم خوب مدیریت نشده متأسفانه اموال شاه ما باید در داخل کشور اقدام می‌کردیم اطلاعات را به دادگاه‌های خودمان می‌دادیم دادگاه‌های خودمان باید رأی صادر می‌کردند و آرا را می‌بردیم در آمریکا برای اموالی که بستگان شاه در آمریکا دارند در آن جا شناسایی و اجرا می‌کردیم این کار‌ها نشده، ولی مستقیم یه دعوایی در دیوان ایران و آمریکا مطرح شده آن جا الان این پرونده مفتوح است جلسات زیادی در داخل کشور گذاشتیم که این پرونده در داخل فعال شود تا بتوانیم اسناد متناسب با اموال شاه را که از کشور سرقت رفته و یا غارت شده این‌ها را در دیوان داوری ایران و آمریکا مطرح کنیم یک پرونده مهم آن جا داریم که جدیداً فعال شده و چندین پرونده دیگر هم داریم که راجع به بحث اموال دیپلماتیک است که این هم جدیداً بحثش مطرح است.
یک پرونده دیگر هم داریم مداخلات آمریکا در ایران که براساس بند یک بیانیه الجزایر قبلاً مطرح شده و سال‌ها معطل و معلق مانده که جدیداً آن را هم فعال کردیم این هم یک سلسله پرونده‌های ماست که زیاد هست که اگر بخواهیم همه را بحث کنیم، یک سلسله پروندة ماست پرونده‌هایی که در اروپا داریم آمریکایی به ناحق می‌آیند علیه ما رأی صادر می‌کنند مثلاً یه اتفاق در لبنان افتاده و ربطی به ما ندارد و می‌آیند رأی صادر می‌کنند علیه ما یا مثلا در تو فلسطین افتاده می‌آیند علیه ما رأی صادر می‌کنند یا مثلاً پرونده یازده سپتامبر همه متهمان یازده سپتامبر همه غیرایرانی هستند هیچ ربطی به ایران نداشته حتی کنگره آمریکا هم در گزارشی که صادر کرده گفت که ایران در این زمینه دست نداشته و همة دنیا هم می‌دانند، اما بردند در دادگاه هایشان و بردند در دادگاه هایشان علیه ما رای صادر کردند رای سنگین خوب این‌ها آرای شان رامی آورند در اروپا و کشور‌های دیگرو می‌خواهند شناسایی و اجرا کنند ما بخش مهمی از کارمان در اروپا این است که جلوی این پرونده‌ها را بگیریم خوشبختانه تا الان هیچ رایی علیه ما برای توقیف اموال مان در اروپا صادر نشده و آخرینش پرونده‌ای بود که حدود یکی دو ماه پیش در دیوان عالی کشور فرانسه به نفع ما صادر شد علی‌رغم اینکه دادستان فرانسه متأسفانه دادستان کل شان تقاضا کرده بود که به‌خاطر اینکه این اقدام ایران در موضوع یازده سپتامبر و اقدام یک تروریستی بوده پس باید مصونیت ایران در اینجا لحاظ نشود که خوشبختانه دیوان عالی کشور فرانسه رأی داد که اولاً مسئولیت را پذیرفت که ایران مصونیت داره و این یک بحث در واقع پذیرفته شده بین‌المللی هست و ثانیا آن چه اتهامی که آمریکایی‌ها به ایرانی‌ها زدند این اتهام قابل پذیرش نیست، چون هیچ دلیلی مبنی بر اینکه ایران در یازده سپتامبردخالت داشته وجود ندارد بنابراین آن جا هم که خیلی مهم بود دیوان عالی کشور فرانسه که اگر رأی به ضرر ما صادر می‌شد خوب ممکن بود در اروپا اثر بگذارد و یک سدی شکسته می‌شد علیه اموال ما در اروپا که خوشبختانه این هم به نتیجه نرسید، در ایتالیا از این دعاوی داریم در لوگزامبورگ داریم، در کشور‌های مختلف داریم لذا ما از این دعاوی هم یک سلسله دعاوی راجع به این موضوعات هست حالا در کشور‌های دیگر هم داریم که حالا ما تعداد زیادی یک دعاوی هم دعاوی تجاری ما هست که مثلاً فرض کنید شرکت نفت و یا شرکت‌های مختلف ایرانی که دعوا دارند طبیعتاً باید تحت نظارت ما صورت بگیرد و با مجوز ما و وکیلش توسط ما باید معرفی شود و حتی حق الوکاله و تأیید ما قرار گیرد لذا یک سلسله از پرونده‌های بین‌المللی ما هم همین تجاری است که تحت نظارت ما و مدیریت ما به صورت بگیرد که آن هم خودش فهرست بلندی است، چون ما حدود صد و سی و پنج پرونده خارجی داریم که مدیریت این‌ها یک بخش مهمی از وقت معاونت حقوقی صرف می‌شود و مرکز امور حقوقی بین‌المللی ما که زیر نظر معاونت حقوقی هست طبیعتا این کار‌ها را دارد مدیریت می‌کند.
ادامه دارد
