همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: بر اساس آمارهای سازمان‌های جهانی، سالانه تقریباً ۱۵ میلیون نفر در سراسر جهان دچار سکته مغزی می‌شوند. اما شما می‌توانید با ایجاد تغییرات سالم به کاهش خطر سکته مغزی کمک کنید. ایجاد این تغییرات سالم می‌تواند به کاهش خطر بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و دیابت نیز کمک کند.
پیشگیری از سکته مغزی
از هر چهار نفر یک نفر در طول زندگی خود دچار سکته می‌شود. اما با توجه به تعداد کمی از عوامل خطر از جمله فشار خون بالا، ضربان قلب نامنظم، سیگار کشیدن، رژیم غذایی و ورزش از ۹۰ درصد از این سکته‌ها پیشگیری کرد.
شما با توجه به این عوامل می‌توانید تا حد امکان خطر سکته مغزی را کاهش دهید:
- فشار خون خود را در محدوده طبیعی نگه دارید
- اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید
- قند خون (گلوکز) خود را در محدوده طبیعی نگه دارید
- اگر بیماری قلبی دارید، حتماً آن را درمان کنید
- سطح کلسترول خون را در محدوده طبیعی نگه دارید
- غذای سالم بخورید و به‌اندازه کافی فعالیت داشته باشید.
منشاء بروز سکته مغزی
دکتر فاطمه محمدیان رسنانی، متخصص مغز و اعصاب، نورولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد سکته مغزی می‌گوید در واقع زمانی می‌گوییم سکته مغزی ایجاد شده که بیمار به صورت ناگهانی دچار یک نقص حرکتی یا کلامی شده باشد. معمولاً بیشتر از چندین ساعت و حتی بیست و چهار ساعت طول می‌کشد و علت آن هم حادثه‌ای است که در مغز اتفاق افتاده ومنشاء آن هم عروقی است؛ حالا یا عروق پاره می‌شوند که خونریزی مغزی ایجاد می‌شود یا عروق بسته می‌شود و مانع از خونرسانی به مغز می‌شود که اکثراً آن ر ابه عنوان سکته مغزی می‌شناسیم.
بعضی از سکته‌ها به تدریج بدتر می‌شوند، بعضی‌ها ثابت هستند. گاهی هم گذرا هستند. یعنی کمتر از چند ساعت طول می‌کشد که به آن حادثه عروقی گذرا گفته می‌شود.
عوامل خطر غیر قابل تغییر
به گفته این نورولوژیست، بعضی عوامل در بروز سکته مغزی دخیل هستند که غیر قابل تغییرند؛ یکی عامل سن است که هر چه بیشتر باشد احتمال بروز سکته مغزی هم بیشتر خواهد شد.
در جنس‌های مختلف یعنی زن و مرد هم خطر بروز سکته متفاوت است. متاسفانه در نژاد آسیایی خطر سکته مغزی بیشتر از نژاد اروپایی است و وراثت هم در بروز سکته مؤثر است. بعضی از بیماری‌های ارثی و کمبودهای آنزیمی و تغییرات در آنزیم‌های بدن نیز می‌توانند حالت انعقادپذیری خون را بیشتر کند و باعث ایجاد لخته‌های خون در مغز شوند.
سابقه سکته قلبی و مغزی و آمبولی در رگ‌های محیطی هم خطر بروز دوباره سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
عوامل خطر قابل تغییر
دکتر رسنانی می‌گوید بعضی فاکتورهای خطر سکته قابل تغییر هستند مانند فشار خون، چربی و قند خون بالا، بیماری دیابت و بیماری‌های قلبی، مصرف سیگار و قرص‌های ضد بارداری، زندگی بدون تحرک، چاقی و افزایش وزن معضلی است که همه کشورها درگیرآن هستند.
سکته‌های مغزی سکته‌هایی هستند که بر اثر افزایش فشار خون ایجاد می‌شوند. اما حدود ۸۵ درصد موارد سکته‌ها از نوع سکته‌های ایستمیک هستند که با بروز لخته‌ای در قلب، رگ‌های گردن و مغز ایجاد و باعث می‌شوند رگ بسته شود، خونرسانی به مغز کاهش پیدا کند و سلول‌های مغزی آسیب ببینند.
علائم سکته مغزی
به گفته عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، گاهی نیز بیمار بر اثر سکته دچار بی‌حسی در یک طرف بدن یا ضعف ناگهانی در صورت و دست و پا می‌شود. ممکن است بیمار به طور ناگهانی دچار گیجی و سرگیجه شود یا قدرت تکلم خود را از دست بدهد یا بینایی او دچار مشکل شود.
همچنین امکان دارد هنگام بیدار شدن از خواب زمین بخورد و تعادل او دچار مشکل شود. در واقع اینها علایم هشدار سکته مغزی هستند و نشان می‌دهند که در مغز بیمار اختلال در خونرسانی ایجاد شده است.
درمان سکته مغزی
این متخصص مغز و اعصاب می‌گوید برای درمان ابتدا باید تشخیص داده شود لخته از کجا آمده که منجر به سکته قلبی یا از مغزی شده است. همچنین باید فاکتورهای خطر را پیدا و تا حد امکان از آن‌ها پیشگیری کرد که سکته ایجاد نشود یا در صورت بروز آن شرایط بیمار پایدار شود.
تصویربرداری از مغز، سی‌تی‌اسکن، ام آر آی، نوار قلب و کاردیوگرافی از جمله کارهایی هستند که برای تشخیص و درمان سکته انجام می‌شوند و به ویژه در چند ساعت اول سکته برای اولاً تشخیص انجام خواهد شد.
اگر سکته منشأ قلبی داشته باشد نیز ممکن است مصرف هپارین تجویز شود. گاهی نیز برای باز شدن رگ‌ها ممکن است بیمار نیاز به عمل جراحی داشته باشد.
بازتوانی بعداز سکته نیز باید جدی گرفته شود. انجام فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتار درمانی و باز توانی شناختی همه و همه باعث می‌شوند کیفیت زندگی بیماران بهتر شود
ضرورت مراجعه بموقع به بیمارستان
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌گوید ابتدا باید تشخیص داده شود که سکته خونریزی دهنده است یا به علت کاهش خونرسانی ایجاد شده است. در این شرایط اگر خانواده بیمار را زود (یعنی زیر ۳ تا ۶ ساعت) به بیمارستان منتقل کنند بیمار می‌تواند نجات پیدا کند. چون امکاناتی برای از بین رفتن لخته وجود دارد؛ کاری که باعث می‌شود حجم قسمت آسیب دیده مغز کاهش پیدا کند.
پس از آن باید از عوارض ثانویه مانند عفونت‌هایی که ممکن است ایجاد شود و همچنین از کاهش هوشیاری بیمار پیشگیری شود. در واقع انجام این کارها مانع از ایجاد سکته مجدد خواهد شد. پس از این مرحله بیمار باید از نظر فیزیکی و شناختی بازتوانی شود.
وقتی کسی دچار سکته می‌شود چه باید کرد؟
به گفته دکتر رسنانی، در شرایط اورژانس که بیمار دچار سکته می‌شود اطرافیان باید تا حد امکان خونسردی خود را حفظ کنند، بلافاصله به بیمار اکسیژن برسانند و او را به بیمارستان منتقل کنند تا وضعیت عروقی و فشار خون کنترل شود.
برای پیشگیری هم می‌توان از درمان‌های ضد پلاکت یعنی مصرف آسپرین استفاده کرد. فشار، قند و چربی خون حتماً باید کنترل شوند. اما مهم‌ترین موضوع آن است که توجه داشته باشیم احتمال مرگ و میر در سکته‌های مغزی در ماه اول بالاست به همین خاطر حتماً فشار خون و بیمارهای زمینه‌ای دیگر نیز باید کنترل شوند.
