به گزارش خبرگزاری تسنیم، سوم اسفندماه سالروز کودتای رضا خان با همراهی انگلیسی‌هاست. این کودتا یکی از اتفاقات مهم در تاریخ ایران است که حالا به یکصد سالگی رسیده است.
مرکز اسناد انقلاب اسلامی با انتشار دو سند درباره کودتای سوم اسفندماه 1299، ابعاد جدیدتری از این اقدام را فاش کرده است.
در زیر این دو سند را مرور می‌کنیم:
«معمار» کودتای سوم اسفند 1299 چه کسی بود؟
آیرون ساید، فرمانده نیروهای انگلیسی در شمال ایران، از طرف لرد کرزن، وزیر امور خارجه انگلیس مأمور شد تا با صلاحدید خود این مأموریت را انجام دهد.
پسر آیرون‌ساید در ضمن شرح خاطرات پدرش می‌نویسد: «پدرم بعد از بازسازی روحیه نیروهای انگلیسی و ثبات بخشیدن به وضعیت آنها در قزوین، متوجه بازسازی قزاق‌های ایرانی شد. داستان انتخاب رضاخان به فرماندهی نیروهای قزاق از جانب او را همه می‌دانند و گرچه در آن هنگام نمی‌دانست که او روزی شاه ایران خواهد شد، اما آشکارا راه را برای او هموار کرد. پدرم در خاطراتش می‌نویسد: فکر می‌کنم همه مرا معمار آن کودتا (1299ش) تصور می‌کنند. راستش را بخواهید خودم هم همین طور فکر می‌کنم.»
روایت سفیر آمریکا از کودتای رضاخان؛ منابع مالی کودتای سوم اسفند 1299 چگونه تامین شد؟
به هنگام رخداد کودتای سوم اسفند 1299، سفیر وقت آمریکا در تهران به وزیر امور خارجه کشورش گزارش داد: «در عصر یکشنبه بیستم فوریه، مردم از حرکت حدود 1500 نفر از نیروهای قزاق از قزوین که در چند مایلی بیرون تهران هستند تعجب‌زده شدند. گفته می‌شد که آنها می‌خواهند پایتخت را به تصرف درآورند. در عصر همان روز وزیر مختار بریتانیا برای هواخوری به بیرون شهر رفته تا حدود ساعت پنج بازنگشته. ساعاتی قبل از این ساعت، کنسول هیئت بریتانیا، سرهنگ دوم هیگ و سیدضیاءالدین برای ملاقات با قزاقان به بیرون شهر رفته‌بودند.
هدف این دو نفر تحقیق درباره نیات قزاقان مهاجم بوده است و قزاقان آشکار ساختند که به هر یک از آنها بریتانیا قبل از ورود به شهر 5 تومان، حدود 5 دلار، داده است. این‌‌طور گفته می‌شود که پیش از خروج قزاق‌ها از قزوین کلنل اسمیت (رئیس قزاق‌ها در قزوین) پول لازم را برای تحویل به قزاق‌ها دریافت داشته است. لازم به تذکر است که مبلغ مورد نظر با امضای اسمیت از بانک برداشت شد.
به سرعت معلوم شد که بسیاری از چهره‌های اصلی جنبش پیشتر دارای تماس‌های دوستانه‌ای با بریتانیا بوده‌اند؛ سرگرد مسعودخان در قزوین دستیار شخصی کلنل اسمیت بوده است. کلنل رضاخان که به‌ریاست قزاق‌ها رسید در هیئت نظامی انگلیس - ایران خدمت کرده و به صورت عملی جاسوس رئیس هیئت بوده و برای چندمین ماه با بریتانیا در قزوین همکاری نزدیک داشته و سیدضیاءالدین، مالک روزنامه رسمی رعد است که بریتانیا به آن کمک مالی می‌کند.»
منبع: آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ شماره بازیابی 747، کد 4339
انتهای پیام/
