همشهری آنلاین- الناز عباسیان: در چند سال اخیر کتاب های فراوانی از ادبیات جهان برای مخاطبان کودک و نوجوان ترجمه و منتشر شده که اغلب تناسبی با فرهنگ و اعتقادات ملی و دینی ما ایرانیان ندارند و الگوها و ذهنیت‌های بیگانه با فرهنگ ما را برای نسل آینده ساز ایران ترویج می دهند. محمد آقاسی، جامعه‌شناس و مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها که سال‌ها معاون نظارت و ارزیابی دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی بوده، همیشه دغدغه تولید محتوای خوب را به‌ویژه برای کودک و نوجوان دارد. از او درباره وضعیت کتاب کودک و بحث ترجمه پرسیدیم.
در دنیا دقیقا نقطه مقابل ایران برای قشر کودک و نوجوان کار می‌کنند
باید برای تغییر باورهای نسل آینده ساز ایران برنامه ریزی کرد تا مهاجمان فرهنگی در این زمینه از ما سبقت نگیرند. در این زمینه آقاسی پژوهشگر و مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها می‌گوید: «محصول رسانه‌ای خوب اعم از فیلم سینمایی، برنامه تلویزیونی، سریال شبکه نمایش خانگی، انیمیشن، کتاب و شعر برای قشر کودک و نوجوان بسیار محدود است و این یک خلأ بزرگ در کشور محسوب می‌شود. چند سال پیش زمانی که در دبیرخانه شورای انقلاب فرهنگی بودم یک کار پژوهشی و در نهایت اعلام کردیم که در حوزه کتاب کودک، متأسفانه ترجمه از تولید پیشی گرفته و اقلیم فرهنگی ایران نتوانسته تولیدات فرهنگی خود را داشته باشد. عواقب پیش افتادن ترجمه از تولید داخلی هم این است که فرزندان ما با فرهنگ غیرایرانی بزرگ می‌شوند. در دنیا دقیقا نقطه مقابل ایران برای قشر کودک و نوجوان کار می‌کنند. فضاهای رسانه‌ای غیربومی ما در این زمینه تولیدات متنوع، متکثر و متعدد دارد.»
نمی‌توانیم به کودک و به نوجوان بگوییم که شما توجه نکنید، مصرف نکنید!
دکتر آقاسی که پیش‌تر دبیر ستاد فرهنگ دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی بوده می افزاید: «در این فضا ما نمی‌توانیم به کودک و به نوجوان بگوییم که شما توجه نکنید، مصرف نکنید. طبیعتا آنها مصرف می‌کنند و این خطر بزرگی است و باید اقدام جدی در این حوزه صورت بگیرد. نسل جدیدی از تولیدکنندگان باید در حوزه کودک و نوجوان ورود پیدا کنند و البته از تولیدات آنها هم حمایت شود. پیش‌تر غفلت بزرگی در این حوزه صورت گرفته بود با این حال اقداماتی هم در حال انجام است. حداقل در حوزه کتاب کودک و نوجوان این اقدام شدنی است و نیاز به حمایت مسئولان دارد.»
آمارها نشان از روند معکوس ترجمه در 2 سال اخیر دارند
ناگفته نماند در چند سال اخیر در بازار کتاب کودک و نوجوان همواره نسبت ترجمه به تالیف از روند رو به رشدی برخوردار بوده و همین موضوع موجب نگرانی صاحب نظران این حوزه شده بود. به گفته آقاسی آسیب‌های افزایش آثار ترجمه در حوزه کودک و نوجوان از مزایای انکارناپذیر آن بیشتر است و مسئولان باید نسبت به این موضوع حساس شده و تصمیم‌گیری درستی داشته باشند.
در پایان باید اذعان کرد به صدا درآمدن زنگ خطر افزایش ترجمه در کتاب های کودک و نوجوان توسط کارشناسان به موقع بوده و خوشبختانه در 2سال اخیر، تولید آثار تالیفی در صدر است. به عبارتی در چند سال اخیر نسبت ترجمه به تالیف از روند رو به رشدی برخوردار بوده اما در سال 1402آماری منتشر شد که نشان از روندی معکوس دارد و در این سال تولید آثار تالیفی نسبت به آثار ترجمه پیشی گرفته است.
