چند سالی است که جنگل های پلاستیکی در جای جای کشور رشد می کند، تعجب نکنید؛ درست متوجه شدید؛ جنگل های پلاستیکی؛ کافی است سوار خودرو شوید و به دل جاده بزنید کدام جهت فرقی نمی کند چون این جنگل ها سریع خود را با شرایط مختلف آب و هوایی سازگار می کنند؛ وقتی در جاده پیش می روید تا چشم کار می کند درختان و بوته های پوشیده از پلاستیکی است که توسط گردشگران در طبیعت رها شده اند که هم آلودگی بصری و هم آلودگی زیست محیطی ایجاد می کنند، این جنگل ها شاهکار انسان است.
کیسه‌های پلاستیکی برای اولین بار با اختراع «الکساندر پارکس» در سال ۱۸۵۶ وارد خانه های ما شد و در مدت کوتاهی توانست قلمرو خود را به تمام کره زمین گسترش دهد و اثرات مخرب زیادی به جای بگذارند در واقع این بلایی بود که انسان خود بر سر زمین خاکی آورد که قطعا عواقب آن دامن آنرا نیز گرفته از این رو در صدد راه حلی برای کم کردن این قلمرو بر آمده است که در این راستا سازمان ملل در سال ۱۹۷۴ روز ۱۱ جولای برابر با ۲۱ تیر ماه را روز جهانی بدون پلاستیک نامگذاری کرده تا تلنگری برای کشورها باشد که تولید و مصرف کیسه های پلاستیکی را کاهش دهند.
عمر مصرف هر کیسه پلاستیکی به طور متوسط زیر ۱۰ دقیقه است در حالی که بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ سال در طبیعت باقی می مانند، آمارها نشان می دهد در دنیا هر دقیقه یک میلیون کیسه پلاستیکی و پنج تریلیون کیسه پلاستیکی یک‌بارمصرف استفاده می‌شود.
بر اساس تحقیقات صورت گرفته در ایران روزانه سه هزار تن و سالانه بیش از یک میلیون تن کیسه پلاستیکی تولید می شود ، هر چند این ارقام تقریبی است اما بسیار قابل تامل است ، در چند سال اخیر بسیاری از کشورها تولید و مصرف پلاستیک را ممنوع کرده اند از جمله بنگلادش در سال ۲۰۰۲، بوتان ۲۰۰۷، هنگ کنگ ۲۰۰۷، همچنین در انگلیس، روستای «مادبوری» در جنوب ناحیه «دوون» به عنوان نخستین شهر اروپایی عاری از کیسه‌های پلاستیک شناخته شد و در این روستا به جای کیسه‌های پلاستیکی، کیسه‌های چند بار مصرف و تجزیه‌پذیر به فروش رسید.
ایرلند، تایوان، ایتالیا، سوییس، آلمان، هلند و بلژیک نیز به دنبال وضع مالیات های سنگین و توقف تولید کیسه های پلاستیکی هستند و یا این کار را انجام داده اند، اما در ایران وضعیت چگونه است؛ پیام جوهرچی رییس گروه پسماند دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است به علت اینکه ایران کشوری نفتی است و مواد اولیه تولید کیسه های پلاستیکی به فراوانی در دسترس است و از طرفی هم بحث اشتغال مطرح است از این رو باید با برنامه ریزی دقیقی پیش رویم.
جوهرچی در گفت و گو با خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: با هدف کاهش تولید و مصرف کیسه های پلاستیکی در کشور پیش نویس لایحه دائمی «کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی» را تهیه و به کمیسیون زیر بنایی دولت ارسال کردیم که گویا ابهاماتی داشت و به دوباره به ما برگردانده شد که در حال رفع آن ابهامات هستیم تا دوباره به کمیسیون زیر بنایی ارسال کنیم که وقتی در آنجا تصویب شد به هیات دولت خواهد رفت.
وی افزود: روزانه سه هزار تن و سالانه بیش از یک میلیون تن کیسه های پلاستیک در شهرهای ایران تولید می شود که برای کاهش آن پیش نویس لایحه کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی را تهیه کردیم البته در این مسیر چند مشکل داریم یکی اینکه برخی از واحدهای تولید کیسه های پلاستیکی زیر پله ای هستند یعنی پروانه بهره برداری ندارند به همین دلیل نظارت بر آنها دشوار است، مساله بعدی بحث اشتغال است چون با کاهش تولید این کیسه ها تا حدی اشتغال این بخش تحت تاثیر قرار می گیرد.
رییس گروه پسماند دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: از سوی دیگر ایران کشوری نفت خیز است از این رو مواد اولیه تهیه کیسه های پلاستیکی به فراوانی و با قیمت مناسب در دسترس است اما در کشورهایی که تولید کیسه های پلاستیکی را ممنوع کرده اند مانند غنا مواد اولیه به راحتی در دسترس نیست بنابراین اگر بخواهیم تولید آنرا کاهش دهیم اشتغال را تحت تاثیر قرار می دهد البته چاره ای هم نداریم و باید به این سمت حرکت کنیم.
جوهرچی ادامه داد: از این رو در لایحه دائمی کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی که در ۶ ماده مطرح شده بیشتر به سمت مباحث تشویقی مانند معافیت های مالیاتی رفتیم و پیشنهاد دادیم تا سالانه حداقل ۲۰ درصد تولید کیسه های پلاستیکی کاهش یابد و یا به سمت تولید کیسه های تجدید پذیر حرکت کنند که با توجه به اهمیت موضوع اشتغال تعیین کردیم که این کار در مدت ۶ سال محقق شود.
وی با تاکید بر اینکه فرهنگ سازی در راستای تغییر الگوی رفتار خانواده ها در مصرف کیسه های پلاستیکی بسیار حایز اهمیت در این لایحه مد نظر است گفت: کارگاه های تولیدی را نمی توان تعطیل کرد بلکه باید مواد اولیه آنها را در مدت ۵ تا ۶ سال تغییر داد تا موادی که تولید می کنند تجدیدپذیر باشد و به راحتی به طبیعت بر گردد که در این لایحه دیده شده است.
جوهرچی اظهار داشت: مساله دیگری که در زمینه کیسه های پلاستیکی مطرح است تعداد میکرون آنها در تولید است یعنی هر چه میکرون پایین تری داشته باشد مثلا ۲۰ یا ۳۰ میکرون باشد جابجایی بیشتری دارند یعنی با هر بادی به راحتی جابجا می شوند و آلودگی بصری و زیست محیطی ایجاد می کنند حال اگر این معیار را بالاتر ببریم که در این لایحه نیز دیده شده، مثلا تولید زیر ۵۰ میکرون ممنوع شود در این صورت وزن آن بیشتر می شود و به راحتی جابجا نخواهد شد هم اینکه عمر مصرف آن بالاتر می رود و با یک بار مصرف به طبیعت بر نمی گردد چون شاید در این شرایط بازیافت کیسه هایی با ۸۰ یا ۱۰۰ میکرون مقرون به صرفه باشد.
رییس گروه پسماند دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در کاهش تولید و مصرف کیسه های پلاستیکی به این نتیجه رسیدیم که باید بر روی مقصد یعنی مصرف کنندگان تمرکز کنیم که با کار فرهنگی می توان میزان مصرف را کاهش داد و مردم بیشتر به سمت کیسه های پارچه ای هدایت شوند که این کار باعث می شود تا تولید نیز کاهش یابد و چون نمی خواهیم ضرری متوجه اشتغال و کسب و کار افراد شود از این رو پیشنهاد دادیم که کاهش تولید و تغییر رویکرد در مدت ۶ سال و به مرور انجام شود.
