به گزارش ایرنا، در این آیین که در مجموعه جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی برگزار شد، سرپرست گروه تدوین لغت‌نامه ترکی آذربایجانی گفت: این طرح در دهه فجر سال ۹۵ پس از تصویب در شورای فرهنگ عمومی با دستور نماینده ولی‌فقیه در استان اردبیل آغاز شد و البته کاری مختص اردبیل نیست و به ایران اسلامی تقدیم می‌شود.
احد بیوته افزود: برای تدوین جلد نخست کتاب به نقاط مختلف ایران سفرهایی صورت گرفت و نشست‌هایی با افراد اهل قلم دارای تخصص و تعهد برگزار شد که به عنوان هیات علمی بدون تمنا به طرح ملحق شدند و کار پیش رفت.
سرپرست گروه تدوین لغت‌نامه ترکی آذربایجانی تشریح کرد: برای هر واژه هشت مشخصه درج شده است که خود لغت، فونوتیک، جایگاه دستوری، معنا، شاهد ادبی، شاهد تفسیری، نام علمی و اتیمولوژی (ریشه شناسی) را شامل می‌شود.
وی با اشاره به استقرار گروه در موزه مفاخر دینی اردبیل، اضافه کرد: کار در ۲ بخش پژوهش کتابخانه‌ای و بررسی میدانی انجام شد و امید می‌رود این گام برداشته شده، به تقویت همبستگی ملی منجر شود.
بیوته ادامه داد: برای نگارش این لغت‌نامه در بعد میدانی بسیاری از ریش سفیدان و افراد مطلع روستاها و عشایر مناطق استان‌های ترک‌نشین مصاحبه و از سینه‌های آنها واژه‌ها استخراج شدند و در بعد کتابخانه‌ای نیز با مطالعه اثرها و کتاب‌های چاپ شده، پس از پالایش و حذف کلمات تکراری با تایید اهل فن نهایی شدند.
وی با تاکید بر اینکه هیچ فعالیتی کامل نیست، اضافه کرد: انتظار می‌رود صاحب‌نظران ایرادهای احتمالی را از نظر علمی متذکر شوند تا در ادامه کار مورد توجه قرار گیرد تا ایرادها کاهش یابد و کتاب تخصصی‌تر شود.
زنده نگهداشتن زبان سدی در برابر تهاجم فرهنگی است
رئیس دانشگاه محقق اردبیلی هم بیان کرد: زنده نگهداشتن زبان سدی در برابر تهاجم فرهنگی دشمن است و امید می‌رود فرهنگ پربار این منطقه حفظ شود و ارتباط فرهنگی با برادران و خواهرانی که به دلیل مسائل سیاسی در دامان انقلاب اسلامی نیستند، گسترش یابد.
عزیز حبیبی ینگجه در زمینه ادامه کار تکمیل لغت‌نامه ترکی آذربایجانی در راستای عمل مسئولیت اجتماعی از سوی دانشگاه محقق اردبیلی اعلام آمادگی کرد.
پژوهشگر و دبیر محفل ادبی شمس عطار اردبیلی نیز در این آیین گفت: چنان که انسان در امور جاری زندگی به دنبال تسهیل امور و راحتی بیشتر است، این مساله در زبان نیز اتفاق می‌افتد.
مهدی میرزا رسول‌زاده با اشاره به بحث اقتصاد زبانی و کم کوشی اضافه کرد: استفاده زیاد از واژه‌ها موجب فرسایش می‌شود، نوآوری و جلب توجه یا ترویج زبان محاوره، مراوده با فرهنگ خارجی یا استفاده از فناوری‌ها و ابزار در سبک زندگی روستایی و عشایری کمتر است که از این رو سبک زندگی شهری با زندگی ایلاتی و عشایری متمایز می‌شود.
وی با قدردانی از اهتمام صورت گرفته از سوی دست‌اندرکاران تهیه این مجموعه بیان کرد: ویژه لغت‌نامه جدید ترکی آذربایجانی این است که برای تهیه‌اش از زبان عشایر و ایلات بهره گرفته شده و از این رو همچنان خالص است.
یک زبان‌شناس و از استادان دانشگاه علامه طباطبایی نیز در سخنرانی وبیناری گفت: آمریکا و اروپا پژوهش‌های زیادی در مورد زبان‌های زنده دنیا انجام دادند و حتی به زبانی که بین چند نفر در جنگل‌های آمازون رواج داشته است، توجه کردند که در مرحله نخست هدفشان همان استثمار بوده است.
بهروز بیگ بابایی با بیان اینکه ذیل همه این تلاش‌ها جنگ بر سر مدنیت است، افزود: موضوع خدمت به بشریت در مرحله دوم قرار دارد، چنان که در طول سال‌ها نزدیک به ۲ هزار زبان از بین رفته است.
وی با اشاره به همزمانی این رویداد فرهنگی با روز جهانی زبان مادری، تاکید کرد: این گام نخست است و باید اقدام‌های بیشتری در این راستا صورت گیرد.
یک استاد دانشگاه‌های ترکیه و لغت‌نامه‌نویس در ادامه گفت: پیش‌تر برخی اقدام‌ها در این راستا صورت گرفته بود اما کامل و جامع نبوده است.
سیف الدین آلتایلی با قدردانی از حمایت‌های آیت‌الله سید حسن عاملی افزود: واژه‌های رایج در نقاط مختلف که در این کتاب گردآوری شده، علاوه بر فرهنگ نشان دهنده مورفولوژی است.
محسن تاغی سویلو، رئیس دانشکده زبان‌شناسی آکادمی علوم جمهوری آذربایجان نیز در سخنانی با تبریک این رویداد مهم، زبان را ثروتی ماندگار دانست و اظهار کرد: تهیه و تدوین لغت‌نامه ترکی آذربایجانی کاری بزرگ و نمادین است که در تاریخ ماندگار خواهند شد.
روز ۲۱ فوریه (۲ اسفند) از سوی یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) با عنوان روز جهانی زبان مادری نام‌گذاری شده‌است.
