رویداد 24 نوشت: حسین موسویان دیپلمات پیشین ایران در یادداشتی که در نشریه بریتانیایی «میدل ایست‌آی» منتشر شده به انتخابات بعدی ریاست جمهوری آمریکا و عدم موافقت کنگره با برجام اشاره کرده و گفته بایدن رئیس جمهور آمریکا، احیای برجام را رها و به قصد مدیریت بحران، سیاست «نه برجام، نه بحران» را بعنوان یک سیاست انتقالی کوتاه‌مدت انتخاب کرده درحالیکه احیا برجام می‌تواند زمینه‌ساز بهبود روابط دوکشور باشد.
او در این یادداشت گفته «دولت بایدن متوجه شده که خروچ ترامپ از برجام و اعاده تحریم‌ها علیه ایران، نتیجه باخت-باخت برای غرب و ایران داشت. من درسخنرانی اخیر خود در فرماندهی استراتژیک آمریکا چند دلیل در مورد خسارت غرب ارائه کردم ازجمله اینکه:
۱) ایران برنامه هسته‌ای خود را توسعه داد، سطح غنی‌سازی از ۳.۶۷ درصد را به ۶۰ درصد افزایش یافت و زمان گریز هسته‌ای نیز از یکسال به حدود ۱۲ روز رسید.
۲) تحریم‌های ترامپ و خرابکاری‌ها و ترور‌های اسرائیل علیه برنامه هسته‌ای ایران نتوانست مانع پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران شود.
۳) چرخش ایران به شرق به‌ویژه روسیه و چین و پیوستن ایران به سازمان شانگهای و گروه کشور‌های بریکس سرعت یافت. ایران پهباد به روسیه صادرکرد و غرب هم مدعی است این پهباد‌ها درجنگ علیه اوکراین استفاده شده است.
همچنین خروج ترامپ برای ایران هم خسارت داشته است. تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا حدود هزارمیلیارد دلار به ایران خسارت زده و تعداد ایرانی‌های زیر خط فقر به حدود ۳۰ درصد از کل جمعیت ایران رسیده است. در عین حال اخیرا وساطت قطر و عمان منجر به یک معامله کوتاه‌مدت بین ایران و آمریکا شده که طبق گزارش رسانه‌ها، بر این اساس است:
۱) ایران سطح غنی‌سازی و ذخائر اورانیوم غنی‌شده را افزایش نخواهد داد و پنج زندانی ایرانی و آمریکایی را آزاد خواهد کرد. متقابلا آمریکا نیز پنج ایرانی-آمریکایی را آزاد و علاوه برآن شش میلیارد دلار ازوجوه بلوکه شده ایران برای نیاز‌های پزشکی و غذایی ایران را آزاد خواهد کرد.
۲) نیرو‌های آمریکایی درمنطقه توسط متحدان منطقه‌ای ایران مورد حمله قرارنخواهند گرفت، متقابلا ایران قادر به فروش نفت بیشتری خواهد بود و همانطور که علی باقری معاون وزیرخارجه ایران گفته وجوه بلوکه شده ایران درعراق هم آزاد خواهد شد.
۳) آن‌طور که یک مقام اروپایی به من گفت درحالیکه کشور‌های غربی از همکاری نظامی با ایران پرهیز خواهند کرد، اما مانع اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت نخواهند شد و اروپایی‌ها هم از اسنپ بک برای اعاده تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران استفاده نخواهند کرد. طبق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، محدودیت همکاری تسلیحاتی با ایران از اکتبر ۲۰۲۳ (ماه آینده) برداشته خواهد شد.
این توافق کوتاه‌مدت تحولی مثبت است. اما به سه دلیل فعلی ممکن است پایدار نماند:
۱) بازیگران منطقه‌ای و بین المللی قدرتمندی درمنطقه حضور دارند که می‌توانند حملاتی علیه نیرو‌های آمریکایی را ساماندهی کنند و ایران متهم ماجرا شود
۲) نتیجه انتخابات آمریکا مشخص نیست. اگر یک رئیس جمهور رادیکال از جمهوری‌خواهان انتخاب شود، ممکن است برجام را برای همیشه نابود کند،
۳) تاکنون معادله چانه‌زنی بین آمریکا و ایران اینگونه بوده که هرگاه آمریکا تحریم‌ها را افزایش داده، ایران هم برنامه هسته‌ای خود را توسعه داده و آمریکا درمنطقه هم دچار خسارت‌هایی شده است؛ بنابراین ممکن است آمریکا با توافق فعلی تحت سیاست «نه برجام، نه بحران» بخواهد ضمن حفظ تحریم‌ها، توسعه برنامه هسته‌ای ایران وتقابلات منطقه را مهار کند.
اما برجام جایگزین ندارد و احیای آن هم امکان‌پذیر است منتهی نیازمند دو عامل است:
۱) مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا
۲) توافق کشور‌های ۱+۵ و ایران برای احیای برجام براساس متن اوت ۲۰۲۲
فضای مثبتی که براثر توافق کوتاه‌مدت اخیر حاصل شده، ایجاب می‌کند که بایدن سیاست «نه برجام، نه بحران» را به «برجام، نه بحران» تبدیل کند. احیا برجام و اجرای درست آن، زمینه را برای گفتگو‌های ایران و آمریکا درمورد سایرموضوعات را فراهم خواهد کرد.
مجمع عمومی سازمان ملل تا چند روز دیگر آغاز می‌شود. این نشست فرصت خوبی برای آغاز گفتگو‌های مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا و متعاقب آن برگزاری نشست کشور‌های ۱+۵ و ایران و گفتگو برای احیا برجام است.
دیپلماسی جهت مهار تقابلات یک الزام غیرقابل اجتناب است. درسخنرانی اخیرم درمرکز فرماندهی استراتژیک آمریکا پیشنهاد کردم که گفتگو‌های جامع بین تهران و آمریکا به منظور پایان بخشیدن به خصومت‌های ۴۰ ساله دوکشور و برقراری روابطی براساس احترام متقابل و عدم مداخله، آغاز شود. درعین حال معتقدم بهتر است قبل از آغاز گفتگو‌های جامع دو دولت، گفتگوی بین نمایندگان کنگره آمریکا و مجلس ایران انجام شود، زیرا درکنگره آمریکا و در مجلس ایران مخالفت‌های جدی با گفتگو وبهبود روابط دو کشور وجود دارد. گفتگو‌های جامع دو دولت نیازمند صدای واحد در داخل هر دو کشور است.
سیدحسین موسویان دیپلمات پیشین ایران و استاد علوم سیاسی دانشگاه پرینستون به تازگی به دلیل دعوت کم‌سابقه‌ای که از او به عنوان سخنران در یک اجلاس مهم و استراتژیک در آمریکا به عمل آمده، مورد انتقاد جمهوری‌خواهان آمریکایی قرار گرفته است.
«گابریله نورون‌ها» مشاور پیشین وزارت امور خارجه آمریکا درامور ایران دعوت ازموسویان به‌عنوان سفیر سابق ایران برای سخنرانی دراجلاس فرماندهی استراتژیک آمریکا را «یک حماقت غیر قابل تصور» خوانده و از کنگره آمریکا خواسته هر چه زودتر پروسه تحقیق و تفحص درمورد دعوت و سخنرانی موسویان درفرماندهی استراتژیک آمریکا را آغاز کند.
این انتقادات نشان می‌دهد مواضع موسویان مورد قبول جریان‌های دست راستی آمریکایی نیست و همزمان دعوت از او به عنوان سخنرانی در یک اجلاس استراتژیک نشان می‌دهد صدای او در کاخ سفید دموکرات شنیده می‌شود.
