از همان روزی که بحث ورود بازیکنان بزرگ فوتبال مثل رونالدو و نیمار به ایران برای برگزاری بازی‌های لیگ قهرمانان باشگاه‌های آسیا مطرح شد، خبرهای ضد و نقیضی درباره عرضه سیمکارت بدون فیلتر به آنها شنیدیم؛ خبری که منشأ آن نامشخص بود و رسانه‌های ورزشی به آن دامن زده بودند. با این حال از آنجایی که شنیدن نام اینترنت طبقاتی با خشم عمومی همراه است، حتی شایعه کم‌رنگ این خبر به شدت برای کاربران ایرانی ناراحت‌کننده بود؛ شایعه‌ای که حس مرز نامرئی بین شهروندان ایرانی و خارجی را پررنگ‌تر کرد.
مردم ایران که این روزها با فیلتر اکثر قریب به اتفاق شبکه‌های اجتماعی محبوب روبه‌رو هستند، از شنیدن این خبر که یک شهروند خارجی قرار است دسترسی بهتری به اینترنت داشته باشد، خشمگین شده و به آن واکنش تندی نشان دادند. این خبرهای پراکنده اما زمانی تبدیل به دغدغه جدی شد که مدیر عامل پرسپولیس روی آنتن زنده صدا و سیما مهر تأییدی بر آن زد. «رضا درویش» در برنامه فوتبال برتر اعلام کرد شرکت حامی پرسپولیس (ایرانسل) به بازیکنان النصر عربستان که «کریستیانو رونالدو» در جمع آنهاست، اینترنت نامحدود می‌دهد.
با اعلام این حرف، برخی بازیگران، اینفلوئنسرها و سیاستمداران نسبت به این خبر واکنش نشان دادند و کار به جایی رسید که کابینه دولت هم درباره آن صحبت کردند. آن همه هیاهو، اما برای خبری بود که اساساً از نظر فنی ایراد دارد، چرا که با قرار دادن سیم کارت بین‌المللی در یک گوشی، روشن کردن آن در خاک ایران و ورود به رومینگ بین‌الملل، دیتا از کشور مبدأ سیمکارت رد و بدل می‌شود و طبیعتاً تبادل داده نیز بر اساس قوانین همان کشور مبدأ نیز تعیین می‌شود.
بحث سیم‌کارت‌های بدون فیلتر بین‌المللی در ایران همین یکی دو ماه پیش نیز بسیار داغ شده بود که این موضوع را در دیجیاتو پیگیری کردیم. در ادامه بیشتر به این موضوع می‌پردازیم.
همان‌طور که روشن کردن یک سیمکارت ایرانی در کشور خارجی کماکان فیلترینگ را با خود به همراه دارد (هرچند طی چند ماه اخیر این موضوع بنا به دلایلی منتفی شده است که احتمالاً پیاده روی اربعین می‌تواند یکی از این دلایل باشد)، سیمکارت خارجی در ایران نیز با فیلترینگ روبه‌رو نمی‌شود. البته که این سیم کارت‌ها باید با یک اپراتور داخلی کشور رومینگ داشته باشند و برخی اپراتورهای فعال در عربستان با اپراتورهای داخلی چنین ارتباطی دارند. این رومینگ کردن هزینه‌های سنگین‌تری نسبت به هزینه بسته‌های اینترنت رایج خواهد داشت ولی بعید می‌دانم چنین هزینه‌هایی برای باشگاه متمول النصر با آن همه قرارداد چند صد میلیون دلاری، رقمی باشد.
از نظر نگارنده اینکه رونالدو و دوستانش بتوانند به اینترنت بدون فیلتر وصل شوند، آنقدر موضوع مهمی نیست. به هر حال این قوانینی است که اپراتورها در دنیا از آن تبعیت می‌کنند. حتی در کشورهای اروپایی طرح‌هایی مثل Local Break Out وجود دارد که به واسطه آن هزینه دیتا در رومینگ افزایش نیابد و دیتا از همان کشور میزبان، تأمین شود. این یعنی اینکه کشورهای اروپایی درکی از اینترنت آزاد و دسترسی آن برای همه کاربران را دارند. قوانین فیلترینگ در این کشورها با یکدیگر تفاوتی ندارد و آنها می‌دانند که شهروندان کشورهایشان، نباید احساس کنند تفاوتی بین آنها و دیگر شهروندان اروپایی وجود دارد.
برخی از رسانه‌ها به نقل از روزنامه همشهری دیروز اعلام کردند ایرانسل (حامی مالی تیم فوتبال پرسپولیس) این سیم‌کارت‌ها را به بازیکنان تیم فوتبال النصر هدیه داده است و حالا بازیکنان خارجی از سیم کارت بدون فیلتر ایرانسلی بهره‌مند هستند. این موضوع توسط ایرانسل طی یک بیانیه تکذیب شد و اعلام شد اگر باشگاه پرسپولیس می‌خواهد سیمکارت بدون محدودیت به بازیکنان خارجی بدهد باید مجوزهای مربوطه را از مراجع ذی‌صلاح بگیرد.
در هر حال نباید فراموش کرد سیم کارت‌های خارجی بازیکنان می‌تواند کاری کند تا این کاربران بدون فیلتر در اینترنت بچرخند و «از ما بهتران» باشند. ضمن آنکه نباید فراموش کرد فیلترینگ را اپراتور انجام نمی‌دهد که بتواند به‌طور سرخود سیم کارتی با محدودیت یا بدون محدودیت ارائه کند. در واقع باید گفت معدود سیم‌کارت‌های داخلی که بدون محدودیت هستند و در دست برخی خبرنگاران، اساتید و دولتمردان قرار دارند، با دستور مقامات بالاتر و نظارت آنها عرضه شده‌است. گرچه بازهم باید تأکید کرد یک شهروند خارجی با یک سیمکارت جهانی، اساساً نیازی به این سیم‌کارت‌ها ندارد چرا که با رومینگ بین‌الملل، خود به خود به اینترنت آزاد -اما طبعا پرهزینه- دسترسی پیدا می‌کند.
نکته مهم در انتشار این خبر و دست به دست شدن و آن واکنش‌ها، خشم عمومی است. خشمی که به واسطه شنیدن یک امتیاز برای یک شهروند خارجی به وجود آمده است. این خشم اما توسط برخی دولتمردان مانند وزیر گردشگری به سخره گرفته می‌شود و در یک مصاحبه رسمی، با آن شوخی می‌شود. انگار کسی در بدنه دولت قصد ندارد که در این‌باره شفاف‌سازی کند و یکی آن را به شوخی می‌گیرد و دیگری کلاً در برابر آن واکنشی از خود نشان نمی‌دهد.
وزیر گردشگری کشورمان «عزت الله ضرغامی» این خشم را با شوخی‌های مخصوص به خود در مصاحبه‌های خبری لاپوشانی می‌کند و می‌خندد. به هر حال نباید فراموش کرد او همان کسی است که پیش‌تر با وجود انتقادات فراوان نسبت به طرح سیم کارت بدون فیلتر مخصوص گردشگران، بازهم نسبت به آن پافشاری کرد و انتقادات را به باد هوا گرفت.
«عیسی زارع‌پور»، وزیر ارتباطات هم در برابر این خشم صحبتی ندارد و احتمالاً تصمیم گیری درباره این موضوع را به مراجع ذی‌صلاح (در این مبحث لابد وزیر ورزش) می‌سپارد. البته شاید هم او به خوبی می‌داند که این هیاهوها برای هیچ است و از نظر فنی، همه بازیکنان خارجی با سیم‌کارت‌های بین المللی خود به اینترنت آزاد دسترسی دارند. اینکه چرا در مورد چنین موضوع واضحی هیچ‌گونه شفاف‌سازی درستی از سوی او یا وزارتخانه تحت امرش صورت نمی‌گیرد. گویی هم ایشان و هم وزارت می‌دانند این خشم‌ها با این توضیحات فروکش نخواهد کرد. جالب اینکه تنها توضیح در این رابطه را وزیر ارتباطات سابق در کانال شخصی خود در پیام‌رسان فیلترشده تلگرام ارائه کرده است:
در نهایت باید بدانیم مردم عصبانی هستند. آنها حتی کارزار اینترنتی راه انداختند و از ایرانسل مطالبه‌گری کرده‌اند که سیم کارت بدون فیلتر داشته باشند. در توضیحات این کارزار آمده که «مردم باور دارند آنها هم درک و شعور استفاده صحیح از اینترنت را دارند و در راستای اهداف ملی-میهنی و علمی از آن بهره خواهند برد. این مطالبه گری عمومی را باید پاسخ داد».
وزیر ارتباطات بارها گفته که اینترنت مانند هوا است، اما تنفس دو هوا در یک خاک برای هیچ‌کس قابل پذیرش نیست؛ هوایی بهتر و تمیزتر برای خارجی‌ها، و هوایی آلوده برای ما مردم همین آب و خاک.
