وقتی عامل میکروب یا ویروس و سمی از یک فرد یا حیوان به شخص دیگر سرایت و انتقال پیدا کند؛ در این حالت بیماری واگیر دار شکل می‌گیرد. جهت پیشگیری از این بیماری‌ها نیازمند اقدامات پیشگیرانه و حفظ ایمنی هستیم. بیماری های واگیردار یکی از عوامل مرگ و تهدید سلامت در دهه های اخیر بوده است. این بیماری‌ها با توجه به نوع انتقال بسیار سریع در میان مردم شیوع پیدا می‌کند و باعث بیماری و مرگ میشود. امروزه به علت کنترل بیماری‌های واگیردار و تغییر شیوه زندگی مردم، شاهد گذر اپیدمی از بیماری های واگیردار به غیرواگیر دار هستیم. به طوری که مهمترین علل مرگ و میر در جهان، بیماری های غیرواگیردار است. البته این روند باعث بی توجهی به شیوع بیماری های واگیردار نمی‌شود. چرا که با سَرسَری گرفتن آن باعث بازگشت بیماری‌های کشنده خواهد شد. در خصوص وضعیت بیماری‌های واگیردار گفتگویی با بابک عشرتی معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت داشتیم. در ادامه همراه ما باشید.
بابک عشرتی معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در گفتگو با خبرنگار گسترش نیوز گفت: در بحث بیماری واگیردار دوتعریف داریم، یکی ریشه کنی و دیگری بحث حذف بیماری است. این دو مورد با یکدیگر متفاوت است. وقتی بحث ریشه کنی مطرح میشود؛ یعنی عامل ایجاد بیماری به‌طور کلی از میان رفته است و درباره آن بیماری نیز هیچ اقدامی لازم نیست صورت گیرد. حذف بیماری یعنی بروز بیماری از عدد مشخصی پایین‌تر است اما بیماری همچنان تحت مراقبت است. برای ریشه کنی باید یک سری اقدامات انجام گیرد که بیماری به مرحله ریشه کنی خواهد رسید. بطور مثال بیماری آبله در کل دنیا ریشه کن شده است. در حال حاضر هیچ موردی از آبله در دنیا مشاهده نشده است اما بیماری جذام در کشور ما در حال حذف است. مثلا یک مورد به ازای هر ده هزار نفر است بنابراین همچنان باید احتیاط کرد که اگر مسائل ایمنی رعایت نشود از مرحله حذف خارج شود.
وی درباره حذف بیماری مالاریا و هپاتیت اظهار کرد: گواهی حذف یک مرتبه دریافت شد که در جمعیت ایرانی در حال حذف بود ولی متاسفانه در خصوص مهاجران به خصوص از نواحی شرقی، مورد مالاریا مشاهده شده است لذا از همین افراد بیماری به جمعیت ایران منتقل شده است. وزرات بهداشت تلاش بسیاری جهت حذف بیماری هپاتیت C انجام می‌دهد. درباره هپاتیت A , B نیز که از طریق آب و غذا منتقل میشود؛ حذف نیز مد نظر خواهد بود. در این مورد باید هم بیمار یابی تقویت شود و هم درمان بیماری تا برنامه حذف محقق شود.
معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت تاکید کرد: برنامه حذف بیماری هپاتیت C در نظام خدمات اولیه سلامت کشور ادغام شده است. به دنبال آن از گروه‌های پر خطر که بیماری‌یابی فعال باید انجام شود و در گروه های کم خطر بیماری یابی بصورت غیر فعال انجام میشود که هر کدام دستورالعمل خود رادارند. در گروهی که بیماری یابی فعال در حال انجام، تمامی مراحل و درمان رایگان است. برای گروه غیر فعال هم آزمایش های تشخیصی و درمان تحت پوشش بیمه صورت خواهد گرفت و بخصوص در این قسمت تلاش وزرات بهداشت این است که پزشکان عمومی بتوانند داروها و آزمایشات این افراد را با حمایت بیمه درخواست کنند. این اقدام بصورت همه جانبه در حال انجام است که پیش‌بینی میشود تا ۴ - ۵ سال آینده هپاتیت C به مرحله حذف برسد.
عشرتی درباره شناسایی افراد مشکوک به خبرنگار گسترش نیوز گفت: این افراد پس از شناسایی در مراکز مشخص، بدون ارجاع درمان را شروع خواهند کرد. آمار مبتلایان شناسایی شده روزانه در سامانه های سطح یک ثبت و گزارش داده میشود. در تمامی نقاط مرزی پایگاه های بهداشتی برای غربالگری داریم که بر اساس دستورالعمل مشخص اقدام به غربالگری بیماری‌ها می‌کنند. سپس واکسیناسیون انجام می‌دهند و اگر بیماری را هم پیدا کنند ثبت و گزارش خواهد شد. بندرت، بدلیل بیماری مانع از ورود مهاجر به داخل ایران می‌شویم. البته تمام غربالگری ها در شرایطی که مهاجر بصورت قانونی ورود داشته باشد، انجام می‌گیرد.
وی افزود: خدمات رسانی به اتباع همانند ایرانی‌ها خدمات اولیه را دریافت می‌کنند که شامل مراقبت بیماری‌ها، خدمات مادر، کودک و هر اقدامی که برای هم میهنان کشور خودمان انجام می‌دهیم. برای این افراد نیز بصورت رایگان در حال انجام هستیم. بطور کلی برای ارایه خدمات به هر مهاجر افغانی تقریبا ۵۰۰ دلار در سال هزینه میشود که متاسفانه فقط ۱۰دلار این هزینه از سازمان‌های بین الملل دریافت میشود و دولت ایران فاصله ۴۹۰ دلاری را از دارایی کشور هزینه می‌کند.
معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در ادامه خاطرنشان کرد: بیماری‌های واگیردار کشنده مثل بیماری‌های عفونی، دستگاه تنفسی تحتانی، ایدز یا HIV، سل، مالاریا، سرخک، سیاه سرفه، کزاز، مننژیت و هپاتیت B را تا به امروز تجربه کرده‌ایم و بیماری‌های واگیر را با روش‌های مختلفی مثل ریشه‌کن کردن مخزن بیماری، قطع راه‌های انتقال، حفظ افراد مستعد ریشه کن کرده‌ایم.
یکی از راه های مبارزه با بیماری‌های واگیر گزارش موارد بیماری است، تا مسئولان بهداشت محلی و منطقه‌ای و ملی بتوانند بر اساس آمارهای واقعی اقدامات پیشگیری را برنامه‌ریزی کنند. معمولاً بیماری‌هایی که برای بهداشت عمومی خطر جدی به شمار می‌روند، در فهرست بیماری‌های قابل گزارش ذکر می شوند. گزارش بیماری منبع عمده اطلاعات همه‌گیری شناختی است که تشخیص زودرس بیماری را امکان‌پذیر و اقدام فوری جهت مبارزه را مقدور می‌سازد. برابر مقررات بین المللی بعضی بیماری‌ها توسط مسئولین کشوری بهداشت باید به سازمان جهانی بهداشت گزارش شود. مدتها است که برنامه ریشه کنی و یا حذف بیماری‌ها در کشورها دنبال میشود. سهم دولت‌ها در این برنامه بسیار موثر است اما نگران کننده‌ترین مسئله در این میان ورود مهاجران غیر قانونی در کشور است. مهاجرینی که بدون هیچ کنترل و نظارتی در ایران نفوذ کردهاند علاوه بر مسایل و مشکلات اجتماعی کثیری که برای هموطنان ایجاد کردهاند؛ در بحث انتقال بیماری بیشترین استرس را به جامعه منتقل کردهاند. موردی که متاسفانه هیچ نظارتی برای کنترل و مدیریت در آن دیده نمی‌شود. طبق گفته‌ها فقط برای اتباع مجاز و قانونی غربالگری سلامت انجام میشود.
در حال حاضر قدرت وزارت بهداشت به اندازه ای نیست که بتواند به تنهایی این مشکل را حل کند. تلاش‌های این وزارتخانه برای حل معضلات بیماری‌های واگیردار و ریشه کنی بیماری ها بدون دخالت وزرات کشور و نهادهای کنترل کننده درمدیریت ورود غیر قانونی اتباع بی نتیجه خواهند ماند. با توجه به اینکه بخش اعظمی از هزینه درمان اتباع از جیب ایرانی ها پرداخت میشود؛ بنابراین ورود مهاجرین غیر قانونی علاوه بر نداشتن منفعت برای میهن ما می‌تواند خسارت‌های جبران ناپذیر زیادی را داشته باشد که در سال‌های آینده به حدی حاد شود که دیگر نتوان اقدامی درست انجام داد. بهتر است که در این حوزه و برای حفظ سلامت عموم جامعه و پیشرفت طرح‌های موثر وزرات بهداشت مقامات عالی رتبه کشوری و شخص رییس جمهور وارد عمل شوند و نسبت به این مهم ورود موثری داشته باشند.
