پایان محدودیت‌ های موشکی غیرالزام‌آور قطعنامه ۲۲۳۱ علیه ایران

امروز چهارشنبه ۲۶ مهر ماه (۱۸ اکتبر) محدودیت‌های غیر الزام‌آور سازمان ملل درباره فعالیت‌های مربوط به موشک‌های بالستیک ایران براساس مفاد مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت پایان می‌یابد.

 

به گزارش فارس،‌ امروز چهارشنبه ۲۶ مهر ماه (۱۸ اکتبر) محدودیت‌های سازمان ملل درباره فعالیت‌های مربوط به موشک‌های بالستیک ایران براساس مفاد مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت پایان می‌یابد.

 

براساس مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در تأیید برجام، ۸ سال بعد از تصویب برجام در مهر ۱۴۰۲ (اکتبر ۲۰۲۳)، محدودیت سازمان ملل در برنامه موشک‌های بالستیک ایران و همچنین تحریم‌های نفتی، مالی و اشخاص مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران برداشته می‌شود. همچنین در بند ۳ پیوست ب قطعنامه ۲۲۳۱ که برجام پیوست آن است، آمده است: از ایران خواسته می شود تا هشت سال پس از «روز قبول توافق» یا تا زمانی که آژانس گزارشی مبنی بر تایید «نتیجه‌گیری گسترده‌تر» ارائه کند، هرکدام زودتر حادث شود، هیچ فعالیتی مرتبط با موشک‌های بالستیکی طراحی شده برای قابلیت حمل سلاح‌های هسته‌ای، شامل پرتاب با استفاده از چنین فناوری‌های موشک‌های بالستیک، صورت ندهد.

 

 

فعالیت‌های موشکی ایران تا قبل از این هم تناقضی با مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ نداشته‌اند زیرا در این قطعنامه با ادبیاتی غیرالزام‌آور از ایران «خواسته شده» از کار بر روی موشک‌هایی که «برای داشتن قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای» طراحی شده‌اند، خودداری کند.

 

جمهوری اسلامی ایران همواره تأکید کرده هیچ‌یک از موشک‌های این کشور برای داشتن قابلیت حمل کلاهک طراحی نشده و بنابراین فعالیت‌های موشکی این کشور ممنوعیتی از نظر قطعنامه۲۲۳۱  ندارد. با وجود این، همین محدودیت‌های توصیه‌ای علیه برنامه موشکی ایران هم طبق مفاد قطعنامه بایستی از اکتبر ۲۰۲۳ به طور کامل لغو می‌شود. 

 

در همین خصوص روز سه‌شنبه و یک روز قبل از پایان این محدودیت‌ها شاهد صدور بیانیه‌ای از سوی شورای اروپا بودیم. در بیانیه این شورا آمده است: شورای اروپا تصمیم گرفته گام‌های ضروری را برای حفظ محدودیت‌ها تحت «رژیم منع اشاعه اتحادیه اروپا علیه ایران» اتخاذ کند.

 

در این بیانیه که روز سه‌شنبه ۲۵ مهر روی سایت شورای اروپا قرار گرفت، ادعا شده «شورا ارزیابی کرد که دلایلی معتبری برای خودداری از برداشتن این محدودیت‌ها در روز انتقال (۱۸ اکتبر ۲۰۲۳، ۲۶ مهر) وجود دارد». در بیانیه مذکور آمده است: «شورا همچنین توافق کرد محدودیت‌های فردی یا مرتبط با بخش‌ها را که تحت رژیم تحریم‌های اتحادیه اروپا وجود دارد، به ویژه مرتبط با اشاعه هسته‌ای ایران و همچنین تحریم‌های تسلیحاتی و موشکی را حفظ کند». 

این بیانیه واکنش ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه را به همراه داشت و  تصمیم شورای اتحادیه اروپا مبنی بر عدم اجرای تعهداتش در موعد سال هشتم اجرای برجام را نقض صریح تعهدات اتحادیه و ۳ کشور اروپایی ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ و عملی همراه با سوءنیت خواند و آن را محکوم کرد. سخنگوی وزارت امور خارجه ضمن محکومیت این تصمیم، آن را عملی یکجانبه، غیرقانونی و از لحاظ سیاسی غیرقابل توجیه خواند و تصریح کرد: چنین اقدامی، با ادعاها و رویکرد اتحادیه و سه کشور اروپایی مبنی بر تعهد به اجرای کامل برجام مغایرت دارد. 

براساس اعلام وزارت امور خارجه، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز پیش از این، با ارسال دو نامه خطاب به «جوزپ بورل» در ظرفیت وی به عنوان هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام، مبانی غیرقانونی بودن قصد سه کشور اروپایی و متعاقباً تصمیم اتحادیه اروپا برای عدم انجام تعهدات سال هشتمی خود را تشریح و مواضع ایران را در این خصوص، به اطلاع سایر اعضای برجام رسانده است. 

 

 

به گزارش فارس، حدود چهار ماه پیش (در تیر ماه سال جاری) رویترز اخباری را منتشر کرد مبنی بر تصمیم اتحادیه اروپا برای حفظ تحریم‌های موشک‌های بالستیک ایران. در آن خبر آمده بود که سه کشور اروپایی عضو برجام شامل انگلیس، فرانسه و آلمان قصد دارند تحریم‌های موشک‌های بالستیک علیه ایران را که طبق مفاد برجام بایستی در ماه اکتبر منقضی شود، حفظ کنند. 

 

امیر محمدرضا آشتیانی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ۱۴ شهریور ماه در یادداشتی در روزنامه عربی الوفاق نوشت: در مهرماه آینده نیز همه تحریم‌های ظالمانه تسلیحاتی کشور پایان می‌یابد، لذا جهان بار دیگر بر شفافیت، مسؤولیت پذیری و عمل به تعهدات جمهوری اسلامی ایران صحه خواهد گذاشت.

 

در همین راستا، وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران در چارچوب دیپلماسی دفاعی فعال، آمادگی خود را برای برقراری و توسعه مناسبات دفاعی و راهبردی با همه کشورهای مستقل و هم سو به ویژه همسایگان منطقه‌ای و کشورهای مسلمان مبتنی بر اصل امنیت جمعی، احترام متقابل و تحکیم صلح و ثبات اعلام می‌کند.

 

۲۳ شهریور ماه سالجاری نیز «جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اظهاراتی گفت که نامه‌ای از فرانسه، انگلیس و آلمان دریافت کرده که در آن اعلام شده قصد ندارند تحریم‌های موشکی علیه ایران را بعد از ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ رفع کنند. آنها مدعی شده بودند که ایران از سال ۲۰۱۹ به توافق برجام پایبند نبوده و این مسأله از طریق مکانیسم حل و فصل اختلافات برجام حل و فصل نشده است.

در همین خصوص نیز وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ۲۳ شهریور ماه در بیانیه‌ای نسبت به انجام و اتخاذ اقدامات تنش‌زا از سوی اتحادیه اروپا و طرف‌های اروپایی برجام که مدیریت روابط فیمابین را پیچیده کرده و بر روند همکاری‌ها از جمله در مذاکرات رفع تحریم‌ها اثر منفی خواهد گذاشت، هشدار داد‌.

 

 در بیانیه وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در این باره آمده بود: جمهوری اسلامی ایران، تصمیم اتحادیه اروپا و ۳ کشور اروپایی برای عدم انجام تعهدات خود در موعد سال هشتم برجامی را اقدامی غیرقانونی و مغایر با تعهدات آنها ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ و عملی تنش‌زا و توام با سوءنیت می‌داند. جمهوری اسلامی ایران در واکنش به خروج غیرقانونی آمریکا و باز وضع تحریم‌های ظالمانه، مطابق حقوق خود ذیل مواد ۲۶ و ۳۶ برجام، گام‌های جبرانی را اتخاذ کرد و این گام‌ها کاملا مطابق رویه‌های مندرج در برجام است.

 

تصمیم به عدم انجام تعهدات از سوی اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی در واکنش به اقدامات هسته ای ایران، کاملاً خالی از منطق حقوقی است، زیرا ایران یک سال تمام به طرف‌های اروپایی برای جبران اقدام غیرقانونی آمریکا در خروج از برجام فرصت داد و پس از آن نیز گام‌های جبرانی خود را به منظور ارائه فرصت جبران به طرف‌های اروپایی و حفظ پنجره دیپلماسی، به صورت تدریجی آغاز کرد.

این بیانیه عنوان کرده بود: قابل پذیرش نیست که اتحادیه و سه کشور اروپایی این اقدام غیرقانونی خود را به عنوان واکنش به اقداماتی از ایران مستند کنند که کاملا قانونی و در واکنش به خروج آمریکا و بی عملی اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی بو‌ده است. اقدامات ایران از منظر حقوقی کاملاً قانونی بوده و خود اروپایی‌ها نیز به اذعان داشته و دارند. اقدام طرف‌های اروپایی قطعا بر تلاش‌ها برای مدیریت تنش و ایجاد فضای مناسب برای همکاری‌های بیشتر بین طرف‌های برجام، آثار منفی خواهد داشت.

 

معیارهای جمهوری اسلامی ایران، همواره عمل و نه سخن کشورها بوده است. این اقدام طرف‌های اروپایی با ادعای آنان مبنی بر تلاش برای ایجاد فضای لازم به منظور احیای برجام ناسازگار است. تردیدی وجود ندارد که جمهوری اسلامی ایران به این اقدام غیرقانونی، تحریک آمیز و نقض آشکار تکالیف اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان و انگلیس وفق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، به صورت مقتضی و در چارچوب حقوق خود ذیل برجام پاسخ خواهد داد.ما به طرف‌های اروپایی نسبت به انجام و اتخاذ اقدامات تنش زا که قطعا مدیریت روابط فیمابین را پیچیده و بر روند همکاری ها از جمله در مذاکرات رفع تحریم ها اثر منفی خواهد گذاشت، هشدار می‌دهیم. 

 

علاوه بر این، «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در اظهاراتی به تصمیم این سه کشور واکنش نشان داد و آن را نقض توافقات برجامی خواند و گفت: «مسکو به شدت قصد بریتانیا، آلمان و فرانسه برای نقض عامدانه مفاد برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل را محکوم می‌کند». سخنگوی وزارت خارجه روسیه افزود: «ما با قدرت از طرف‌‌های اروپایی برجام می خواهیم که هرچه سریع‌تر مسیر مخرب خود را تغییر داده و با پایبندی کامل به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به طور کامل به تعهدات بین‌المللی‌ خود پایبند باشند».

 

چین هم در این خصوص بر اجرای مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ تأکید کرد.

 

ناصر کنعانی دهم مهر ماه سالجاری هم در نشست هفتگی با خبرنگاران در پاسخ به سؤالی در این باره اعلام کرد: عدم پایبندی تعدادی از کشورهای اروپایی به تعهدات بین‌المللی خود هیچ تاثیری در استفاده ایران از حقوق قانونی خود نخواهد داشت و ایران مبتنی بر حقوق بین‌الملل از حقوق خودش در انجام فعالیت‌ها و تحرکات بین‌المللی و مراودات بین‌المللی استفاده می‌کند. به گفته کنعانی اقدامات یکجانبه بر خلاف تعهدات بین‌المللی، هیچ تاثیری بر حقوق دیگر کشورها نخواهد داشت.

 

سرلشکر سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران ۱۲ مهرماه در دهمین کنگره بین‌المللی سالیانه دانشجویان علوم پزشکی کشوری گفت: موشک بالستیک از لحاظ فناوری یکی از پیچیده ترین فناوری‌های جهان است. موشک بالستیک انحصارا در اختیار حداکثر سه کشور جهان است که یکی از آنها ما هستیم. دشمنان دوست ندارند بر اساس استعدادهای جوانان وطن‌مان را بسازیم.امروز به حدی از توانمندی رسیده‌ایم که پهپادهای ما قادرند در چند هزار کیلومتر دورتر هر نقطه‌ای از شناور در حال حرکت را که بخواهیم با هوش مصنوعی مورد هدف قرار دهند.

 

پس از آن هم «ودانت پاتل» معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا ۱۳ مهر ماه مدعی شد که واشنگتن برای زمان بعد از انقضای محدودیت‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران، ابزارهایی در اختیار دارد و گفت: «ما همچنان تعدادی ابزار را علیه تولید و اشاعه خطرناک فناوری‌های موشکی و پهپادی ایران و همچنین پاسخگو کردن این کشور، در اختیار داریم. بدیهی است که قطعنامه ۲۲۳۱ تنها ابزاری نیست که داریم. ما رژیم تحریمی خودمان را داریم. ما کنترل صادرات داریم. تعاملات دوجانبه و چندجانبه داریم».

 

پاتل در پاسخ به این سؤال که آیا آمریکا اجازه انقضای محدودیت‌های تسلیحاتی را می‌دهد یا سعی می‌کند با متحدان خود بر سر تمدید آن به توافق برسد؟ عنوان کرد: «من فعلا چیزی برای ارائه درباره آن ندارم. اما اگر به سوابق ما در این زمینه از زمان آغاز به کار این دولت نگاه کنید، ما به‌ صورت کاملا معتبر رژیم ایران را مسؤول فعالیت‌های مخرب و ثبات‌زدایش دانسته‌ایم و به این کار ادامه خواهیم داد».

 

ادعاهای آمریکا و اروپا در حالی مطرح می‌شود که محمدجواد ظریف وزیر سابق امور خارجه ۱۵ دی ماه ۱۳۹۷ در این باره گفته بود: قطعنامه ۲۲۳۱ ایران را از آزمایش موشک بازنمی‌دارد. .... برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ تایید می‌کنند که ایران به دنبال سلاح‌های هسته‌ای نیست؛ بنابراین ما هیچ‌گونه کلاهک هسته‌ای در اختیار نداریم که بخواهیم برایشان موشک بسازیم. این بدین معناست که موشک‌هایی که ما در حال آزمایش‌شان هستیم، هیچ دخلی به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ندارد.

 

 قطعنامه ۲۲۳۱ در ۲۹ تیر ۱۳۹۴ و ۶ روز پس از حصول برجام و در تایید برجام به رای گذاشته شد و با اکثریت قاطع اعضای شورای امنیت و بدون رای منفی و ممتنع به تصویب رسید. این قطعنامه با ۱۱۴ صفحه دارای ۱۲ بند مقدماتی، ۳۰ بند اجرایی و همراه با دو ضمیمه (پیوست) که یکی متن برجام و دیگری بیانیه تفسیری گروه ۱+۵ است. براساس بندهای پنج و شش ضمیمه ب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، محدودیت‌های تسلیحاتی و منع تردد برخی افراد نظامی و هسته‌ای پنج سال بعد از تاریخ توافق رفع می‌شد که این موضوع رخ داد و تحریم‌های تسلیحاتی ایران در مهر ۱۳۹۹ (اکتبر ۲۰۲۰) برداشته شد.

 

در این مدت رونمایی از موشک‌ خرمشهر ۴ از موشک‌های بالستیک برد بلند با واکنش اروپایی‌ها روبرو شد. نسل چهارم موشک خرمشهر که «خیبر» نیز نام برده می‌شود، ۴ خردادماه سالجاری رونمایی شد. این موشک جزو موشک‌های بالستیک برد بلند و نقطه‌زن است که ۲ هزار کیلومتر برد دارد. رونمایی از این موشک با واکنش فرانسه مواجه شد و سخنگوی وزارت خارجه فرانسه مدعی شد که آزمایش موشک بالستیک دوربرد ایران ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است.

 

در همین خصوص ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه همان دولت‌های غربی خاصه آمریکا و فرانسه که نقش مهمی در تحریک و تسلیح رژیم بعث صدام داشتند و در صدر صادرکنندگان تسلیحات به منطقه هستند، امروز از پیشرفت و ⁧‫اقتدار دفاعی ایران‬⁩ ابراز نگرانی می‌کنند، گفت: آنها با با ⁧‫ایران قوی مخالفند.