فرزاد مظفری: «سرزمین خانه‌به‌دوش‌ها»، «عشایر» یا همان «Nomadland» روایت واقعی از زندگی مردمانی است که دل به جاده زده‌اند و دیگر جای ثابتی برای زندگی ندارند. آن‌ها عشایر مدرنی هستند که هر کدام به دلیلی دیگر خانه ندارند.
این فیلم به کارگردانی کلویی ژائو نخست در جشنواره ونیز روی پرده رفت و با بردن شیر طلایی فصل جوایز سینمایی را آغاز کرد. «سرزمین خانه‌به‌دوش‌ها» پس از آن یکی پس از دیگری جوایز سینمایی را درو و در این میدان ژائو را رکورددار کرد.
کلویی ژائو فیلم «سرزمین خانه‌به‌دوش‌ها» را با اقتباس از کتابی به همین نام نوشته جسیکا برودر ساخته است.
این کتاب غیرداستانی روایتی از عشایر معاصر جامعه آمریکا است. برودر برای نوشتن این کتاب زمان زیادی را با این مردمان گذراند و طی آن زندگی بخشی نامرئی و در عین حال مهم از نیروی کار آمریکایی را به نمایش گذاشت. او ماه‌ها در یک ون دست دوم زندگی کرد که نامش را «ون هیلن» گذاشته بود. او این کار را کرد تا سوژه کتابش را بهتر درک کند. آدم‌هایی مثل لیندا می و چارلی سوانکی که در فیلم «سرزمین خانه‌به‌دوش‌ها» در نقش خودشان جلوی دوربین رفته‌اند.
در سال ۲۰۱۴ برودر مقاله‌ای برای مجله «هارپر» نوشت با عنوان «پایان بازنشستگی» که در آن به تفصیل از گرفتاری نسل کهنسال آمریکایی که ناتوان از بازنشسته شدن هستند، نوشت. کسانی که مجبور هستند به کارهای نیمه‌وقت در کمپانی‌هایی چون آمازون تن دهند. او کارش را ادامه داد و سه سال بعد «سرزمین خانه‌به‌دوش‌ها» را منتشر کرد. این کتاب بر زندگی لیندا می تمرکز دارد. مادربزرگی ۶۴ ساله که در ماشین دست دومش زندگی می‌کند و کارهای پاره‌وقت با دستمزدهای پایین را انجام می‌دهد تا پول پس انداز کند و روزی زمین مناسبی برای ساخت خانه رویاهایش بخرد.
ژائو در «سرزمین خانه‌به‌دوش‌ها» چون دیگر آثارش «سوارکار» و «ترانه‌ای که برادرم به من آموخت» از نابازیگران استفاده کرده است. او در اقتباس سینمایی از عناصر واقعی برای شکل دادن به شخصیت فرن بهره گرفته است.
فرانسیس مک‌دورمند ستاره برنده اسکار سینمای جهان در فیلم نقش شخصیتی داستانی به نام فرن را بازی می‌کند. فرن بیوه‌ای است که زندگی‌اش در شهری که حالا متروکه شده را پشت یک ون بار می‌کند و به جاده می‌زند.
به غیر از فرانسیس مک‌دورمند، دیگر بازیگران فیلم سابقه جلوی دوربین رفتن ندارند و در واقع نقش خودشان را بازی می‌کنند. البته در داستانی که کلویی ژائو نوشته و ستاره‌اش مک‌دورمند است.
از لیندا می که در شغل‌های پاره وقت با «فرن» داستان ژائو آشنا می‌شود و رابطه عمیق میانشان شکل می‌گیرد تا سوانکی که داستان متفاوتی دارد و در بخشی از ماجرا کمک‌حال فرن می‌شود.
باب ولز هم مردی است که زندگی‌اش را وقف آگاهی رساندن درباره زندگی عشایر مدرن کرده است. او در دنیای واقعی هم طی ۱۲ سال گذشته کارش همین بوده است و چهره‌ای شناخته شده در فضای مجازی است.
پیشتر اشاره شد که «سرزمین خانه‌به‌دوش‌ها» تا اینجای کار جوایز زیادی از جمله جوایز اصلی ونیز و تورنتو را به خانه برده است. این فیلم در ادامه کار چشم به جوایز معتبری چون «گلدن‌گلوب»، «بفتا» و البته در نهایت «اسکار» دارد.
در پیش‌بینی‌های نشریات معتبر از ورایتی گرفته تا سایت‌هایی مثل گلدبری، «سرزمین خانه‌به‌دوش‌ها» از مدعیان ثابت اسکار در رشته‌های اصلی است.
تا همین جا هم کلویی ژائو به اندازه‌ای جایزه گرفته است که خیالش بابت نامزد شدن در چندین رشته اسکار راحت باشد. از لس‌آنجلس تا لندن، منتقدان سینمایی کار ژائو را شایسته تقدیر دانسته‌اند و جشنواره‌ها هم که در آغاز راه مهر تاییدی بر کارش زده‌اند.
این کارگردان چینی تا کنون برای نویسندگی، کارگردانی و تدوین «سرزمین خانه‌به‌دوش‌ها» در مجموع ۵۴ جایزه سینمایی گرفته که رکوردی دست نیافتنی است.
۵۸۵۸
