به گزارش بهداشت نیوز "سرکه" حاصل تخمیر میوه یا آب میوه‌ای است که حاوی ۵ تا ۱۰ درصد استیک اسید باشد.
سرکه بیش از ۱۰۰۰۰ سال پیش به عنوان یک مایع ترش، جهت نگهداری مواد غذایی و ایجاد طعم در سس‌ها و اهداف دارویی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
سرکه بر اساس نوع ماده خام اولیه اقسام مختلفی دارد که از جمله متداول‌ترین انواع آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سرکه سیب
سرکه انگور
سرکه انواع توت
سرکه برنج
سرکه انواع غلات
سرکه مالت
سرکه عسل و ...
سرکه انگور: از تخمیر انگور به دست می‌آید.
سرکه سفید: سرکه سفید، مایعی شفاف و ترش مزه، الکل تخمیر شده‌ای است که به اسید استیک تبدیل شده و با آب مخلوط شده است.
سرکه بالزامیک: از انگور تخمیر شده (انگور کامل فشرده) تهیه شده است. این سرکه قهوه‌ای تیره غلیظ ممکن است در مقایسه با سرکه‌های دیگر کمی شیرین‌تر و ملایم‌تر باشد و می‌توان از آن در سس‌های سالاد استفاده کرد.
سرکه برنج: از برنج تخمیر شده تهیه می‌شود. از این نوع سرکه برای غذاهای با طعم‌های آسیایی مانند سوشی، ترشی سبزیجات و سرخ کردنی استفاده می‌شود.
سرکه سیب: از سیب‌های له شده تهیه می‌شود. اسیدیته کمتری نسبت به انواع دیگر سرکه دارد و در انواع سالادها و با اهداف درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سرکه مالت: از ماءالشعیر تخمیر شده تهیه می‌شود، دارای طعم اسیدی قوی است که برای سس به کار برده می‌شود.
سرکه طبیعی به طور طبیعی سرشار از ویتامین های A، B۱ و مواد معدنی و عناصر کمیابی از جمله منیزیوم، فلوئور، اسیدهای ارگانیک ناشی از فرایند تخمیر و پکتین است. پکتین موجب کنترل قند خون و کلسترول می‌شود.
ذکر این نکته ضروری است که خواصی که در این مطلب برای سرکه ذکر می‌شود، مربوط به "سرکه طبیعی" است و نه سرکه‌های صنعتی که به وفور در بازار کشورمان به فروش می‌رسند!
سرکه‌های بدست آمده از منابع مختلف دارای خصوصیات فیزیکی و شیمیایی متفاوتی هستند همچنین عوامل مختلفی از جمله درجه حرارت تخمیر، سویه‌های مخمر، غلظت قند و اکسیژن و روش تخمیر بر سرعت تولید و کیفیت نهایی سرکه اثر می‌گذارد.
سرکه‌ها بر اساس اینکه از چه ماده اولیه‌ای تهیه شوند قدرت و اثرات متفاوتی نیز دارند. بر اساس نتایج بدست آمده از این تحقیق بالاترین فعالیت آنتی اکسیدانی در سرکه عناب و کمترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی در سرکه سیب تجاری مشاهده شده است.
کمترین و بیشترین ترکیبات فنلی نیز مربوط به این دو سرکه بوده است. تنوع سرکه‌ها کاربردهای گسترده ای در مواد غذایی ایجاد می‌کند؛ با توجه به اینکه امروزه مصرف ترکیبات طبیعی ضداکسایشی به علت اثرات مفید و سلامتی بخش آنها در درمان و پیشگیری از بیماری‌ها رو به افزایش است؛ سرکه طبیعی میتواند به‌عنوان یک محصول دارای ترکیبات ضد اکسایشی مورد استفاده قرار گیرد. سرکه عناب نیز با توجه به خواص دارویی منحصر به فرد میوه عناب میتواند جایگاه ویژه‌ای برای درمان بیماری های مختلف با کمترین عوارض را داشته باشد.
سرکه معمولی افزون بر داشتن آنتی بیوتیک‌های طبیعی، پس از تخمیر دارای اسید آمینه‌های بیولوژیک می‌شود، در صورتی که در سرکه مصنوعی این ماده مهم وجود ندارد. دو نوع متداول سرکه، سرکه سیب و انگور هستند که در این مطلب به خواص و ویژگی‌های آنها می‌پردازیم.
سرکه‌های طبیعی حاصل از میوه‌ها به علت وجود ترکیبات فنلی دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی هستند که خود عامل دفاعی مهمی برای استرس اکسیداتیو به شمار می‌آید؛ دریافت ترکیبات فنلی در انسان باعث افزایش خاصیت آنتی‌اکسیدانی و کاهش ریسک ابتلا به سرطان می‌شود.
اخیرا مطالعات زیادی مبنی بر اثرات سلامتی‌بخش سرکه انجام شده است.
اسیداستیک موجود در سرکه میتواند به کاهش سطح قند خون کمک کند. سرکه، هضم کربوهیدرات‌ها را کند می‌کند و جذب گلوکز را افزایش می‌دهد و در نتیجه گلوکز کمتری در خون آزاد می‌شود.
تحقیقات نشان داده است مصرف سرکه بالزامیک در حیوانات دیابتی از طریق بهبود کارکرد سلول بتای پانکراس دارای خاصیت ضددیابتی است.
در یک مطالعه مصرف ۲ قاشق غذاخوری (۳۰ میلی لیتر) سرکه سیب قبل از خواب به مدت ۲ روز، سطح قند خون ناشتا را تا ۶ درصد در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ کاهش داد.
سرکه دارای آنتی اکسیدان‌هایی است که میتوانند با عفونت‌های باکتریایی و آسیب‌های پوستی مبارزه کنند. سرکه قرمز نیز حاوی "رسوراترول" است، این ماده یک آنتی اکسیدان است که میتواند با سرطان پوست، مانند ملانوما مبارزه کند.
علاوه بر این، اسید استیک موجود در سرکه قرمز میتواند با عفونت‌های پوستی مبارزه کند. اسید استیک بیش از ۶۰۰۰ سال است که برای درمان زخم‌ها و عفونت‌های قفسه سینه، گوش و مجاری ادراری به‌عنوان دارویی استفاده می‌شود.
اسید استیک موجود در سرکه قرمز میتواند به کاهش وزن کمک کند. در مطالعات نشان داده شده است که اسید استیک ذخیره چربی را کاهش می‌دهد، چربی‌سوزی را افزایش و اشتها را کاهش می‌دهد.
سرکه دارای آنتی اکسیدان‌های قوی است؛ آنتی اکسیدان‌ها از آسیب سلولی ناشی از مولکول‌های شناخته‌شده به عنوان رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کنند؛ رادیکال‌های آزاد میتواند منجر به بیماری‌های مزمن مانند سرطان، دیابت و بیماری‌های قلبی شود.
سرکه میتواند سلامت قلب شما را بهبود بخشد زیرا اسید استیک و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آن میتواند به جلوگیری از لخته شدن خون و کاهش کلسترول، التهاب و فشار خون کمک کند.
کاهش میزان کلسترول و فشار خون در اثر مصرف سرکه گزارش شده است که این خواص به دلیل وجود ترکیبات فیتوشیمیایی شامل اسیدهای آلی، آمینواسیدها و ترکیبات فنلی است.
سرکه طبیعی تنظیم‌کننده متابولیسم بدن است، چون ترشح بزاق را زیاد می‌کند و باعث هضم بهتر غذا می‌شود.
مشخص شده که سرکه باعث از بین رفتن باکتری‌های دهان و سفید کردن دندان می‌شود.
افراد مبتلا به روماتیسم میتوانند سرکه را با انگور فرنگی سبز و عسل مخلوط و میل کنند.
سرکه سرشار از "پکتین" است که نوعی فیبر است و جذب مواد غذایی و مایعات را در روده کند کرده و با عبور آرام از دستگاه گوارش کلسترول را دفع می‌کند.
بخور سرکه رقیق شده برای رفع گرفتگی بینی ناشی از سرماخوردگی مفید است همچنین در صورتی که پس از سرماخوردگی دچار مشکل در حس بویایی خود شده‌اید بخور دادن یک لیوان آب با یک قاشق غذاخوری روغن زیتون و یک قاشق مرباخوری سرکه مفید است همچنین مزه‌مزه کردن سرکه و نمک هر ۸ ساعت یک‌بار در بازگشتن حس چشایی مؤثر است.
خواص سرکه سیب طبیعی برای سلامتی انسان
یکی دیگر از سرکه‌هایی که مصرف آنها متداول است؛، سرکه سیب طبیعی است؛ سرکه سیب حاوی مواد معدنی زیادی است.
خواص سرکه سیب برای تقویت سیستم ایمنی
سرکه سیب طبیعی دارای خاصیت آنتی بیوتیکی و ضدعفونی کننده است؛ ضدباکتری و ضدقارچ است و باعث ارتقاء عمل سیستم ایمنی بدن در مقابله با عوامل بیماری‌زا می‌شود.
خواص سرکه سیب طبیعی برای کاهش قندخون
گفته می‌شود که سرکه سیب به افراد مبتلا به دیابت کمک می‌کند تا سطح قند خون خود را مدیریت کنند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف سرکه بعد از یک وعده غذایی پرکربوهیدرات میتواند حساسیت به انسولین را تا ۳۴ درصد بهبود بخشد و سطح قند خون را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
خواص سرکه سیب طبیعی برای تصلب شرائین
نتایج یک تحقیق نشان داده است که مصرف سرکه سیب میتواند در کاهش سطح کلسترول و خطر ابتلا به آترواسکلروز یا تصلب شرائین بسیار مفید باشد. در این تحقیق که در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شد، خواص ضدالتهابی سرکه سیب نیز به اثبات رسید و مشخص شد که مصرف روزانه ۵ میلی لیتر از سرکه سیب توانست باعث کاهش خطر تصلب شرائین شود.
خواص سرکه سیب طبیعی برای پوست
سرکه سیب به بهبود شرایط پوستی کمک می‌کند و از پیری پوست جلوگیری می‌کند. برای استفاده از خواص سرکه سیب می‌توانید آن را با استفاده از یک پد پنبه‌ای روی پوست خود بمالید و پس از چند دقیقه آن را بشویید.
خواص سرکه سیب طبیعی برای کاهش وزن
برخی از مطالعات کوتاه مدت نشان داده‌اند که مصرف سرکه سیب طبیعی ممکن است باعث کاهش اشتها شده و کمک کند تا غذای کمتری بخورید، وزن کم کنید و چربی شکم را کاهش دهید.
استفاده از سرکه سیب برای شستشوی سبزیجات
باقی مانده آفت‌کش‌ها در میوه‌ها و سبزیجات میتواند برای بسیاری از افراد نگران‌کننده باشد. به همین دلیل است که برخی افراد، میوه‌ها و سبزیجات خود را با سرکه سیب می‌شویند. شستن میوه و سبزی در سرکه باکتری‌های خطرناکی مانند E. coli و سالمونلا را از بین می‌برد.
سرکه سیب به عنوان یک افزودنی خوشمزه به سوپ
افزودن سرکه سیب به سوپ میتواند به بهبود طعم آن کمک کند و در کنار آن مزایای زیادی نیز برای سلامتی داشته باشد.
خواص سرکه سیب طبیعی برای رفع بودی بد دهان
گفته می‌شود که سرکه سیب جایگزین مفیدی برای دهانشویه‌های تجاری است. خواص ضد باکتریایی آن میتواند به بوی بد دهان کمک کند.
سرکه سیب برای جوش صورت
استفاده از مقادیر کمی سرکه سیب رقیق شده روی جوش‌ها راه خوبی برای خلاص شدن از شر آنها است.
خواص سرکه سیب طبیعی برای چربی خون
نتایج تحقیقات نشان داده که مصرف سرکه سیب طبیعی باعث کاهش کلسترول بد خون می‌شود.
پیشگیری از سوء هاضمه؛ سرکه سیب برای جلوگیری از بروز سوءهاضمه مؤثر است. برای پیشگیری از سوءهاضمه، خوردن مقداری سرکه سیب، قبل از غذا را امتحان کنید.
کاهش گلو درد؛ به محض اینکه احساس سوزش در گلوی خود کردید یک مقدار سرکه سیب را به همراه مقداری نمک در آب ولرم، رقیق کنید و آن را قرقره کنید؛ این سرکه به از بین بردن عفونت کمک زیادی خواهد کرد زیرا که میکروب ها در محیط اسیدی سرکه دوام نمی آورند؛ کافی است یک چهارم فنجان سرکه سیب را با یک چهارم فنجان آب گرم مخلوط کنید و هر ساعت یک بار غرغره کنید.
درخشندگی موها؛ سرکه سیب موهای شما را شفاف کرده و موجب درخشندگی آن می‌شود. برای این کار، درون ظرف شامپوهای قدیمی و خالی شده، نصف قاشق غذاخوری سرکه سیب را با یک پیمانه آب مخلوط کرده و پس از شامپو زدن، روی موهای خود بریزید و این کار را چند بار در هفته انجام دهید.
رفع کبد چرب؛ سرکه سیب طبیعی یکی از بهترین روش‌های خانگی برای درمان کبد چرب است، سرکه سیب کمک می‌کند چربی انباشته شده در داخل و اطراف کبد از بین برود و باعث کاهش وزن افراد شود. به این منظور می‌توانید روزانه یک فنجان کوچک سرکه سیب را مصرف کنید.
توقف سکسکه با سرکه سیب؛ به هنگام سکسکه، خوردن یک قاشق چای خوری سرکه سیب به دلیل مزه ترش آن به متوقف کردن آن کمک می‌کند.
سرکه سیب برای کاهش وزن؛ برای مدیریت صحیح روند کاهش وزن خود به صورت روزانه، کافیست ۲ قاشق چای‌خوری سرکه سیب را در یک لیوان آب حل کنید. این معجون را هر روز بنوشید.
در منابع طب سنتی کشورمان برای "سرکه" خواص بسیار متعددی ذکر شده و بر گنجاندن مصرف آن در رژیم غذایی روزانه نیز تاکید زیادی شده است؛ طبع سرکه، سرد و خشک است به همین دلیل برای درمان بیماری‌هایی که در اثر غالب شدن طبع گرم بروز می‌کند بسیار کاربردی و نافع است.
سرکه لطیف کننده مواد (ملطف) است. اگر مواد غلیظ مانند گوشت گاو یا کله پاچه را با آن بپزند یا همراه آن بنوشند سبب تلطیف و هضم بهتر آن می‌شود. سرکه محرک اشتها است.
سرکه جهت کاهش (قطع) صفرا و بهبود گوارش و التهاب معده و انسداد عروق گوارش و طحال مفید است.
خوردن انجیر و مویزی که در سرکه خیسانیده باشند برای درمان طحال مفید است.
بخور دادن سر و صورت با بخارات سرکه باعث رقیق شدن ترشحات و باز شدن انسدادهای تشکیل شده در مجاری بینی، گوش و سینوس‌ها شده و منجر به پیشگیری و درمان انواعی از گوش‌درد، کیپی گوش و بینی، سینوزیت و اختلالات بویایی می‌شود.
علاوه بر این، به شکل موضعی هم می‌توان از مزایای سرکه بهره برد؛ قرار دادن پارچه آغشته به سرکه بر پیشانی به رفع سردردهای ناشی از گرمی کمک می‌کند.
همچنین دهان‌شویه، مزه‌مزه کردن سرکه به‌ویژه اگر با کمی نمک مخلوط شود، باعث استحکام لثه‌ها و منجر به رفع ترشحات و توده‌های سفید رنگ و بدبوی موجود در حفره‌های لوزه‌ها می‌شود.
از دید طب سنتی سرکه برای افراد پیر، افراد دارای مزاج سرد و خشک (سوداوی‌ها) و مبتلا به سرفه, درد مفاصل و ضعف دستگاه گوارش مضر است؛ زیاده‌روی در مصرف سرکه باعث ضعف دید, زردی رنگ چهره و بیماری‌های اعصاب می‌شود همچنین سرکه بدن را لاغر می‌کند و مصرف بیش از حد آن نیروی جنسی را ضعیف می‌کند.
مضرات مصرف بیش از حد سرکه
سرکه هضم را به تاخیر می‌اندازد. نتایج برخی از مطالعات حاکی از آن است که سرکه سیب سرعت تخلیه معده را به طور قابل توجهی به تاخیر می‌اندازد.
ممکن است مصرف مقادیر زیاد سرکه باعث سوزش گلو شود. همیشه قبل از نوشیدن سرکه سیب آن را رقیق کرده و برای مصرف به صورت مایع از نی استفاده کنید.
سرکه سیب میتواند سطح پتاسیم را کاهش دهد بنابراین اگر از داروهای فشارخون استفاده می‌کنید، قبل از افزودن این ترکیب به رژیم غذایی با پزشک خود مشورت کنید.
منبع: ایسنا
