عصر ایران- محققان موفق به کشف ارتباطی شگفت انگیز میان باکتری کلستریدیوم پرفرنژنس و پیشرفت بیماری مالتیپل اسکلروزیس (MS) یا " تصلب پراکنده " شده اند.
مطالعه ای که به تازگی منتشر شده نشان می دهد که سم تولید شده توسط برخی از انواع باکتری ها خصوصا باسیل بی هوازی کلستریدیوم پرفرنژنس ممکن است سد خونی مغزی را تخریب کند و سبب آغاز علائم ناتوان کننده بیماری ام اس شود.
این پیشرفت از تاثیر غیر قابل انکار محرک های محیطی بر ام اس پرده بر می دارد و راه را برای نوآوری های درمانی هموار می کند.
در واقع پژوهش مذکور به چشم انداز توسعه واکسن یا درمان های جایگزین در آینده ای نزدیک اشاره می کند.
- سم تولید شده توسط کلستریدیوم پرفرنژنس ممکن است موفق به شکست سد خونی مغزی و به احتمال بالا باعث شروع بیماری ام اس شود.
- افرادی که در مناطق جغرافیایی با جمعیت زیاد گوسفندان زندگی می کنند؛ یعنی جایی که باکتری مذکور شایع است، با احتمال ابتلای بالاتری رو به رو هستند.
- حدود 61 درصد از بیماران ام اس در مقایسه با 13 درصد از افراد سالم، سطوح بالایی از باکتری کلستریدیوم پرفرنژنس تولید کننده سم در روده های خود داشتند.
بر اساس یک پژوهش جدید و متفاوت، نوعی میکروب شایع که در فاضلاب، رسوبات دریایی، خاک و دستگاه گوارش حیوانات خانگی و مزرعه وجود دارد، ممکن است نقش تعیین کننده ای در بیماری ام اس داشته باشد.
این یافته ها که در مجله تحقیقات بالینی منتشر شده اند، نشان می دهند که سم تولید شده توسط باکتری کلستریدیوم پرفرنژنس محرک طولانی مدت بیماری ام اس محسوب می شود و با تخریب سد خونی مغزی در التهاب بی امان و از بین رفتن سلول های مغزی که مشخصه این بیماری هستند، نقش قابل ملاحظه ای دارد.
رشید روماه ، یکی از نویسندگان این مطالعه و محقق دانشگاه راکفلر می گوید: «اگر این محرک یک محرک محیطی حقیقی برای ام اس باشد، اکنون می توانیم درباره انواع واکسن ها، آنتی بادی های مونوکلونال و یا روش های درمانی دیگر بحث کنیم».
امروزه تخمین زده می شود که حدود 2.5 میلیون نفر با مالتیپل اسکلروزیس زندگی می کنند و هر هفته هم نزدیک به 200 مورد جدید صرفا در آمریکا تشخیص داده می شوند. ام اس یک بیماری عصبی است که همچنان به صورت غیرقابل درمان باقی مانده است. این بیماری زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن به غلاف محافظ اطراف رشته های عصبی و سلول های مغزی تحت عنوان غلاف میلین حمله می کند و منجر به تخریب غیرقابل مهار سیستم عصبی می شود.
دانشمندان مدت ها است گمان می کنند که ام اس توسط یک محرک محیطی ایجاد می شود و احتمالا نوعی عفونت میکروبی. مدل های حیوانی ام اس در آزمایشگاه نیز معمولا با قرار دادن حیوانات در معرض سم B. pertussis که توسط باکتری مسئول سیاه سرفه تولید شده، آماده سازی می شوند. یک مطالعه در سال 2017 نیز نشان داد که میکروبیوتای روده گرفته شده از بیماران ام اس می تواند مستقیما منجر به القای MS در موش های آزمایشگاهی شود.
اما برای سالیان سال سوال اصلی این بوده که مقصر کدام میکروب است؟ در حین جستجوی پاسخ، روماه به مطالعه ای مربوط به سال 1986 برخورد کرد که یک همبستگی غیر منتظره را برجسته ساخته بود: افرادی که در مناطق جغرافیایی با جمعیت زیاد گوسفندان زندگی می کردند، مانند اسکاتلند و نیوزلند، بیشتر به ام اس مبتلا بودند.
روماه در این میان به یک مجرم اساسی فکر کرد. وی می گوید: "باکتری کلستریدیوم پرفرنژنس که اغلب در گوسفندان یافت می شود، بیش از 20 سم مختلف تولید می کند."
سم اپسیلون آن به علت شکستن سد خونی مغزی و ایجاد علائمی شبیه ام اس در گوسفندان شناخته شده است. در نتیجه به امید کاوش بیشتر سم اپسیلون به عنوان محرک محیطی احتمالی برای ام اس، روماه در سال 2008 به آزمایشگاه فیشتی پیوست.
پس از چندین سال مطالعه و بررسی، تیم فعال شواهد قابل توجهی را جمع آوری کردند که نشان می دهد کلستریدیوم پرفرنژنس یا همان باکتری تولید کننده سم اپسیلون یکی از مقصرین ماجرا است.
برخی از اولین شواهد مربوط به مدل های حیوانی به خصوص موش ها هستند. زمانی که روماه و همکارانش موش ها را به جای سم باکتری سیاه سرفه در معرض نوروتوکسین اپسیلون قرار دادند، سد خونی مغزی آنها به طرز چشمگیری شکست و ضایعات سیستم عصبی موش ها با الگوهای مشخصی که در بیماران مبتلا به ام اس دیده می شود مطابقت داشت.
سپس به کمک PCR تیم تحقیقات نشان داد که بیماران مبتلا به ام اس نسبت به جمعیت عمومی سطوح بسیار بالاتری از کلستریدیوم پرفرنژنس مولد سم اپسیلون را در روده های خود دارند: نتیجه آزمایش شامل 61 درصد از بیماران ام اس در مقابل 13 درصد از افراد سالم بود.
با وجود آن که همچنان منشا ابتلا به چنین عفونت هایی به طور دقیق مشخص نیست، محققان معتقد هستند که برخی از گونه های باکتریایی یک سری از افراد را بیشتر از سایرین درگیر می کنند و این موضوع می تواند حتی به ژنتیک نیز وابسته باشد.
یافته های به دست آمده تاکنون ممکن است روند تشخیص و درمان زودهنگام ام اس را تسهیل کنند. در این میان آزمایشگاه روماه در تلاش برای یافتن روش هایی منحصر به فرد به منظور درمان عفونت های باکتریایی به ویژه با جایگزین های آنتی بیوتیکی است.
وی می گوید: "ارگانیسم های بسیار کمی مسئول بیماری های عصبی هستند." آزمایشگاه ما نه تنها بر خود بیماری عفونی، بلکه بر نحوه شروع بیماری توسط باکتری ها نیز تمرکز دارد.
به گفته دانشمندان یکی از روش های آسان و در دسترس برای مبارزه با چنین مشکلی، مصرف مقادیر بیشتری از غذاهای تخمیری است. نوشیدنی ها و غذاهایی مانند کفیر، ماست، کیمچی و کلم ترش سرشار از انواع پروبیوتیک ها هستند که باکتری های مفید روده به شمار می روند. مصرف این مواد غذایی و یا مکمل های دارویی حاوی پروبیوتیک ها به پیشگیری از ابتلا به ام اس کمک می کند.
