به گزارش خبرنگار محیط‌زیست خبرگزاری فارس، در هفته‌های گذشته خبر کشته شدن خرس‌های قهوهای در مناطق مختلف ایران شنیده شده است. لاشه یک خرس قهوهای در مناطق آزاد شمال غرب شاهرود مشاهده شده است.این لاشه در فاصله چند صد متری از باغات کشاورزی ودر حاشیه جاده اصلی بسطام _ کلاته دیده شده است.
با بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد که این گونه ارزشمند (خرس قهوهای نر بالغ) بر اثر اصابت گلوله به ناحیه سینه دچار خونریزی داخلی شده و با دور شدن از باغ‌ها تلف شده است.
یک قلاده خرس قهوهای گرسنه که برای خوردن میوه به یکی از خانه باغ‌های روستایی شهرستان سوادکوه رفته بود، با شلیک گلوله تلف شد.
تصاویری از لاشه یک خرس قهوهای در ارتفاعات فیل‌بند آمل منتشر شده است که نشان از کشته شدن آن به شکلی فجیع دارد. تصاویری که از لاشه یک خرس در اتفاعات آمل منتشر شده نشان می‌دهد که شکم این خرس دریده شده به طوری که محتویات داخل بدن خرس قابل رؤیت است.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان اردبیل از کشته شدن یک قلاده خرس قهوهای خبر داد و گفت: یک قلاده خرس قهوهای به علت مواجهه غیراصولی با اهالی یک روستا تلف شد. خرس قهوهای که وارد روستای کنازق شهرستان نمین شده بود، بر اثر آسیب جدی ناشی از ضرب و جرح و روش‌های غیر اصولی اهالی روستا برای مهار این حیوان تلف شد.
اینها تنها چند نمونه از ماجرایی است که همچنان ادامه دارد و تقریباً هر هفته با کشته شدن این حیوان در نقاط مختلف کشور روبرو هستیم.
تعرض به زیستگاه خرس‌های قهوهای
در سال‌های اخیر معدن‌کاوی‌های بی‌رویه،دام‌های غیرمجاز و میل مردم به توسعه کشاورزی بدون توجه به کم آبی‌های اخیر باعث تعارض بین مردم و حیات وحش شده است. توسعه کشاورزی و ساخت مزارع و باغات در ارتفاعات بالاتر و در قلمرو حیات وحش باعث شده که حیوانات به سمت این باغات و مزارع که در قلمرو آنها است ورود کنند و برخی از کشاورزان و دامداران اقدام به از بین بردن حیات وحش با استفاده از اسلحه یا سم می‌کنند.
خرس قهوهای پراکنش وسیعی در کشور دارد (در امتداد دو رشته کوه البرز و زاگرس)، اما جمعیت‌های بسیار کوچک موجود به دلیل فعالیت‌های انسانی به شدت چندپاره و گسسته شده اند. این وضعیت به همراه تعارض شدید گونه با انسان، فراوانی خرس قهوهای و کشتار بالای آنها باعث ایجاد نگرانی شدید می‌شود و می‌تواند این حیوان را در معرض انقراض قرار دهد.این گوشتخوار درشت جثه در رأس هرم غذایی قرار دارد و یک گونه چتر و کلیدی برای اکوسیستم محسوب می‌شود.
خرس کشته شده
طی سال‌های گذشته به دلیل تخریب زیستگاه‌ها، خرس‌ها بر خلاف غریزه خود مجبور به آمدن به نزدیک روستاها و شهرها شده‌اند و در این بین، متأسفانه سرنوشت غم‌انگیزی داشته اند. این در حالی است که اگر چاره‌ای برای حفظ زیستگاه‌های این حیوان اندیشده نشود، مرگ، سرنوشت محتوم خرس‌های قهوهای پشمالوی دوست داشتنی ایران خواهد بود. می‌توان با بیمه باغداران و کشاورزان از خسارات احتمالی، میزان تعرض به این حیوان را کمتر کرد.
بیمه محصولات کشاورزی و باغی
اصغر توکلی فعال محیط زیست درباره این حضور این حیوان در مزارع و باغ‌ها گفت: با گسترش روستاها و شهرها و توسعه مزارع و باغات محل زندگی این حیوانات کوچکتر شده است و آنها برای به دست آوردن غذا دچار مشکلات زیادی می‌شوند.
وی ادامه داد: خرس‌ها معمولاً از انسان‌ها فراری هستند و به سمت انسان نمی‌آیند ولی همه مردم این موضوع را نمی‌دانند و با دیدن خرس‌ها دچار وحشت شده و به این حیوان حمله می‌کنند و یا به دلیل اینکه این حیوان به باغ آنها خسارت نزند آنرا می‌کشند.
توکلی ادامه داد: باید در این زمینه فرهنگسازی لازم انجام شود نا کشاورزان و باغداران به این حیوان حمله نکنند، بیمه کردن محصولات یکی از راه‌های اطمینان خاطر به کشاورزان برای جبران خسارت است.
این فعال محیط زیست تصریح کرد: متأسفانه بسیاری از افراد هم برای تفریح و لذت این حیوانات را شکار کرده و بدون هیچ دلیلی آنها را می‌کشند.
زیستگاه خرس قهوهای
زیستگاه‌های اصلی خرس قهوهای، عموما مناطق جنگلی خزری، جنگل‌های ارسباران و زاگرس، علفزارهای مرتفع کوهستانی نزدیک به جنگل و دره‌های پایین‌دست جنگل است. پراکندگی این حیوان در ایران، از شمال خراسان تا استان‌های گلستان، سمنان، مازندران، تهران، گیلان، چهارمحال و بختیاری، قزوین، زنجان، آذربایجان، کردستان، لرستان، کرمانشاه و استان‌های فارس و خوزستان است. خرس‌های قهوهای در اواخر تابستان و پاییز، معمولاً در مناطق پایین‌دست جنگل یا دره‌هایی که میوه‌های وحشی در آنها یافت می‌شود، ساکن هستند.
این خرس‌ها با شروع فصل زمستان به خواب زمستانی می‌روند و جالب است بدانید که در همین فصل زایمان می‌کنند. نوزاد خرس قهوهای پس از به‌دنیا آمدن، از شیر مادر تغذیه می‌کند و بزرگ می‌شود و وقتی مادر از خواب برمی‌خیزد، دو توله یک‌ماهه را در کنار خود می‌بیند.
خرس‌های قهوهای بیش از علاقه‌مندی به خوردن علف‌های کوهستانی و جنگلی علاقه دارند اما گاهی از شکار گوسفندان محلی نیز غافل نمی‌شوند، خوردن مورچه‌های زیر سنگ‌ها در مناطق کوهستانی نیز علاقه دارد و تق‌تق سنگ‌ها در یک محل کوهستانی، می‌تواند از نزدیک‌شدن یک خرس قهوهای خبر دهد. خرس‌های قهوهای ماده و توله‌دار، از خطرناک‌ترین خرس‌ها هستند که بیشتر این خطر، ناشی از محفاظت‌کردن خرس مادر از توله‌خرس‌ها در برابر حوادث است.
خرس قهوهای
نوع زندگی خرس قهوهای
این گونه از خرس جثه بسیار بزرگی دارد (خرس قهوهای بزرگ‌ترین گوشتخوار ایران است)، گوش‌ها کوچک، گرد و دم نامشخص است. این خرس رنگی متفاوت از قهوهای تیره تا زرد بور دارد. در مناطق غرب ایران، رنگ اکثر خرس‌ها روشن‌تر از مناطق شمالی است. بچه‌ها عموماً قهوهای تیره‌اند و در ناحیه یقه آنها قسمت روشنی مانند خرس سیاه مشاهده می‌شود (خرس قهوهای در دنیا چند زیر گونه دارد که از میان آنها می‌توان از خرس کودیاک و خرس گریزلی، که با ۷۸۰ کیلوگرم بزرگ‌ترین گوشتخوار جهان است، نام برد).
این گوشتخوار عظیم الجثه مانند دیگر گونه های حیات وحش برای طبیعت ایران بسیار مفید است. خرس ها با خوردن حشرات، از تبدیل شده آنها به آفت جلوگیری می کنند، همچنین با کنترل جمعیت جوندگان، جلوی طغیان جمعیت‌شان را می گیرند و نقش مهمی در تنظیم تعادل اکوسیستم‌ها به عهده دارند. همچنین، از آنجا که بخشی از رژیم غذایی خرس‌ها را میوه‌های جنگلی تشکیل می دهد، آنها با خوردن این میوه‌ها و دفع هسته آنها در جاهای مختلف جنگل، کمک بسیار مفیدی به پراکنش درختان می‌کنند.
خرس ها بیشتر اوقات تنهایی را ترجیح می دهند و به صورت انفرادی زندگی می‌کنند. خرس‌ها در برابر دیگر همنوعان خود، به خصوص خرس‌های نوجوان، رفتار شدید قلمرو طلبی نشان نمی‌دهند و بیشتر اوقات، خرس مادر، بخش‌های فرعی قلمرواش را با توله‌هایی که از او جدا شده‌اند، شریک می‌شود. با این حال، خرس ماده در فصل جفت‌گیری از قلمرو حدود ۱۲۰ کیلومتر مربعی‌اش به شدت دفاع می‌کند و به هیچ خرس دیگری اجازه ورود نمی‌دهد. خرس‌ها با مالیدن بدن خود به درخت‌ها و همچنین، با ادرار کردن در اطراف قلمرو خود، مرزهایشان را با دیگر خرس‌ها مشخص می‌کنند.
اواخر تابستان، خرس ها تشکیل خانواده می دهند، پیش از این هر کدام به تنهایی به دنبال غذا و حفاظت از قلمرویشان بوده اند، خرس ها عموماً حیوانات انفرادی هستند و بیش از اندازه مشخصی نمی توانند یکدیگر را تحمل کنند. البته این موضوع به جثه بزرگ و پُرخوری آنها بر می گردد، اگر خرس های بالغ برای مدت زیادی در کنار یکدیگر زندگی کنند، حجم بالای مواد غذایی که مصرف می‌کنند، آسیب زیادی به زیستگاه خود می‌زنند و باعث گرسنگی و در نهایت مرگ آنها می‌شود، بنابراین خرس ها را می توان پشمالوهای تنها نامید. با این حال در فصل تولید مثل، خرس‌ها با صدای خرناس مانند یکدیگر را صدا می‌زنند. آنها معمولاً حدود سه هفته با یکدیگر زندگی می‌کنند، اگرچه در تمام این مدت هم هرگز با هم شکار نمی‌کنند یا در کنار هم غذا نمی‌خورند.
بارداری خرس قهوهای
بارداری خرس مادر هر دو تا سه سال یک بار اتفاق می‌اُفتد، حدود هشت ماه بارداری به طول می‌انجامد که در میان دیگر گوشتخواران ایران، طولانی‌ترین دوره بارداری است. خرس‌ها برای این مشکل، ترفند هوشمندانه‌ای دارند، بدن خرس مادر رشد جنین‌ها را پس از مدتی متوقف می‌کند که به این فرآیند تأخیر در جایگزینی (Delayed Implantation) می‌گویند، به این ترتیب، توله‌ها هنگام تولد جثه‌های بسیار کوچک و رشد نیافته‌ای دارند که این موضوع حمل آنها را در شکم مادرشان پیش از تولد برای خرس ماده بسیار آسان‌تر می‌کند.
خرس ماده بعد از حدود سه ماه از زمان بارداری، به خواب زمستانی فرو می‌رود. خرس ها به هیچ وجه تحمل گرسنگی در زمان کم غذایی فصل سرد را ندارند و با خواب زمستانی، مادر هم دیگر مجبور نیست با وجود وزن زیادی که طی تابستان با ذخیره چربی بدست آورده و طی بارداری سنگین‌تر هم شده، حرکت و جنب و جوش کند. سرانجام پس از چند ماه بارداری، دو تا چهار توله خرس، در زمانی که مادر به خواب زمستانی فرو رفته با چشمانی بسته، بدنی بدون مو و با وزنی حدود ۵۰۰ گرم به دنیا می‌آیند و تا زمان بیدار شدن مادر که سه تا هفت روز پس از به دنیا آمدن توله‌ها است، در گرمای لانه و در کنار مادر به ذخیره انرژی مشغول می‌شوند. چشم‌های توله ها در حدود یک ماهگی باز می‌شود.
از آنجا که خرس قهوهای، رژیم غذایی متنوعی دارند و وابسته به یک نوع غذای خاص نیست، بنابراین بندرت با کمبود مواد غذایی مواجه می شود. همچنین، به دلیل انتخاب زیستگاه های صعب العبور، بیشتر اوقات از دید انسان‌ها خارج است و در مناطق امنی زندگی می‌کند. به علاوه، جمعیت آنها به دلیل اینکه دشمن طبیعی ندارند و نزاع بین آنها اغلب خیلی زود به پایان می‌رسد و همچنین، به دلیل حفاظت از زیستگاه‌هایشان، در بیشتر مناطق ایران، بخصوص، گلستانک در البرز مرکزی، از تعداد مناسبی برخوردار است. با این حال، به دلیل آسیب‌های زیادی که به زیستگاه‌های ایران وارد شده، از جمله برداشت بی‌رویه از جنگل‌ها و همچنین نابودی درختان بلوط جنگل‌های زاگرس و استفاده از طعمه‌های آغشته به سم بوسیله زنبورداران، باید نگران سلامت و تعادل جمعیت خرس‌ها بود.
پایان پیام/
