فرارو- دیدار امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران با فواد حسین، وزیر امور خارجه جمهوری عراق و هیئت همراه وی در ۲۳ شهریور ماه، بیش از هر چیز بر مسائل امنیتی در حوزه‌های داخلی و منطقه‌ای متمرکز بود.
به گزارش فرارو، امیرعبداللهیان در بخشی از سخنان خود ضمن اشاره به موافقتنامه امنیتی میان دوکشور تصریح کرد، تجربه ثابت کرده که جمهوری اسلامی ایران نسبت به تامین امنیت ملی خود جدی است. وی با اشاره به اطلاعات ارائه شده از سوی وزیر امور خارجه جمهوری عراق، نسبت به تعهد عراق در زمینه خارج کردن گروه‌های تروریستی از مناطق مرزی ایران، انتقال آن‌ها به عمق خاک عراق در اقلیم خودمختار کردستان، تلاش برای خلع سلاح آنان و اجرای کامل موافتنامه امنیتی ابراز خرسندی کرد.
امیر عبداللهیان گفت: «حتی یک ساعت فرصت دادن به تروریست‌ها نه تنها به ضرر جمهوری عراق و جمهوری اسلامی ایران و منطقه، بلکه به ضرر حتی اقلیم کردستان جمهوری عراق خواهد بود. ما معتقدیم این لکه سیاه باید هرچه زودتر از صفحه سفید مناسبات دو کشور پاک شود.» فواد حسین وزیر امور خارجه عراق نیز در این دیدار، با ابراز خرسندی از تحولات اخیر منطقه‌ای و گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران با همسایگان خود از جمله عربستان سعودی تاکید کرد، این تحولات به گسترش امنیت و استقرار منطقه کمک خواهد کرد و جمهوری عراق همواره به تلاش برای ایجاد و تقویت امنیت دسته جمعی در منطقه متعهد خواهد بود.
وی موافقتنامه امنیتی میان دو کشور را نیز در راستای قانون اساسی جمهوری عراق عنوان کرد که به صورت واضح امکان استفاده هر گروهی از خاک این کشور برای حمله به کشور‌های دیگر را مردود دانسته است. وی گفت: «دولت عراق و اقلیم کردستان عراق نسبت به اجرای این موافقتنامه امنیتی و نقشه راه مشخص شده در این خصوص به منظور خلع سلاح گروه‌های تروریستی و انتقال آنان به اردوگاه پناهندگان زیر نظر سازمان ملل کاملا متعهدند.»
امیر محمدرضا آشتیانی وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح ایران، با اشاره به توافق ایران و عراق برای خلع سلاح و اخراج تروریست‌ها از اقلیم کردستان، گفت: «توافق با عراق برای اخراج تروریست‌ها تمدید نمی‌شود. ما هیچ تمدیدی نداریم، در موقع خود براساس توافقی که کردیم اقدام خواهیم کرد. برخی کار‌ها انجام شده است، ما در دقیقه ۹۰ ارزیابی می‌کنیم و براساس این ارزیابی تصمیم می‌گیریم.»
با توجه به این مسائل، پرسش‌هایی مطرح است، از جمله این که توافق و همکاری ایران و عراق امنیتی تا چه حد پایدار خواهد بود و این روابط چه پیچیدگی‌هایی دارد؟ جلال ساداتیان دیپلمات پیشین ایران در بریتانیا و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:
جلال ساداتیان گفت: «رابطه ایران با عراق، رابطه حساسی است. چرا که بخش زیادی از جمعیت عراق، شیعه هستند و عتبات عالیات در عراق نیز برای ایران بسیار مهم است. مناسکی از جمله اربعین نشان می‌دهد که موضوع ارتباط دو کشور حتی در اقشار مختلف مردم، تا چه حد حائز اهمیت است. عراقی‌ها آمار دادند که ۲ میلیون نفر و طرفین ایرانی نیز اعلام کردند که بیش از ۴ میلیون نفر در طول مراسم اربعین، وارد عراق شده و برگشته اند. موقعیت عتبات، در کنار مسئله حوزه علمیه نجف که سال‌های سال محل ارتباط مقام‌های مذهبی ایران و عراق بوده، از یک سو و مسئله صادرات و واردات بین دو کشور، از سوی دیگر، مهم است. در سال‌هایی که ایران تحت تحریم‌های شدید قرار داشت، روابط اقتصادی ایران و عراق تا حدودی تقویت شد.»
وی افزود: «ارسال برق و گاز، مواد غذایی و دیگر اقلام از ایران به عراق در سال‌های گذشته کاملا رواج داشت. اما به محض این که، عراق شرایطی را تجربه کرد که روابط بهتری با اعراب و غرب پیدا کرد، همه کمک‌های ایران به دست فراموشی سپرده شد. این در حالی است که کویت تا ریال آخر خسارت‌های تهاجم عراق صدامی را از عراق غیر صدامی گرفت. ما که اعلام کرده بودیم هزار میلیارد دلار خسارت جنگی دیدیم، با وجود پذیرش قطعنامه سازمان ملل، نه تنها خسارتی دریافت نکردیم، بلکه، هزینه اضافی نیز ارائه کردیم. هرچند هزینه‌هایی مثل توسعه حرمین در عراق، با ارزش معنوی همراه بود، اما ایران فارغ از مسائل مذهبی و شیعی، حمایت زیادی از عراق طی سال‌های اخیر انجام داده است.»
دیپلمات پیشین ایران در انگلستان گفت: «اکنون صحبت‌هایی از ریل بصره شلمچه به میان آمده تا بر اساس سخنان رئیس جمهور کشور ما، بار و کالا از مسیر ریلی جا به جا شود، این طرح را می‌توان طرح مثبتی دانست. اما عراق اکنون با مسئله یا شاید باید گفت بحران کرد‌ها رو به رو است. مسئله کردستان عراق برای ایران و عراق حائز اهمیت زیادی است. گرچه کردستان سوریه و کردستان ترکیه نیز، مناقشات داخلی و منطقه‌ای زیادی دارند. اما فعالیت برخی احزاب کرد عراق در مرز‌های ایران باعث شده است، ایران و عراق وارد قرارداد‌های امنیتی شوند تا بتوانند وضعیت را تحت کنترل بگیرند.»
وی افزود: «همه این موارد را گفتم تا نتیجه بگیرم روابط ایران و عراق تا چه حد درگیر پیچیدگی‌های گسترده است. اگرچه عراق در حال حاضر با ایران روابط دوستانه دارد، اما در عمل روابط ایران و عراق به سادگی پیش نمی‌رود و عراق با توجه به مناسبات منطقه‌ای و روابط خود با غرب و به ویژه ایالات متحده، در حوزه روابط بین الملل خود تصمیم گیری می‌کند. در آخرین ملاقات فواد حسین با امیرعبداللهیان، مدام بر مسئله امنیت تاکید شد. حفظ امنیت در منطقه، یک موضوع دو طرفه است و در صورتی محقق می‌شود که فواد حسین و عراق به تعهدات خود عمل کنند. در حال حاضر این ظن برای مقامات ایرانی وجود دارد که اسرائیل در مناطق کردنشین عراق نفوذ کرده است، تاکید ایران بر گسترش همکاری‌های امنیتی، تا حد زیادی با هدف حفظ تمامیت ارضی خاک ایران و مبارزه با گروهک‌هایی است که ممکن است تلاش کنند در خاک ایران عملیات‌های خرابکارانه‌ای را شکل دهند.»
جلال ساداتیان تاکید کرد: «بنابراین، باز هم بر مسئله همکاری دو جانبه تاکید می‌کنم و معتقدم اگر عراق به تعهدات خود عمل کند، می‌توانیم امیدوار باشیم که همکاری‌های امنیتی دوجانبه با موفقیت شکل بگیرد. در پایان تاکید می‌کنم که گسترش روابط امنیتی دو جانبه بین ایران و همسایگانش، بسیار مهم و ارزشمند است و می‌تواند یک موضوع مثبت ارزیابی شود. اما ایران نباید یک طرفه عمل کند و باید در قبال هر همکاری یا حمایتی که در قبال دیگر کشور‌ها انجام می‌دهد، حمایت و همکاری متقابل دریافت کند.»
