خبرگزاری فارس ـ اردبیل. فرش دستباف با دو وجهه هنر و صنعت همواره مورد توجه نسل‌ها و ملت‌های گوناگون بوده و پیشینه این هنرـ صنعت نشان‌گر قدمت و اهمیت آن است.
بُعد هنری آن از لحاظ طرح‌ها و نقش‌های خاص همواره مورد توجه بوده و نشان‌گر ذوق فرهنگی و هنری اقوام مختلف بوده و بُعد صنعتی فرش دستباف نیز مورد توجه صنعتگران خوش‌ذوق و هنرمند ایرانی بوده است.
امروز صنعت فرش دستباف در عرصه ملی و بین‌المللی نسبتا جایگاه مناسبی دارد و در شهرها و کشورهایی که توانسته‌اند مزایای رقابتی بیشتری داشته باشند، موفق‌تر بوده و تولید و صادرات بیشتری دارند.
فرش دستباف ایران متأثر از ویژگی‌های برجسته فرهنگی و هنری آن در سده‌ها و دهه‌های گذشته، همواره به‌عنوان یکی از کالاهای برجسته در سبد صادرات غیرنفتی ایران مطرح بوده و است؛ به‌گونه‌ای که طی سال‌های متمادی نخستین و بالاترین ردیف ارزآوری در صادرات ایران و حدود ۷ درصد اشتغال کل کشور و معیشت چند میلیون نفر را به خود اختصاص داده است.
فرش دستباف از جمله صنایع دستی است که از آن به‌عنوان تنها صنعت بومی‌سازی شده یاد می‌شود و این صنعت در عین حال که به سرمایه اولیه اندکی نیاز دارد، بسیار پردرآمد و پربازده است.
این ظرفیت وجود دارد که فرش دستباف و صنایع دستی ایران جایگزین درآمد نفتی کشور شده و به نوعی صادرات این هنر ـ صنعت عامل ارزآوری بوده و زمینه اشتغال بسیاری از هنرمندان فرش‌باف را ایجاد کند.
فرش دستباف ریشه در تاریخ، تمدن و فرهنگ ایران زمین داشته و برخلاف دیگر صنایع دستی ایرانی، توسط گروه عظیمی از مردم و برای تمامی قشرهای جامعه در پراکندگی جغرافیایی گسترده‌‌ای در همه کشور و در میان اقوام و خرده فرهنگ‌های مختلف ایران تولید می‌شود و به همین علت شاخصه فرهنگی این سرزمین در دنیاست. فرش ایرانی کالای صرفاً صنعتی نیست، بلکه کالایی فرهنگی است که پیشینه تاریخی و هنری را در پشت سر خود دارد.
استان اردبیل نیز براساس شواهدی که وجود دارد جزو مناطق فعال و مطرح در عرصه فرش دستباف بوده که قدمت بسیاری در تولید فرشهای نفیس دارد.
ثبت جهانی مالکیت معنوی ۱۰ طرح فرش دستباف اردبیل
با توجه به پتانسیل‌های موجود در استان اردبیل این استان هم‌اکنون نیز می‌تواند پا‌به‌پای سایر مناطق فعال در این حوزه نقش آفرینی کند؛ در حال‌حاضر صنعت فرش دستباف اردبیل که روزگاری به عنوان یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مناطق تولید فرشهای نفیس و گران‌بها به شمار می‌رفت و شهرت قالی معروف اردبیل در جهان مهر تاییدی بر این ادعا است، در تار و پود مشکلات گیر کرده و نیازمند یاری‌رسانی تمامی دلسوزان هنر فرش‌بافی از فعالان و هنرمندان در این حوزه گرفته تا دولت‌مردان و مسؤولان و فعالان بخش‌خصوصی است.
وجود بیش از ۵۵هزار نفر در عرصه تولید و فروش فرش دستباف در سطح استان اردبیل، ضرورت توجه به این هنر ـ صنعت ارزشمند را افزایش می‌دهد، همین‌طور ثبت جهانی مالکیت معنوی ۱۰ طرح فرش دستباف اردبیل نشان از اصالت و هویت این هنر صنعت در منطقه دارد.
تولید ۸۰ هزار متر مربع فرش در اردبیل طی سال‌جاری
رامین صادقی، رئیس سازمان صمت استان اردبیل با اشاره به پتانسل بالای استان اردبیل در تولید فرش دستباف، اظهار کرد: هم‌اکنون در سطح استان اردبیل ۵۵ هزار قالیباف در حوزه فرش فعالیت دارند.
وی افزود: در ۱۰ ماهه امسال با وجود محدودیت‌ها به علت ویروس منحوس کرونا ۸۰ هزار متر مربع تولید فرش داشتیم که این رقم نسبت به ۱۰ ماه سال گذشته افزایش ۳۲ درصدی داشته است.
رئیس سازمان صمت استان اردبیل با بیان اینکه هنرمندان اردبیل در کنار تولید فرش در زمینه تولید مواد اولیه و طراحی و نقاشی فرش هم مهارت دارند، ادامه داد: امسال ۷۴ فقره پروانه در سطح استان صادر شده که در صدور پروانه هم نسبت به سال قبل افزایش داشته‌ایم.
ایجاد پایانه تخصصی در گمرک استان باعث رونق صادرات می‌شود
صادقی با اشاره به مشکلات حوزه فرش از جمله بازار فروش، صادرات و سرمایه در گردش گفت: در جهت ایجاد زیر ساخت‌های لازم نیاز به اعتبار داریم که این اعتبار می‌تواند به صورت وام‌کم بهره یا بلاعوض باشد که انتظار داریم نهادهای مربوطه کمک کنند.
وی بیان کرد: در حال حاضر در گمرک استان اردبیل پایانه تخصصی نداریم و تلاش می‌کنیم این پایانه را راه‌اندازی کرده تا مشکلات برسر راه صادرات را کمی هموارتر کنیم اما با این وجود، تعدادی از تولیدکنندگان صادرات به کشورهای اروپایی دارند.
تدوین کتاب تاریخ شفاهی فرش اردبیل
اسحق رسولی، مسؤول خوشه فرش دستباف اردبیل نیز فرش اردبیل را از جنبه ارزش هویتی، فرهنگی، اقتصادی و تاریخی دارای ارزش بی‌نظیر دانست و بیان کرد: از جنبه‌های زیباشناختی، فرش دستباف اردبیل به عنوان میراث گرانقدر نسل‌های گذشته مورد توجه و احترام است.
وی افزود: سرمایه‌های اجتماعی باید در این حوزه مورد حمایت قرار گیرند تا هنرمندان و صنعتگران حوزه فرش با بازاریابی مناسب بتوانند محصولات خود را به قیمت شایسته عرضه کنند.
مسؤول خوشه فرش دستباف اردبیل از تدوین کتاب تاریخ شفاهی فرش اردبیل خبر داد و اذعان داشت: ما در این کتاب میراث ۱۰۰ ساله فرش استان اردبیل را با بهره‌گیری از ظرفیت چهره‌های شاخص استخراج کرده و در قالب این مجموعه گردآوری کرده‌ایم.
ظرفیت فرش دستباف برای اشتغال‌زایی در اردبیل
فرحناز رافع، رئیس مرکز ملی فرش ایران نیز در سفری که به استان اردبیل جهت رونمایی از ۵ طرح ملی در زمینه تولیدی، خدماتی و علمی فرش دستباف در استان انجام داد، تاکید کرد: تولیدات با کاربردهای متعدد قطعا در بحث صادرات کمک شایانی خواهد کرد و همچنین باید در سطح استان‌ها از صنایع جانبی فرش دستباف حمایت‌های لازم صورت گیرد.
وی با اشاره به اینکه در استان اردبیل حوزه آموزش مهیا و تعداد علاقه‌مندان قابل قبول است بیان کرد: در اردبیل مشکل نیروی انسانی احساس نمی‌شود و علاقه‌مندی جوانان به این حوزه می‌تواند در کاهش بیکاری و افزایش اشتغال کمک کند و باید مسؤولان از این ظرفیت خوب بهره ببرند.
فعالیت ۲میلیون بافنده فرش دستباف در کشور/ بازنشستگی قالی‌بافان با پرداخت ۱۵سال حق بیمه
رئیس مرکز ملی فرش ایران تاکید کرد: در حال حاضر ۲ میلیون بافنده فرش دستباف در کشور فعالیت می‌کنند و ۱۹۱ هزار صنعت جانبی در این حوزه وجود دارد.
وی با بیان اینکه به‌مناسبت دهه مبارک فجر طرح بیمه درمان تکمیلی قالی‌بافان به‌صورت ملی در اردبیل آغاز شد، افزود: انعقاد تفاهم‌نامه پوشش بیمه تکمیلی درمانی قالی‌بافان از طریق شرکت سهامی بیمه ایران به‌عنوان حامی قالی‌بافان ایرانی، به‌صورت ملی کلید خورده است.
رئیس مرکز ملی فرش ایران با اشاره به اینکه قالی‌بافانی که پیش از این تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی بودند نیز می‌توانند از این بیمه استفاده کنند، گفت: قالی‌بافان با پرداخت ۱۵ سال حق بیمه می‌توانند بازنشسته شوند.
نگاه به فرش دستباف باید تغییر کند
وی با اشاره به وضعیت نامطلوب صادرات فرش در دنیا ادامه داد: اکثر بافندگان و تولیدکنندگان از صادرات نامطلوب فرش دستباف در کشور گلایه‌مند هستند که باید بگویم صادرات فرش دستباف نه تنها در ایران بلکه در دنیا وضعیت مطلوبی ندارد و این نشان می‌دهد باید نوع نگاه به فرش را تغییر دهیم.
رافع با بیان اینکه باید نگاه به فرش از صرف کف‌پوش بودن خارج شود، ادامه داد: باید تولید فرش به سوی کاربرد محور حرکت کند و در این کار نیاز به ایده نو داریم که استارت‌آپ‌ها و جوانان بهترین ظرفیت در این خصوص هستند.
فعالیت ۲ مجتمع بزرگ قالیبافی در اردبیل
بقیه الله بابائیی، رئیس اداره فرش استان اردبیل به صدور پروانه پشتیبانی برای ۷۴ نفر از بافندگان فرش اشاره کرد و گفت: ۲ مجتمع بزرگ قالیبافی در اردبیل فعال است و در سطح استان سه واحد رنگرزی، ۱۰ واحد دار و ابزار فروش فرش، ۱۰ واحد ریسندگی و عرضه مواد اولیه و ۱۲ واحد قالیشویی فعالیت خود را در حوزه فرش انجام می‌دهند.
بابایی به فعال بودن ۴۰ نفر در حوزه طراحی و نقاشی فرش اشاره و تصریح کرد: به صورت غیرمتمرکز ۱۴۱ مورد پروانه صادر شده و با همکاری اتحادیه فرش تسهیلات پرداختی برای ۶ هزار و ۳۰۰ نفر با نرخ سود پایین در حال انجام است.
فرش‌بافی یعنی اشتغال‌زایی با حداقل سرمایه
مالک اژدر حسنی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستبافت استان اردبیل اظهار کرد: فرش‌بافی شغلی است که با کمترین سرمایه‌گذاری بیشترین اشتغال‌زایی و ارزآوری را دارد و فرش هویت، شناسنامه و تاریخ این مرز و بوم را نمایان می‌سازد و در بسیاری از مناطق دنیا ایران را با فرش می‌شناسند.
وی ضمن ابراز تاسف از کم اهمیت شدن صنعت فرش در داخل کشور بیان کرد: با وجود اینکه فرش ایران در دنیا از جایگاه و احترام خاصی برخوردار است اما متاسفانه این صنعت مورد بی‌توجهی مسؤولان، بخش خصوصی و بافندگان قرار گرفته است.
وی با اشاره به وجود موازی‌کاری در بین دستگاه‌های اجرایی در خصوص صنعت فرش، عنوان کرد: متولی اصلی فرش اداره کل صمت است اما اداره کار، استانداری، بهزیستی و... نیز در زمینه فرش فعالیت می‌کنند و این موضوع یک موازی کاری بی‌ثمر در حوزه فرش به وجود آورده است.
حسنی یادآور شد: بیش از ۵۰ هزار بافنده فرش دستباف در این استان شناسایی شده‌اند که از این تعداد ۳۳ هزار نفر دارای شناسنامه فعالیت در صنعت تولید فرش هستند.
نیاز صنعت فرش استان به حضور فعالان بخش خصوصی
وی افزود: بها دادن به بخش خصوصی مهم‌ترین عامل توسعه صنعت فرش خواهد بود، به طوری که تجربه نشان داده، در اصنافی همانند فرش تا زمانی که تمامی اقدامات از سوی دولت انجام شود نه تنها توسعه‌ای رخ نداده، بلکه نتیجه عکس دریافت شده است؛ به همین دلیل برای توسعه این صنعت باید جایگاه بخش خصوصی و دولت در این حوزه به طور مجزا و تخصصی تعریف شود.
به گزارش خبرگزاری فارس در اردبیل، در حالی‌که توسعه هنر ـ صنعت فرش دستباف قابلیت اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی را به‌همراه دارد، توجه به آن می‌تواند در وضعیت کنونی عامل اشتغال جوانان بوده و علاوه بر رفع مشکلات اقتصادی باعث توسعه هنر و فرهنگ بومی ایرانی اسلامی در دنیا شود.
رفع برخی از مشکلات موجود از جمله؛ توجه به طرح و نقش، توجه به ذائقه خریداران داخلی و خارجی، حمایت از بافندگان و به‌خصوص کارگاه‌های فرش‌بافی، بهره‌مندی بافندگان از تسهیلات ارزان قیمت و ... می‌تواند عامل توسعه این هنرـ صنعت بومی ایرانی بوده و نقش مهمی در کاهش بیکاری به‌خصوص در مناطق روستایی ایفا نماید.
حال که حمایت‌هایی از سوی مسؤولان امر همچون بیمه بافندگان فرش و برخی تسهیلات در آستانه عید نوروز انجام می‌شود، امیدواریم شاهد شکوفایی هرچه بیشتر این هنر ـ صنعت بومی و ملی در سطح جهانی باشیم.
انتهای پیام/3463/ح
