ودیعه سبحان نسب آسیب‌شناس گفتار و زبان درگفت‌وگو با ایسنا، در رابطه با اینکه کودکان در هر سنی چقدر باید صحبت کنند، عنوان کرد: تنوع زیادی در این زمینه بین کودکان با شرایط نرمال دیده شده و عوامل مختلفی نیز زمینه‌ساز این تنوع در توانایی کودکان نرمال است.
وی ادامه داد: والدین باید ویژگی‌های کلی رشد کلامی، گفتاری و شناختی کودکان را در سنین مختلف بدانند و همچنین با عوامل خطری که ممکن است در هر سنی چراغ قرمزی را برای لزوم ارزیابی و مداخله نشان دهد، آشنا شوند.
سبحانی نسب یادآور شد: نوزاد تازه متولد شده در دوره ۰ تا ۱ ماهگی و بعد از آن تا حدود ۶ ماهگی ویژگی‌هایی دارد که توجه به آن‌ها می‌تواند این اطمینان را به والدین بدهد که کودک در مسیر رشد نرمال قرار دارد و مانعی سد رشد طبیعی او نشده است.
وی تاکید کرد: توجه به ویژگی‌های نوزاد در محدوده سنی۰ تا ۶ ماهگی حائز اهمیت است و عدم مشاهده آن‌ها در نوزاد می‌تواند نشان دهنده یک پرچم قرمز باشد برای این که نیاز به ارزیابی و مداخله توسط متخصص وجود دارد.
این آسیب‌شناس گفتار و زبان، عنوان کرد: در ۰ تا ۱ ماهگی نوزاد به صداها واکنش نشان می‌دهد، این واکنش به شکلی است که در رفتارهای نوزاد مشاهده می‌شود؛ به عنوان مثال، ممکن است ریتم مکیدن شیر با شنیدن صدا تغییر کند یا ممکن است این را در حرکات اندام‌های خودش مانند پلک زدن نشان دهد.
افزایش توجه شنیداری در ۱ تا ۳ ماهگی
سبحانی نسب، اظهار کرد: در حدود سنی ۱ تا ۳ ماهگی به تدریج در پاسخ به گفتار دیگران صداسازی می‌کند که نشان دهنده افزایش توجه شنیداری او به محیط پیرامون است؛ علاوه بر این توجه دیداری او نیز افزایش پیدا می‌کند و با فردی که در حال صحبت کردن است تماس چشمی برقرار می‌کند، این مسئله را به ویژه در هنگام شیر خوردن نوزاد می‌بینیم لذا توجه به برقراری تماس چشمی کودک بسیار اهمیت دارد.
وی تاکید کرد: از ۳ ماهگی نوزاد به موقعیت‌های آشنایی مثل شیر خوردن و حمام کردن واکنش نشان می‌دهد، به عنوان مثال ممکن است لبخند بزند و شروع به صداسازی کند و حالات هیجانی نشان دهد؛ به تدریج با افزایش سن کودک شاهد شکل‌گیری رفتارهای تکرار شونده در نوزاد هستیم که برای او نتایج دلخواه را به همراه دارد برای مثال با دستش ممکن است جغجغه را تکان دهد برای اینکه صدا تولید کند.
این آسیب‌شناس گفتار و زبان، گفت: در ۴ ماهگی ما شاهد رشد صداسازی در نوزاد و تولید صداهای مثل آ، او، ای از ته حلق هستیم و در اصطلاح بغ بغو کردن را خواهیم داشت؛ همچنین از ۴ تا ۶ ماهگی به تدریج صداسازی‌ها پیشرفت می‌کند به شکلی که همخوان‌ها و واکه‌ها را با همدیگر ترکیب و در قالب هجاهایی مثل با و ما تکرار می‌کند.
سبحانی نسب بیان کرد: در حدود سنی ۶ تا ۸ ماهگی قان و قون‌های کودک مضاعف و تکرار شونده است، صداسازی‌ها از ترکیب صداهای مشابه مانند؛ با، با، با، یا ما، ما، ما تشکیل می‌شوند و از ۸ تا ۹ ماهگی نیز این صداسازی‌ها می‌تواند متفاوت باشد لذا سیر رشد صداسازی‌ها را در کودک مشاهده می‌کنیم.
درک کودک از ثبات اشیاء در ۷ تا ۱۲ ماهگی
وی تاکید کرد: از ۷ تا ۱۲ ماهگی چیزی که برای ما اهمیت بیشتری دارد این است که کودک به تدریج به نام خود واکنش نشان می‌دهد و بین افراد آشنا و غریبه تفاوت می‌گذارد به این نحو که قبل از ۷ ماهگی ممکن است با افراد غریبه نیز رابطه برقرار کند اما بعد از آن بین افراد آشنا و غیر آشنا تمایز قائل می‌شود.
سبحانی نسب افزود: یکی دیگر از نکات مهمی که در این دوره سنی باید به آن توجه کرد این است که کودک توانایی تقلید کردن از حرکات و صداسازی‌های ساده را کسب می‌کند به عنوان مثال حرکات ساده‌ای مثل بای بای کردن یا حرکات خنده‌دار را ممکن است تقلید کند.
وی عنوان کرد: نکته مهم دیگری که در این سن باید به آن توجه کرد این است که کودک به تدریج متوجه ثبات شیء می‌شود به این معنا که اگر چیزی را پنهان کنید او دنبال شیء می‌گردد و می‌فهمد با وجود اینکه دیگر شی را نمی‌بیند اما هنوز شیء وجود دارد و نابود و معدوم نشده است.
سبحانی نسب اضافه کرد: از حدود ۷ تا ۱۲ ماهگی چیزی که می‌بینیم این است که کودک بیشتر از حرکات بیانگر نسبت به کلمات برای این که مقصود خود را ابراز و با دیگران ارتباط برقرارکند استفاده می‌کند، به عنوان مثال؛ ممکن است دست خود را بالا بیاورد برای اینکه چیزی را دریافت کند و یا به یک شیء اشاره کند.
شروع بازی‌های نمادین از ۱۲ تا ۱۸ ماهگی
این آسیب‌شناس گفتار و زبان، تصریح کرد: در حدود ۱۲ تا ۱۸ ماهگی مواردی که توجه به آن‌ها از اهمیت برخوردار است، این است که کودکان ما به تدریج می‌توانند یک تا سه واژه را بیان کنند؛ آن‌ها توانایی تقلید تک کلمه را دارند به این معنا که اگر یک کلمه ساده را بیان کنید مانند پا، توانایی تقلید کردن آن را دارند.
وی عنوان کرد: در حدود ۱۲ تا ۱۸ ماهگی، کودکان توانایی پیروی از دستورات ساده را دارند، به ویژه زمانی که این دستور ساده همراه با یک نشانه بینایی مثل اشاره می‌شود؛ برای مثال، وقتی مادر می‌گوید بشین و به یک صندلی اشاره می‌کند کودک توانایی درک و اجرا آن را دارد.
سبحانی نسب ادامه داد: در محدوده سنی ۱۲ تا ۱۸ ارتباطات کودک بیشتر به این صورت است که ترکیبی از صداسازی‌ها و کلمات را شاهد هستیم به این صورت که ممکن است کودک در حقیقت برای درخواست کردن یک وسیله به آن اشاره کند و بگوید بده.
وی در ادامه گفت: نکته دارای اهمیت در سن ۱۲ تا ۱۸ ماهگی این است که کودک به تدریج در حال یادگیری بازی‌های نمادین است به این معنای که کودک اعمال روزمره دیگران را می‌آموزد و تقلید می‌کند، و به عنوان مثال این اعمال را روی عروسک خود اجرا می‌کند.
وضوح گفتار کودک برای دیگران
سبحانی نسب بیان کرد: در محدوده سنی ۱۸ تا ۲۴ ماهگی نکته حائز اهمیت این است که کودک به تعداد واژگان بیانی ۵۰ و یا بیشتر می‌رسد؛ در این مرحله به تدریج شروع به ترکیب کلمات می‌کند، به عنوان مثال، ترکیب دو اسم و یا ترکیب یک اسم و فعل می‌کند و همچنان بازی‌های نمادین کودک در حال رشد است.
این آسیب‌شناس گفتار و زبان، اظهار کرد: کودک در این مرحله بازی‌هایی از نوع بازی‌های موازی دارد به این معنا که بودن در کنار همسالان را دوست دارد اما دوست دارد بازی خود را بدون اینکه تعامل فعالی در بازی با آن‌ها داشته باشد، ادامه دهد.
وی اظهار کرد: در محدوده سنی دو تا سه سالگی نکته مهم این است که به تدریج وضوح گفتار کودک برای افراد غریبه بین ۵۰ تا ۷۵ درصد خواهد بود؛ کودک می‌تواند از دستورات ساده پیروی کند و به سوالات ساده پاسخ دهد، در این مرحله کودک می‌تواند جملات سه تا چهار کلمه‌ای تولید کند و ضمایر ساده‌ای مثل من، تو، او را به درستی استفاده می‌کند و همچنین می‌تواند دستورات دو یا سه مرحله‌ای را نیز اجرا کند.
سبحانی نسب افزود: کودک در این سن می‌تواند از چند حرف اضافه برای مثال (از، با، به) برای پیچیده کردن جملات‌اش استفاده کند و همچنین از توصیفاتی که مربوط به زمان حال و گذشته هستند نیز ممکن است در صحبت‌های خودش استفاده کند، مانند؛ جملات من می‌خورم یا من غذا خوردم.
اتصال جملات با استفاده از حروف اضافه
وی، یادآور شد: کودک در مرحله سنی ۲ تا ۳ سالگی نوبت‌گیری را رعایت می‌کند، و تا حدودی از خود استقلال بیشتری نسبت به سنین قبل نشان می‌دهد به شکلی که ممکن است کارهای ساده‌ای مثل پوشیدن لباس و کفش را خودش اجرا کند و رفتارهایی مثل دفاع از وسایل خود و در واقع حق مالکیت در کودک پدیدار می‌شود.
سبحانی نسب یادآور شد: در محدوده ۳ تا ۴ سالگی وضوح گفتار کودک برای افراد غریبه به بالای ۸۰ درصد رسیده است و کودک می‌تواند جملات پنج کلمه‌ای را بگوید و دستورات سه مرحله‌ای را اجرا کند؛ همچنین تعداد بیشتری از حروف اضافه و حداقل ۴ حرف اضافه را استفاده و از حروف ربطی مثل (اما، چون، ولی، و) برای وصل کردن جملات‌اش استفاده کند، او می‌تواند به سوالات ساده پرسشی مثل کی؟، کجا؟ چرا؟ پاسخ دهد و آن‌ها را بپرسد.
استفاده از کلمات توصیفی در سن ۴ تا ۵ سالگی
وی تصریح کرد: در محدوده ۴ تا ۵ سالگی وضوح گفتار و قابلیت فهم گفتار کودک برای دیگران به حدود ۱۰۰ درصد رسیده و می‌تواند از جملاتی با ۸ کلمه استفاده کند؛ و در صورتی که والدین یک داستان نسبتا طولانی چندپاراگرافی را برای کودک تعریف کنند، او این توانایی را دارد که با ترتیب درست آن را برای شما بازگو کند.
سبحانی نسب بیان کرد: در سن ۴ تا ۵ سالگی کودک از کلمات توصیفی و صفت‌ها بیشتر استفاده می‌کند و واژگان متضاد را می‌شناسد؛ جملات کودک در این سن به لحاظ دستور زبان درست و کامل است و مفهوم رعایت نوبت و مشارکت را درک می‌کند.
این آسیب‌شناس گفتار و زبان، عنوان کرد: در محدوده سنی ۵ تا ۶ سالگی مهارت‌های داستان گویی کودک در حال پیشرفت است به نحوی که اگر مجموعه تصاویر مرتبط به هم را مقابل او بگذارید می‌تواند داستان ساده‌ای در مورد آن‌ها را بگوید و روابط بین اشخاص و اشیا را درک کند و به این ترتیب می تواند داستان‌های بیشتر از ۵ پاراگراف را برای شما بازگو کند.
سبحانی نسب با بیان اینکه کودک در سن ۵ تا ۶ سالگی توانایی این را دارد که روزهای هفته را با ترتیب درست بیان کند و طول جملات آن ۴ تا ۸ واژه می‌رسد، گفت: در سن ۶ تا ۷ سالگی کودک با اصلاحات مربوط به زمان همچون ربع یا نیم ساعت بیشتر آشنا می‌شود و می‌تواند آن‌ها را بازگو کند، مطالب ساده‌ای را بخواند و یا از روی کلمات کپی و آن را بنویسد.
این آسیب‌شناس گفتار و زبان در پایان بیان کرد: آگاهی والدین از این مجموعه ویژگی‌های کلی رشد کلامی، گفتاری و شناختی کودکان در سنین مختلف می‌تواند در مداخله زود هنگام و تهسیل و تسریع روند درمان اختلالات زبانی موثر باشد.
انتهای پیام
