خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها- ندا سپاهی: النینو اگر با بازگشت خود گرمای بی سابقه‌ای را در تابستان امسال به ارمغان آورد، این روزها با سیلاب‌های مهیب و توفان‌های سهمگین در گوشه و کنار جهان خودنمایی می‌کند.
النینو (El Niño) یک رخداد اقلیمی کلان است که در اثر رهاشدن انرژی انباشته در جنوب اقیانوس آرام رخ می‌دهد اما آثار اقلیمی آن به‌حدی گسترده است که می‌توانند به‌طور غیرمستقیم بر بسیاری از نواحی کره زمین تأثیر بگذارند.
از گرمای تابستان جهنمی تا توفان‌های سواحل شرق آمریکا، سیل بی سابقه در لیبی، اسپانیا، یونان، ترکیه و بلغارستان و حالا در آستارا در شمال ایران رد پای النینو به چشم می‌خورد. حالا جریانات گرم اقیانوسی زودتر از آنچه تصور می‌شد به غرب آسیا و به ایران رسیده است؛ سازمان هواشناسی کشور در ماه‌های اخیر بارها اعلام کرد که پاییز امسال بدلیل بازگشت پدیده اقلیمی النینو، بارش‌های زودهنگام و فراتر از نرمال در کشور رخ خواهد داد اما بارش بی سابقه ۲۷۱ میلیمتری باران طی ۱۲ ساعت و وقوع سیلاب در شهرستان آستارای استان گیلان در ۲۷ شهریورماه مردم را غافلگیر کرد.
این درحالی است که شماری از کارشناسان و اقلیم‌شناسان معتقدند که اثرات آب و هوایی النینو در کشور ایران ضعیف خواهد بود و این پدیده در مناطق مختلف، متفاوت بروز می‌کند. دانشمندان می‌گویند النینو باعث افزایش شدت بارش‌ها و یا خشکسالی‌ها در مناطق مختلف زمین می‌شود. با وجود این بررسی‌های آماری نیز نشان می‌دهند که وقوع پدیده النینو می‌تواند باعث افزایش بارش‌های موسمی و بارندگی‌ها در فصول سرد در ایران شود.
بازگشت النینو با همه اما و اگرهایش برای ایران که در کمربند خشک جهان قرار دارد و با چالش بحران آب، خشکی تالاب‌ها و فرونشست زمین رو به رو است، می‌تواند نوید بخش سال آبی پربارش باشد.
سازمان هواشناسی کشور بویژه برای مناطق ساحلی شمال و جنوب ایران در روزها و ماه‌های پاییز و زمستان پیش رو تحت تأثیر پدیده النینو بارش‌های فراتر از نرمال پیش‌بینی کرده اما الگوهای هواشناسی حاکی از آن است که در سایر مناطق کشور نیز بارش‌های مطلوبی رخ خواهد داد، از جمله در استان اصفهان که تداوم خشکسالی طی یک دهه اخیر ۹۶ درصد از مساحت آن را درگیر کرده است.
بارش‌های فراتر از نرمال در انتظار اصفهان
در همین پیوند، نوید حاجی بابایی معاون توسعه و پیش بینی اداره کل هواشناسی استان اصفهان به خبرنگار مهر می‌گوید: تأثیر النینو در مناطق مختلف به شکل‌های مختلف است و از هم اکنون نمی‌توان گفت که تأثیر این پدیده در استان اصفهان چگونه خواهد بود اما الگوهای هواشناسی نشان می‌دهد که پاییز امسال در استان شاهد بارش‌های فراتر از نرمال خواهیم بود.
وی ادامه می‌دهد: آنچه که از هم اکنون مشخص است بارش‌های فراتر از نرمال در انتظار مناطق غرب، جنوب و جنوب غرب استان اصفهان و مناطق همجوار با استان چهارمحال و بختیاری خواهد بود.
معاون توسعه و پیش بینی اداره کل هواشناسی استان اصفهان خاطرنشان می‌کند: اکنون نمی‌توان گفت که این بارش‌ها چگونه شکل می‌گیرد زیرا سامانه‌های بارشی در مدت زمان کوتاهی تقویت می‌شوند؛ النینو پدیده‌های حدی دارد بطوری که توفان لحظه‌ای و بارش‌های سنگین و تنش‌های دمایی ممکن است اتفاق افتد اما از اکنون نمی‌توان پیش بینی مشخصی در این باره داشت.
حاجی بابایی می‌افزاید: باید توجه داشت که النینو در همه جای دنیا یکنواخت عمل نمی‌کند، این پدیده اقیانوس آرام زمانی که فعال می‌شود سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، تغییرات بارشی حادث می‌شود، در بسیاری از مناطق ممکن است شرایط بارش‌ها بدتر و در خیلی از نواحی دیگر بهتر شود. با وجود این پیش بینی می‌کنیم النینو پاییز امسال روی کشور ما اثر مثبت بارشی دارد بویژه در ماه‌های آبان و آذر و در سرچشمه‌های آبی عمدتاً بارندگی‌های مطلوبی را انتظار داریم.
اکنون که پیش‌بینی‌های هواشناسی نوید سالی پربارش می‌دهد این سوال در ذهن متبادر می‌شود که با توجه به تجارب سیل‌های گذشته آیا زیرساخت‌های مناسب برای جلوگیری یا کاهش میزان خسارات حوادث جوی احتمالی در استان اصفهان وجود دارد؟
وقوع بارش و جاری شدن روانآب در این استان هر ساله با خساراتی میلیاردی همراه بوده است بطوری که در سیلاب‌های مخرب سال ۱۳۹۸ تنها نزدیک به هشت هزار و ۳۰۰ واحد مسکونی شهری و روستایی در این استان آسیب دید و اراضی کشاورزی و باغات و صنایع دچار خسارت شدند.
همچنین تجارب سیلاب‌های گذشته نشان داده که مناطق روستایی در سراسر استان در برابر سیل آسیب پذیرند.
در همین ارتباط منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان به خبرنگار مهر می‌گوید: کشورمان تحت تأثیر سه حادثه بزرگ است زیرا در کمربند خشک و زلزله خیز جهان قرار دارد و بخش‌های زیادی از آن بیابانی است و بدلیل وجود بیابان‌ها مستعد وقوع سیل است هرسال سیلاب‌ها را تجربه می‌کنیم و هنوز مصائب سیلآب مخرب سال ۹۸ فراموش نشده است.
آمادگی در برابر سیل نیاز به بودجه دارد
وی می‌افزاید: واقعاً لازم است بگونه‌ای برنامه ریزی در کشور صورت گیرد که وزارت نیرو و سازمان برنامه و بودجه به تأمین اعتبارات برای پیشگیری از سیل کمک کنند در حالی که ما معمولاً اعتباراتمان را در کشور فقط برای بازسازی هزینه می‌کنیم.
شیشه فروش خاطرنشان می‌کند: با وجود تجارب سیلاب‌های متعدد سال‌های گذشته و هزینه‌های هنگفتی که برای کشورمان در مرحله بازسازی ایجاد می‌کند، متأسفانه اعتبارات به استان‌ها برای پیشگیری از سیل داده نمی‌شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه از سازمان برنامه و بودجه و وزارت نیرو خواستار اختصاص اعتبارات برای اجرای طرح‌های پیشگیری از سیل قبل از وقوع حوادث هستیم، تصریح می‌کند: طرح ساماندهی و رفع تصرفات حریم و بستر رودخانه‌ها و توسعه آبخیزداری در استان اصفهان نیاز به بودجه دارد، سازمان منابع طبیعی کشور باید پیگیری کند که اعتبارات لازم به استان اصفهان داده شود.
شیشه فروش با اشاره به اینکه سالانه میلیون‌ها مترمکعب روآناب از سمت فریدون‌شهر و سمیرم خارج می‌شود، می‌افزاید: این روان آب‌ها باید کنترل و در استان بهره‌برداری شود و باید وزارت نیرو منابع مالی آن را تأمین کند.
وی با بیان اینکه آماده بودن در برابر سیل نیاز به اعتبارات دارد، می‌گوید: ایستگاه‌های هواشناسی استان اصفهان حتی مرکز استان مجهز نیستند و لازم است سازمان هواشناسی کشور یک دستگاه رادار هواشناسی به اصفهان اختصاص دهد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان می‌گوید: برای اجرای طرح‌های پیشگیری از سیل، ۱۱ پروژه آبخیزداری در سال ۱۴۰۱ در شهرستان‌های تودشک، کوهپایه، کاشان، سمیرم فریدون‌شهر، خور و بیابانک انجام شد و امسال هم ۱۰ پروژه جدید آبخیزداری در فرخی خور و بیابانک، بغم اردستان، چم آسمان، خوانسار، گلپایگان تیران و کرون در حال برنامه‌ریزی است.
شیشه فروش با اشاره به اینکه مطالعات طرح‌های آبخیزداری در مناطق حادثه خیز از جمله رُزوه چادگان، نُهوج اردستان، جندابه، هاشم آباد انجام شده، می‌افزاید: پهنه بندی سیلاب در حوضه‌های آبخیز کارون، دز، دق سرخ، زاینده رود انجام شده و در دریاچه نمک در حال اجرا و در خور و بیابانک و نائین در دست اقدام است.
آماده‌باش نیروهای امدادی و لزوم تقویت تجهیزات
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: با توجه به پیش‌بینی وقوع بارش‌های زودهنگام در استان بدلیل پدیده اقلیمی النینو از همین رو مدیریت بحران استان به دستگاه‌های اجرایی و امدادی استان آماده باش اعلام کرده که برای مواجه با مخاطرات آب و هوایی پاییز و زمستان پیش رو آمادگی لازم را داشته باشند و تجهیزات امدادی و راهداری تقویت و نوسازی شود.
به گزارش مهر، کمبود زیرساخت و آمادگی لازم نه تنها در شهرستان‌ها و روستاها که حتی در شهر اصفهان نیز خسارت زا بوده و در هنگام بارش چند میلیمتر باران شهروندان دچار مشکلات متعددی می‌شوند. برای مثال نیمه آبان سال ۱۴۰۰ بارش ۳.۵ میلیمتری باران در شهر اصفهان سبب آبگرفتگی معابر و فروشگاه‌ها شد و تخلیه رواناب‌ها در شبکه فاضلاب شهری توسط مأموران شهرداری برای کنترل شرایط به خروج فاضلاب در خانه‌های شهروندان و تحمیل خسارت‌هایی انجامید. این در حالی است که کنترل و مدیریت منبع آب شیرینی چون باران و روانآب می‌تواند مرهمی بر زخم‌های خشکسالی در دیار زاینده رود باشد.
از حدود دوازده سال پیش طرح مطالعاتی مدیریت روان‌آب‌های شهری اصفهان کلید خورد اما تاکنون خروجی برای این شهر نداشته است. پیش‌تر علی قاسم زاده شهردار اصفهان در گفتگویی با خبرنگار مهر در خصوص طرح کنترل و هدایت روان‌آب‌های شهری برای تغذیه منابع آب زیرزمینی این شهر از حفر بیش از ۹۰۰ چاه جذبی خبر داده بود و معاون خدمات شهری شهرداری اصفهان نیز چندی پیش اعلام کرد برای هدایت روان‌آب‌های شهری به منابع زیر زمینی و کنترل فرونشست نیاز به حفر ۱۶ هزار چاه جذبی در این شهر است.
شیشه فروش دراین باره می‌گوید: شهرداری اصفهان برای تکمیل مطالعات جمع آوری و هدایت روان آب‌های سطحی شهر با شرکت مشاور ذی صلاح قرارداد منعقد کرده و این مطالعات ۹۰ درصد پیشرفت دارد؛ همچنین تاکید شده هر چه زودتر مناطق الویت دار آسیب پذیر شهر اصفهان مشخص شود و طرح‌های پیشگیری و کنترل را با استفاده از تجارب سیل سال‌های قبل اجرا کنند.
به گزارش مهر، بازگشت شرایط النینو پس از سه سال خشکسالی، افزایش بارندگی‌ها را در کشور بدنبال دارد اما این افزایش بارندگی‌ها با چالش‌ها و مشکلات مخصوص خود خواهند آمد.
این در حالی است که برغم انجام مطالعات حوضه‌های آبخیز استان، طرح‌های آبخیزداری نظیر پخش سیلاب و سیل بندها بدلیل کمبود یا نبود اعتبارات کاهش یافته یا متوقف است.
