به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرتضی معتمد، معاون فنی و بازرگانی سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور، صبح امروز یکشنبه ۱۹ شهریورماه ۱۴۰۲ در برنامه سلام صبح بخیر شبکه سوم سیما، در پاسخ به این سوال که چرا باوجود اهمیت گندم در تامین امنیت غذایی کشور، هر سال در فصل برداشت، شاهد بروز اشکالاتی در روند خرید تضمینی و گلایه کشاورزان هستیم، عمده‌ترین موضوع مورد اعتراض گندمکاران را رقم تعیین شده برای خرید تضمینی عنوان کرد و گفت: نظر کشاورزان این است که قیمت‌هایی که شورای قیمت گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی اعلام می‌کند، منطبق با قیمت‌های تمام شده آن‌ها نیست که البته این جای بحث دارد.
معتمد با مردمی خواندن ساختار و ترکیب شورای قیمت گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی، از تصمیم اردیبهشت ماه این شورا در تعیین رقم ۱۵ هزار تومان برای هر کیلوگرم گندم دفاع کرد و با بیان اینکه همه جوانب قیمت گذاری در این شورا بصورت کارشناسانه بررسی می‌شود، تصریح کرد: " ضمن احترام به نظر کشاورزان عزیزمان، واقعیت این است که قیمتی که امسال برای گندم تعیین شد، رقمی درست، پخته و کارشناسانه بود که در جلسات متعدد شورا روی آن بحث شده بود."
مشروح گفتگوی مرتضی معتمد، معاون فنی و بازرگانی سازمان مرکزی تعاون روستایی در برنامه سلام صبح به خیر شبکه سه سیما در روز یکشنبه ۱۹ شهریور ۱۴۰۲ درباره "اهمیت کشاورزی، به ویژه گندم و چالش‌های تولید؛
سوال: قبل از این که وارد بحث خرید تضمینی گندم بشوم شاید این سوال در ذهن شکل بگیرد که دولت اساسا چه کالا‌هایی را خرید تضمینی می‌کند؟
معتمد: تولید محصولات کشاورزی با امنیت غذایی جامعه رابطه مستقیمی دارد. چون متاسفانه دیده شده ابرقدرت‌ها در فروش محصولات کشاورزی به کشور‌هایی که نیازمندند بعضا مثلا از محصولاتی به ویژه مثل گندم به عنوان یک اسلحه استفاده می‌کنند، برای همین همه کشور‌های برایشان خیلی مهم است که بتوانند کالا‌های اساسی بخش کشاورزی یعنی کالا‌هایی که غذا حساب می‌شود و اگر نباشد دولت باید به فوریت و با هر قیمتی برای مردم تامین تدارک کند این‌ها را خودش تولید کند و از این نظر استقلال و امنیت غذایی را برای جامعه فراهم کند.
محصولاتی که مشمول خرید تضمینی می‌شوند همان طور که گفتم محصولات اساسی بخش کشاورزی است و در راس آن گندم است که علاوه بر این که اساسی است می‌توانیم بگوییم استراتژیک (راهبردی) است.
دانه‌های روغنی، غلات، چغندرقند نیز در این فهرست قرار دارند و با یک تعریف ساده، ولی فراگیر محصولاتی که غذا حساب می‌شوند این‌ها محصولات اساسی کشاورزی است و دولت مکلف است که هر سال قیمت تضمینی این‌ها را قبل از شروع سال زراعی اعلام کند و تولیدکننده با نگاه اقتصادی خودش آن را تولید بکند که مشکلی برای تامین نیاز جامعه پیش نیاید.
نظر کشاورزان محترم است، اما نرخ اعلام شده، پخته بود
سوال: با این تفاسیری که گفتید، خیلی کار مهمی است و خیلی باید با دقت باید انجام شود، اما تقریبا هر سال به فصل برداشت گندم که می‌رسیم می‌بینیم که کشاورزان به نحوه خرید تضمینی گلایه دارند یا با مشکلاتی روبروست؛ چرا این مشکلات هر سال تکرار می‌شود؟
معتمد: بحث ما صرفا گندم نیست، ولی چون گندم را می‌گویید، مشکلاتی که کشاورزان اعلام می‌کنند به طور کلی به دو دسته [تقسیم]می‌شود. یکی این که نظرشان این است که قیمت‌هایی که شورای قیمت گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی اعلام می‌کند این قیمت‌ها منطبق با قیمت‌های تمام شده آن‌ها نیست که البته این جای بحث دارد.
در سال ۹۹ که قانون تضمین خرید محصولات کشاورزی مصوب شد و مورد بازنگری قرار گرفت؛ یعنی اصلاح شد، آن جا جایگزین شورای اقتصاد یک شورای مردمی درست کردند که این شورا به نام شورای قیمت گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی است، در این شورا علاوه بر مسئولین مربوطه کشاورزان نمونه، نمایندگان تشکل هایشان، نظام صنفی، نمایندگان مجلس که باز نمایندگان مردم هستند، آن جا حضور دارند و آن جا بررسی‌های کارشناسانه می‌شود.
[تعیین]قیمت یک الزاماتی دارد؛ یکی این که براساس قیمت تمام شده کشاورز است، حفظ آن نرخ مبادله‌ای داخل و خارج از بخش کشاورزی است، قیمت تمام شده کالای خارجی مشابه بعد از واردات است، همه این‌ها را بررسی می‌کنند و قیمت می‌گذارند.
احترام به نظر کشاورزان عزیزمان می‌گذاریم [اما]واقعیت این است که قیمتی که امسال تعیین شده برای گندم، قیمت درست و کارشناسی و پخته‌ای بود که در جلسات متعدد شورای روی آن بحث شده [بود.]
کشاورزان خواهان نرخ عادلانه بودند
سوال: می‌گویند همین [را نیز] که تصویب کردند، یا دیر می‌دهند یا به نحو درستی در زمان مقرر پرداخت نمی‌شود...
معتمد: رابطه دولت ما با مردم با کشاورزان یک رابطه صمیمی و دوطرفه است. این را (قیمت تضمینی را) نه اینکه دیر بگویند، [اتفاقا]به موقع و خوب و دقیق هم گفتند، لکن درخواست داشتند کشاورزان که این، مورد بازنگری قرار بگیرد و دوباره آمد در چرخه بازنگری و چند جلسه بحث شد تا منجر به تصمیم نهایی شد.
[پس نه تنها]دیر نگفتند، [بلکه]به موقع هم گفتند، ولی درخواست کشاورزان این بود که این را (رقم اعلام شده را) مورد بازنگری قرار بدهند. خدمت تان بگویم یک مقداری این را تعدیلش کنند یعنی به عدالت نزدیکش کنند، به قیمت تمام شده کشاورزان نزدیکش کنند [که]البته قیمت تمام شده کشاورزان در آن رعایت شده بود انصافا.
سوال: امسال (سال زراعی ۱۴۰۲_۱۴۰۱) نرخ خرید تضمینی چقدر است؟
معتمد: چیزی که اعلام شد ۱۵ [هزار]تومان است. در واقع ۱۳ و ۵۰۰ بود، هزار و ۵۰۰ تومان هم یارانه نهاده‌های کشاورزی [که جمعا]می‌شود ۱۵ هزار تومان. کلی هزینه حمل، نگهداری، افت و کسری و حواله‌ای و جابجایی و آسیاب و آسیابانی و ... نهایتا با یک قیمت خیلی خیلی نازلی، می‌شود گفت مثلا یک قیمتی نزدیک ۷۰۰ تومان این را داریم می‌گیریم. یعنی نزدیک به ۱۴۵ همت تا ۱۵۰ همت هزینه می‌کنیم برای خرید گندم، نگهداری و نهایتا فروش که می‌شود ۷ همت و در واقع این همان یارانه‌ای است که دولت دارد به مصرف کننده می‌دهد برای آرد نان.
نمی توانیم بگوییم همه سالمند، اما نظارت ها دقیق است
سوال: عدد، عدد بالایی است بعد خیلی لزوم حفظ و حراست از این سرمایه را بالا می‌برد، قاچاق هنوز در قصه آرد و گندم داریم؟
معتمد: چه جوری بگویم... به طور کلی هرچه آب است، گل هم است. نمی‌توانیم بگوییم که همه آن‌هایی که در حلقه‌های این زنجیره، از تولید و از خرید و حمل، همه سالمند.
به طور طبیعی همه جا وجود دارد، ولی آن چیزی که دارد انجام می‌شود، کار کار سنگینی است و با دقت دارد انجام می‌شود و با ظرافت انجام می‌شود. شرکت بازرگانی دولتی، وزارت جهادکشاورزی، سازمان تعاون روستایی که مسئول خریداری و انبار و آرد است، دارد کار را به دقت انجام می‌دهد.
دستگاه‌های نظارتی هم نظارت می‌کنند و گزارش‌هایی می‌بینید که یک کسی یک جایی تخلفی کرده با آن برخورد کردند.
سوال: قاچاق یا تخلف در حد دو تا کیسه‌ای است که نانوا دارد تخلف می‌کند و می‌دهد بیرون، قابل چشم پوشی است در این حد. یک وقت کامیونی ترانزیت می‌شود خارج از مجموعه، این هم باز قابل چشم پوشی است [اما آیا]در حجم کلی شبکه سازمان یافته و مهندسی شده قاچاق آرد و گندم به خارج از کشور کشف کرده ایم؟ داشتیم؟ داریم؟ یا عدد‌های مصرف و این‌ها نشان می‌دهد یک همچنین پدیده‌ای داریم یا همین دزدی‌ها و خرده خلاف هاست؟
معتمد: حداقل این است که من اطلاعی ندارم، چون حوزه ما نیست و اطلاعی نداریم. شورای مبارزه با قاچاق کالا و ارز یا دستگاه‌های پلیس اقتصادی، این‌ها بهتر می‌توانند این مسایل را رصد کنند و گزارشاتی داشته باشند، ولی من نشنیدم که یک سازمان یک سیستم سازمان یافته قاچاق بتواند این کار را انجام بدهد و وجود داشته باشد [به شکل یک تشکیلات]مافیایی.
برای هر قرص نان؛ کلی زحمت کشیده شده است
سوال: اغلب دست مردم می‌رسد به هر حال...
معتمد: بله! همین که شما از جلوی نانوایی می‌روید با اختلاف دو سه نفر نان می‌خرید هر تعداد که می‌خواهید، پشتش کلی زحمت است، کلی تلاش دولت و دولتمردان است که نان با این قیمت دست مصرف کننده برسد.
سوال: در قصه خرید تضمینی سایر محصولات؛ آن جا‌ها هم برنامه ریزی خوبی انجام شده و کار روی روال است؟
معتمد: بله!، محصولات کشاورزی اساسی که می‌خواهد تولید شود، مثلا دانه‌های روغنی؛ [بیایید]از گندم عبور کنیم. تا می‌گوییم تضمینی، همه ذهن شان سمت گندم می‌رود [در حالیکه]محصولات اساسی دیگری [نیز]داریم؛ مثل دانه‌های روغنی، سیب زمینی، پیاز، ذرت و چغندرقند. این‌ها رابطه مستقیمی با امنیت غذایی دارند و می‌شود گفت؛ اثربخشی شان کم‌تر از گندم هم نیست.
[خرید]این‌ها را دولت تضمین می‌کند و هر موقعی که دچار بحران مازاد تولید بشویم، مثلا پنبه در سال گذشته در منطقه دشت مغان پنبه جزو یکی از کالا‌های اساسی بخش کشاورزی است و ماده اولیه صنایع است پوشاک است و بسیار بسیار مهم است دچار مازاد تولید شده بود، وزیر محترم جهادکشاورزی دستور دادند و سازمان تعاون روستایی وارد شد و بیش از ۵۲ هزار تن پنبه را از کشاورزان خریداری کردیم تا بازار را به تعادل رساندیم.
البته این که دولت می‌گوید من می‌خرم معنی و مفهومش این نیست که کل تولیدات را می‌خرد [بلکه]با شگرد‌های تنظیم بازار و با روش‌های تنظیم بازار وارد می‌شود و بخش مازاد تولید [را]که باعث افت قیمت شده از چرخه بازار خارج می‌کند. آن را می‌بریم [تبدیل]به یک فرآورده می‌کنیم و آن فرآورده را نگه می‌داریم [تا وقتی که]از پیک برداشت عبور کردیم و [زمانی که]عرضه به بازار کاهش پیدا می‌کند در مقابل تقاضای ثابت؛ آن موقع آرام آرام این را وارد بازار می‌کنیم.
به عبارتی با جابجایی زمان عرضه به بازار، یا تنظیم گری سعی می‌کنیم که بازار را به نفع کشاورزان تنظیم کنیم و به جای این که برویم در محصولی ۴ میلیون تن خرید کنیم با دویست سیصد هزار تن خرید هوشمندانه و هدفمند، بازار را تنظیم می‌کنیم که قیمت بازار از قیمت تضمینی بالاتر بیاید و نیاز به استمرار خرید تضمینی نباشد.
الگوی کشت؛ بهترین راه ساماندهی به کشت و زرع
سوال: یکی دو سال است که بحث الگوی کشت مطرح می‌شود ... این الگوی کشت عملی شد یا اصلا چشم اندازی به عملی شدنش وجود دارد؟
معتمد: الگوی کشت یک مقوله علمی مفصل است و اولین مساله‌ای که در الگوی کشت مطرح می‌شود [این است که]می‌گویند نظام بهره برداری از آب و زمین چگونه است.
نظام بهره برداری از آب و زمین مان خرده مالکیت است و هر روز اراضی مان دارد خردتر می‌شود [و این]بزرگترین رنج بخش کشاورزی است که [برای واکاوی آن]احتیاج به مباحث مفصلی است.
وزارت جهادکشاورزی برای همین محصولات اساسی هر سال یک برنامه کشت را به استان‌ها ابلاغ می‌کند؛ به این صورت که می‌گوید مثلا نیاز کشور به گوجه فرنگی چقدر است، به سیب زمینی، [یا]به پیاز چقدر است؟ قطب‌های تولید در فصول مختلف کدام هایند؟ سهم هایشان را مشخص می‌کند و مثلا می‌گوید منطقه جنوب کرمان باید ۶ هزار هکتار پیاز و ۴ هزار هکتار سیب زمینی کشت کند. به تناسب جغرافیای تولید محصولات کشاورزی مان از جنوب شروع می‌شود به قسمت مرکزی و نهایتا شمالی و سرد کشور [می رسد]. جهادکشاورزی استان و مدیریت‌های جهادکشاورزی و مسئولین مراکز خدمات جهادکشاورزی با کشاورزان جلسات می‌گذارند، صحبت می‌کنند، تبلیغ می‌کنند، تشویق می‌کنند، بنر می‌زنند، پوستر چاپ می‌کنند و خدماتی [را]که به بخش کشاورزی می‌دهند، منطبق با آن برنامه‌ها می‌دهند.
این می‌شود بخشی از برنامه کشت یا تصمیم کشاورز برای کشت. ولی همه تصمیمش را کشاورز این جوری نمی‌گیرد [بلکه]نگاه می‌کند ببیند که مثلا سال قبل این موقع چه محصولی گران‌تر از همه بوده و آن کشاورزانی که کاشته بودند چه سود بیشتری بردند؟ محاسبات را در ذهنش می‌برد و یک دفعه می‌بینید خروجی این [نوع محاسبه و برنامه ریزی]به جای این که ۶ هزار هکتار کشت شود، [می بینیم که]شد ۸ هزار هکتار کشت و آن ۲ هزار [هکتار کشت اضافه]باعث می‌شود که محصول کل این ۸ هزار هکتار دچار افت قیمت شود.
[البته]بخش کشاورزی این جوری نیست که یک کار شسته رفته و عاری از تاثیرپذیری از حوادث طبیعی باشد که بتوانیم یک برنامه ریزی کنیم و بعد ۶ هزار [هکتار]کشت کنیم و بعد از هر هکتار این قدر هم عمل بیاید.
امسال؛ سال افزایش تولید کشاورزی بود
سوال: [به]این سمت حرکت کرده ایم؟
معتمد: نه!، این برنامه نهادینه شده است. همیشه هم ۲۰ درصد جهادکشاورزی به عنوان خطای تولید درنظر می‌گیرد [مثلا]ممکن است بخشی دچار سرمازدگی شود [یا]سیل اتفاق بیفتد. نباید کشور دچار کمبود شود.
آن چیزی که در کشورمان در [زمینه]محصولات سبزی و صیفی دارد اتفاق می‌افتد یک مقدار مازاد تولید است. بازار‌های صادراتی هم الان جوری شده اند ... که ... اگر یک جاذبه صادراتی پیش بیاید، کل محصول کشور دچار مشکل می‌شود و قیمت محصول بالا می‌رود و دچار کمبود می‌شود.
به هر حال با هوشمندی وزارت جهاد کشاورزی تعادل بخشی به بازار می‌شود، ولی (تنظیم بازار) نگاهش همیشه سمت مصرف کننده است [به طوری که]این محصولات اساسی [همیشه]به فراوانی و به ارزانی در اختیار مصرف کننده باشد.
یعنی هر وقت می‌روید در میادین میوه و تره بار [یا]در میدان مرکزی، به فراوانی گوجه [فرنگی]، سیب زمینی، پیاز، محصولات سبزی و صیفی [و هر]چیزی که غذا حساب شود، وجود دارد، ولی کسی که مثلا طالبی فلان می‌خواهد، آن بحث دیگر است که البته امسال با لطف خداوند متعال و به برکت شرایط اقلیمی و نزولات جوی که داشتیم، سال آور محصولات کشاورزی بود. پنبه را ببینید، زیتون را ببینید؛ برای اولین بار خرید زیتون را تضمینی انجام دادیم، گوجه فرنگی را ببینید، سیب زمینی را ببینید، محصولات درختی مثل زردآلو و هلو ... همه این محصولات فراوان بود. گندم را ببینید، جو را ببینید، [شکر خدا]امسال سال [افزایش]تولید بود.
