غزال زیاری: فضا به طرز حیرت‌انگیز و غیرقابل‌باوری بزرگ است. کهکشان ما به تنهایی حدود ۱۰۰ میلیارد ستاره دارد و احتمالا تریلیون‌ها کهکشان در جهان وجود داشته باشد. این را درنظر داشته باشید که عدد یک تریلیون به تنهایی، آنقدر بزرگ است که خارج از تصور ماست. حالا سوال مطرح شده این است که می‌دانید که چند سیاره در این کهکشان‌ها وجود دارند؟
تا به امروز ستاره‌شناسان ۵۵۰۲ سیاره را در اطراف ستاره‌های دیگر (تحت‌عنوان سیارات فراخورشیدی) در کهکشان راه‌شیری شناسایی کرده‌اند. هشت سیاره موجود در منظومه شمسی خودمان را هم به آنها اضافه کنید (تمام سیارات به جز پلوتون)؛ در مجموع به عدد ۵۵۱۰ می‌رسیم؛ یعنی تا حالا ۵۵۱۰ سیاره در کیهان کشف شده‌اند که همگی در کهکشان ما واقع شده‌اند. شمردن کهکشان ها کار سختی است و البته ستاره‌شناسان اطمینان دارند که کهکشان‌ها و سیارات به مراتب بیشتری هستند که هنوز کشف و شناسایی نشده‌اند.
مارک پوپینچاک، ستاره‌شناس موزه تاریخ طبیعی آمریکا در نیویورک در این باره گفته:« گرچه تا به امروز فقط حدود ۵۰۰۰ سیاره را شناسایی کرده‌ایم؛ اما می‌توان تخمین زد که در ازای هر ستاره، تقریبا یک سیاره در کیهان وجود دارد. کهکشان ما ۱۰۰ میلیارد ستاره دارد و به احتمال زیاد به همین تعداد سیاره نیز در اطراف ما وجود دارند.»
یک مثال مقایسه ای برای تخمین تعداد سیارات
پوپینچاک معتقد است که تعیین تعداد سیارات فراخورشیدی، مثل تلاش برای فهمیدن این موضوع است که بدون آنکه در اینترنت جستجو کنید ، تخمین بزنید که چند نفر در شهر شما زندگی می‌کنند.
برای دستیابی به تعداد دقیق ساکنان شهر، می‌توانید خانه به خانه پیش بروید و افراد را یکی یکی ملاقات کنید و تعداد ساکنان شهر را بشمارید که این یک روش کاملا غیرعلمی است. راهکار ساده‌تر این است که با استفاده از اطلاعاتی مثل تعداد افرادی که در یک خانه زندگی می‌کنند و تعداد خانه‌های شهر، تعداد ساکنان شهر را تخمین بزنید.
بیشتر بخوانید:
ستاره‌شناسان هم برپایه مشاهداتشان برآورد می‌کنند که هر ستاره تقریبا یک سیاره دارد. آنها برای اینکه بدانند که یک خانواده ستاره‌ای، چه شکلی است، به همسایگان اطرافمان نگاه می‌کنند. دانشمندان از چند تکنیک مختلف برای جستجوی سیارات فراخورشیدی استفاده می‌کنند. از جمله این تکنیک‌ها می‌توان به "متد گذری" که توسط تلسکوپ فضایی کپلر مورد استفاده قرار می‌گیرد و روش "سرعت شعاعی" که منجر به کشف سیاره فراخورشیدی ۵۱ پگاسی b شد، اشاره کرد. اخترشناسان با سرعت‌های گذر و شعاعی، به جای سیاره‌ها، به ستاره‌ها نگاه می‌کنند و به دنبال نشانه‌هایی از حضور سیارات می‌گردند. کاهش میزان نور ستاره‌ها، وقتی که سیاره‌ای به دور آنها می‌چرخد و یا در موقعیت ستاره از کشش گرانشی یک سیاره تکان می‌خورد، در این راستا به آنها کمک خواهد کرد.
بهره‌گیری از تکنیک میکرولنزینگ
البته تمام سیاراتی که تا به امروز کشف شده‌اند، در کهکشان راه شیری قرار دارند و هنوز کسی با اطمینان نتوانسته یک سیاره خارج از کهکشان راه شیری (سیاره فراخورشیدی) را کشف کند. دلیل آن هم روشن و شفاف است: فضای خارج از کهکشان راه شیری بسیار دور و در نتیجه دیدن آن دشوار است. البته یک تکنیک به نام میکرولنزینگ (ریزهمگرایی)، از احتمال وجود چند سیاره فراخورشیدی خبر داده است.
یونی براند، اخترشناس دانشگاه کانزاس آمریکا در این باره گفته:« در کهکشان راه شیری ما، سیارات میکرولنزینگ زمانی کشف می‌شوند که ستاره‌های میزبان آنها نور ستاره‌های دوردست پشت سرشان را به صورت گرانشی، خم کرده و جهت می‌دهند و جرم سیاره یک ضربه اضافه در نور عدسی ایجاد می‌کند. استفاده از این تکنیک، مدتهاست که عضو ثابتی در مطالعات درباره کهکشان‌های دوردست بوده؛ از همین رو منطقی است که بتوانیم سیگنال‌های ضعیف سیارات در کهکشان‌های دیگر را نیز ببینیم که البته هنوز هیچ یک از اینها مورد تائید قرار نگرفته.»
در ادامه مثال پوپینچاک در مورد آمار جمعیت یک شهر، با نگاه کردن به فضا، فراتر از کهکشان راه‌شیری، می‌توان این سوال را مطرح کرد که چند نفر در سراسر کره زمین در شهرها زندگی می‌کنند. پوپینچاک دراین باره گفته:« اگر کهکشان ما حدود ۱۰۰ میلیارد سیاده داشته باشد و یک تریلیون کهکشان دیگر هم وجود داشته باشد و هریک از آنها به اندازه کهکشان ما سیاره داشته باشند، می‌توان این اعداد را درهم ضرب کرده و به این نتیجه رسید که حدود ۱۰۰ سکستیلیون سیاره در کیهان وجود دارد (یعنی عدد یک همراه با ۲۳ تا صفر!)
بدین ترتیب و در صورتی که این تعداد سیاره در کیهان داشته باشیم، اغلب مردم استدلال می‌کنند که باید حداقل یک سیاره دیگر با حیات، در جایی از کیهان وجود داشته باشد. ستاره‌شناسان هنوز نمی‌دانند که حیات و شرایط لازم برای پیدایش آن در جایی دیگر چقدر ممکن است. براند در این باره گفته:« باید دست کم چند دهه دیگر صبر کنیم تا نسل بعدی تلسکوپ‌های فضایی بزرگ با تمرکز بر سیاره‌های فراخورشیدی، شروع به جستجوی حیات در جای دیگری از کهکشان کنند.»
منبع: Livescience
۵۸۵۸
