همشهری آنلاین؛ سرویس خانواده- سحر جعفریان: این میان، زنان روستایی و عشایر نیز پا به پای مردان‌شان، با همه دشواری‌های زندگی در دشت‌های وسیع و کوه‌های صعب‌العبور و سردسیر با حداقل امکانات، تلاش می‌کردند و چرخ اقصاد را رو به جلو، شتاب می‌دادند. به احترام همین قشر تولیدگر و تاثیرگذار است که در تقویم جهانی، مناسبت «روز زنان روستایی و عشایر» به نیکی جای گرفته است. زنان روستایی و عشایر ایران نیز از این قاعده مستثنی نیستند و بخش مهمی از پیشرفت اقتصاد کشور در گرو کارآفرینی‌ها و کسب و کارهای خُرد و خانگی انها بوده است.
بیش از ۱۰ میلیون زن روستایی و عشایری
طبق آخرین آمار منتشر شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی، جمعیت زنان روستایی و عشایر کشور به بیش از ۱۰ میلیون نفر می‌رسد که بالغ بر ۶ میلیون نفر از آنها با سن ۱۸ سالگی فعالیت‌های اقتصادی خُرد خود را آغاز کرده‌اند. این جمعیت قابل توجه نقش مهمی در فعالیت‌های کشاورزی، دامداری و تولید صنایع دستی و درآمدزایی هم خانواده و هم کشور بر عهده دارند. علی‌رغم احاطه آنها با شرایط خاص اقلیمی و فرهنگی و خرده‌فرهنگی که این قشر از زنان، میل به خوداتکایی، درآمدزایی و لزوم دسترسی به فرصت‌های برابر، آنها را پیش می‌راند. موضوع توسعه روستاها و بهره‌مندی دوباره از خدمات اصیل آنها بر پایه علم و دانش روز، یکی از سیاست‌های جدی جوامع از جمله ایران است. پیامد و اثری شایسته از پیگیری موضوع و سیاست حمایت از زنان روستایی و عشایر در ۶ برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور دیده نمی‌شد تا این که در دولت سیزدهم، بارقه‌هایی از امید در جان زنان روستایی و عشایر، شکل گرفت.
حمایت از زنان روستا و عشایر به زبان اعداد
دولت سیزدهم با افزایش شبکه‌سازی و توسعه صندوق‌های اعتباری خُرد زنان روستایی و عشایری، تلاش کرده تا سطح کمی و کیفی آموزش و تسهیلگری اجتماعی، ساماندهی مشاغل خانگی و روستایی و طرح پوشش بیمه رایگان زنان خانه‌دار روستایی را نیز ارتقا بخشد. همچنان که طبق آمار معاونت توسعه اشتغال و کارآفرینی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که هفته گذشته در جریان برگزاری نمایشگاه ملی «روستاآباد» اعلام شده از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم تاکنون ۴۰ درصد خدمات اشتغال‌زایی دولت در بخش روستاها و بیش از ۲۳ درصد از آن به طرح‌های حمایتی از اشتغال و کارآفرینی زنان روستایی و عشایر اختصاص داشته است. در بخش دیگری از این گزارش آماری آمده ۱۳ هزار میلیارد تومان برای توسعه و ایجاد اشتغال روستایی اختصاص داده شده که برخلاف گذشته سهم بیشتری از آن به روستاییان اختصاص می‌یابد.
نمایشگاه پر استقبالی با نام «روستاآباد»
یکی از اقدامات حمایتی از زنان روستایی و مشاغلشان برگزاری نمایشگاه های ادواری در سراسر کشور است. در چنین فضاهایی است که تولید کنندگان روستایی به خصوص زنان روستا فرصتی پیدا م یکنند تا محصولات خود را بدون هیچ واسطه ای به بازارهای هدف معرفی کنند. «راحیل حبی»، بانوی کارآفرین روستایی در بوشهر کارگاه صنایع دستی دریایی دارد. او می گوید: «خیلی از زنان بوشهر و توابع آن، هنرها و استعدادهای بی‌نظیری دارند که چون از امکانات مالی بی‌بهره هستند نمی‌توانند در راستای آن هنرها و استعدادها فعالیت کنند. برای همین در شهر خودم، پیش قدم شدم تا با حمایت دولت، تعدادی از آن زنان را به کار بگیرم تا هم صنایع دستی دریایی شهرمان معرفی شود و هم آنها درآمدی داشته باشند.» راحیل از وام‌هایی که از صندوق اعتباری توسعه روستایی گرفته نیز این طور گفت: «هم خیلی راحت بدون رفت و آمدهای دردسرساز و هم مبلغِ کار راه‌اندازی توانستم برای شروع کارم وام بگیرم.»
به‌به و چَه‌چَه نمی‌خواهیم، حمایت می‌خواهیم
«سکینه اردبیلی» نیز کارآفرینی از دشت فراخ و کوه‌های بلند تالش و سبلان اردبیل است. او محصولاتی چون انواع عسل، روغن‌های محلی، ترشی و مربا را عرضه می کند : «قبلا کسی به زنان روستای ما اهمیت نمی‌داد. از محصولات غذایی ما استفاده می‌کردند و فقط به‌به و چَه‌چَه می‌گفتند؛ همین. اما یکی دو سالی است که چند خانم از شهر می‌آیند و به ما آموزش مدیریت کسب و کار می‌دهند و راهنمایی‌مان می‌کنند که چطور محصولات‌مان را بسته‌بندی کنیم تا مشتری پسند باشد.» او همچنین افزود: «البته بعضی از مشکلات‌مان هنوز حل نشده مانند گرانی تعدادی از مواد مورد نیاز تولید یا کوتاهی دست دلالانی که فقط به ما ضرر می‌زنند.» سکینه رویای بزرگش این است که با پشتیبانی سرمایه‌گذار خصوصی یا دولتی، صادرات را آغاز کند.
مهاجرت از شهر به روستا، زیرساخت می‌خواهد
نیازهای زنان روستایی و عشایری با زنان شهری به لحاظ ساختارهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی متفاوت است و از این رو نیازمند حمایت‌های ویژه در برنامه‌های توسعه‌ای کشور هستند. انسیه خزعلی در هفتمین همایش ملی بزرگداشت روز جهانی زنان روستایی گفت: «تا حدی که بودجه اجازه دهد اهتمام دولت بر این است از روستاها حمایت کند و ما به طور ویژه، زنان روستایی و عشایر را مد نظر قرار می‌دهیم.» معاون امور زنان و خانواده رییس‌جمهوری با تاکید بر ایجاد شرایطی که مهاجرت از شهرها به روستاها صورت گیرد، افزود: «در سال‌های اخیر اقدامات خوبی انجام شده و امتیازات خوبی به روستاها داده شده، اما کافی نیست. برای نیل به این مقصود مهم باید زیرساخت‌ها و امکانات زیست، تحصیلات عالی، بهداشت و درمان در روستاها را افزایش داد. باید زمینه رشد فرهنگی و اجتماعی بافت آن مناطق را نیز فراهم کرد.
مختصری از طرح‌های حمایتی از زنان روستا و عشایر
برنامه‌های آموزشی زنان روستایی و عشایری دفتر توسعه فعالیت‌های کشاورزی زنان روستایی و عشایری وزارت جهاد کشاورزی در قالب یک طرح جامع توانمندسازی ارایه می‌شود که در این طرح ظرفیت‌سازی، نهادسازی، شبکه‌سازی، ترویج کارآفرین و آموزش مهارت‌های مورد نیاز زنان روستایی و عشایری اجرا می‌شود و با توجه به نیاز آنها به مهارت‌های مختلف آموزش‌های لازم داده می‌شود. همچنین آموزش‌های تخصصی در رشته‌های مختلف بخش کشاورزی که زنان روستایی و عشایری ظرفیت خوبی در اجرای آن رشته‌ها فراهم می‌کند که از جمله می‌توان به نوغان‌داری (پرورش کرم ابریشم)، پرورش طیور بومی، پرورش بز و گوسفند بومی، گیاهان دارویی، تولید محصولات گواهی شده و استاندارد، زنبورداری و تولید فرآورده‌های زنبور عسل، تولید سبزی و سیفی در باغچه‌های خانگی، تبدیل و فرآوری محصولات کشاورزی، تولید کمپوست، پرورش میلورم، پرورش حلزون و جلبک اشاره کرد. با آموزش به زنان روستایی و عشایری بسترِ افزایش کیفیت تولید این محصولات و در نتیجه افزایش درآمد و ارتقای معیشت خانوارهای روستایی و عشایری فراهم می‌شود.
