تسنیم نوشت: در 8 نوامبر (17 آبان)، جمهوری آذربایجان به مناسبت روز پیروزی که در این کشور جشن گرفته می‌شود، رژه نظامی در شهر خانکندی برگزار کرد.
الهام علی‌اف رئیس‌جمهور و مهربان علی‌اف بانوی اول جمهوری آذربایجان و پسرشان حیدر علی‌اف در این رژه شرکت کردند.
علی‌اف در سخنرانی خود در این رژه نظامی با بیان اینکه آذربایجان به جنگ جدیدی نیاز ندارد، گفت: ما به آنچه می‌خواستیم رسیدیم، قوانین بین‌المللی را احیا کردیم و عدالت تاریخی را برپا کردیم.
رئیس‌جمهور آذربایجان تأکید کرد: مهم نیست چقدر اسلحه و مهمات دارید، هر چقدر هم از فناوری‌های مدرن نظامی استفاده کنید، کسی که به پیروزی می‌رسد سرباز و افسر با سلاح است. او سینه‌اش را سپر می‌کند و آماده مرگ است و ما این را نشان داده‌ایم. در سخت‌ترین و نامطلوب‌ترین موقعیت جغرافیایی، سربازان و افسران آذربایجان با شکستن 6 خط دفاعی، عبور از بیش از یک میلیون مین کار گذاشته شده و انهدام مواضع دشمن واقع در تپه‌ها، شجاعت و دلاوری واقعی از خود نشان دادند.
علی‌اف خاطرنشان کرد: یاد و خاطره شهدای عزیزمان در قلب ما جاودانه خواهد ماند و صلابت، اراده و روحیه تسلیم‌ناپذیر مردم آذربایجان را به همه جهانیان نشان داده‌ایم. به عبارت دیگر، زمانی که در حال انجام تدارکات بودیم، منتظر این روز بودیم. من در این 20 سال شک نداشتم که این روز فرا می‌رسد و رژه نظامی زیر پرچم آذربایجان در شهر خانکندی برگزار می‌شود.
روز پیروزی در جمهوری آذربایجان بر اساس فرمانی که رئیس‌جمهور الهام علی‌اف در تاریخ 3 دسامبر 2020 امضا کرده است، جشن گرفته می‌شود. این تاریخ به افتخار بازپس‌گیری 44 روزه مناطق تحت کنترل جدایی‌طلبان ارمنی توسط ارتش آذربایجان در سال 2020 جشن گرفته می‌شود.
این نبردها در 10 نوامبر 2020 با آتش‌بس با میانجیگری روسیه پایان یافت. 2 روز قبل از آتش‌بس یعنی در 8 نوامبر، ارتش آذربایجان کنترل شهر شوشا را که برای این کشور بسیار مهم است، به دست گرفت. تاریخچه روز پیروزی به این موضوع مربوط می‌شود.
بر اساس این آتش‌بس، هفت منطقه قره‌باغ که در اطراف منطقه‌ای که جمعیت ارمنی در آن زندگی می‌کنند و تحت کنترل جدایی‌طلبان ارمنی قرار دارند، به کنترل آذربایجان درآمدند. همزمان، یک گروه 2 هزار نفری حافظ صلح روسیه در منطقه‌ای که ارامنه قره‌باغ در آن زندگی می‌کنند، از جمله شهر خانکندی مستقر شد.
ارتش آذربایجان در 19 سپتامبر 2023 عملیات نظامی را در منطقه‌ای که ارامنه قره‌باغ در آن زندگی می‌کنند انجام داد. 24 ساعت پس از شروع عملیات، نیروهای ارمنی تسلیم شدند و ارتش آذربایجان کنترل کامل منطقه را به دست گرفت.
علیرغم این واقعیت که مقامات آذربایجان اعلام کرده‌اند که می‌خواهند ارامنه قره‌باغ را دوباره ادغام کنند، در روزهای پس از عملیات نظامی، تقریباً 100 هزار ارمنی ساکن قره‌باغ منطقه را ترک کرده و به سمت ارمنستان حرکت کردند. در حال حاضر گزارش شده که تعداد کمی از ارامنه در قره‌باغ باقی مانده‌اند.
ارمنستان آذربایجان را به پاکسازی قومی متهم کرد. باکو این اتهامات را رد و اعلام می‌کند که به هر ارمنی قره‌باغی که بخواهد در آذربایجان بماند این فرصت داده می‌شود. دولت آذربایجان متعهد شد که به حقوق کسانی که تصمیم به ماندن در این کشور دارند، احترام بگذارد.
مشروح سخنان الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان در رژه نظامی خانکندی مرکز قره‌باغ به شرح زیر است:
"سه سال پیش شهر شوشا، تاج قره‌باغ از چنگال مهاجمان آزاد شد. یک روز بعد ارتش دشمن تسلیم شد و پرچم سفید را برافراشت. بدین ترتیب، جنگ دوم قره‌باغ به پیروزی کامل دولت آذربایجان منجر شد. این یک رویداد تاریخی است.
سالیان متمادی است که مردم آذربایجان در دوران اشغال برای آزادی سرزمین ما از اشغالگران تلاش می‌کنند. ما هر روز و هر ساعت با زحمت و کارمان این روز مقدس را نزدیک‌تر کردیم.
برای اولین بار، زمانی که مردم آذربایجان به من اعتماد زیادی نشان دادند، 20 سال پیش به عنوان رئیس‌جمهور به مردم عزیزم قول دادم که تمام تلاشم را برای بازگرداندن تمامیت ارضی ما انجام خواهم داد. هم در آستانه انتخابات و هم در مراسم تحلیف به مردم کشور خود قول دادم که روزی فرا رسد که پرچم دولتی آذربایجان را در گوشه و کنار سرزمین‌های اشغالی به اهتزاز درآوریم. به یاد دارم که پنج سال پیش در سپتامبر 2018، وقتی در رژه نظامی که در میدان آزادی باکو برگزار شد صحبت کردم، گفتم روزی خواهد رسید که پرچم آذربایجان در تمام سرزمین‌هایی که هنوز تحت اشغال هستند برافراشته خواهد شد. امروز آمده است.
نیروهای مسلح پیروز ما که این روز را به ما هدیه کردند، با رشادت، دلاوری و ایثار در میدان نبرد، دشمن را از سرزمین کهن ما بیرون راندند. این یک رویداد تاریخی بزرگ است. در تاریخ چند صدساله مردم آذربایجان چنین پیروزی درخشانی وجود نداشته است.
عملیات شوشا، تمام عملیات‌های نظامی دیگری که در 44 روز انجام دادیم، رشادت‌های سربازان ما حماسه‌ای قهرمانانه است. سربازان و افسران آذربایجان با شکست دادن دشمن در میدان نبرد و آزادسازی شهرها و روستاهای ما در مدت چهل‌وچهار روز قهرمانی واقعی را به نمایش گذاشتند.
هر روز که جلو می‌رفتیم، هیچ قدمی به عقب برنمی‌داشتیم. ارتش دشمن با مشاهده حرفه‌ای‌گری و ایثار ارتش آذربایجان و نیروهای مسلح بیش از پیش نگران شد و به اعتراف خود آن‌ها در طول جنگ 44 روزه 12 هزار فراری در ارتش ارمنستان حضور داشتند. حتی یک نفر از نیروهای مسلح آذربایجان صحنه نبرد را ترک نکرد. این یک بار دیگر روحیه تسلیم‌ناپذیر و ویژگی‌های اخلاقی والای مردم آذربایجان را به تمام جهان نشان داد.
عملیات شوشا البته در طول 44 روز جنگ میهنی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. زیرا آزادسازی شوشا که در موقعیت جغرافیایی بسیار دشواری قرار دارد و قلعه‌ای تسخیرناپذیر محسوب می‌شود، با سلاح‌های سبک، در بسیاری از موارد در نتیجه نبرد تن به تن، مستلزم قدرت، تخصص و فداکاری فراوان بود. فرزندان آذربایجان این را نشان داده‌اند.
بیست سال پیش وقتی کارم را به عنوان رئیس‌جمهور شروع کردم، به مردم عزیزم گفتم که باید آماده باشیم تا سرزمین‌هایمان را از طریق جنگ آزاد کنیم. در آن زمان هنوز امیدهایی به مذاکرات صلح وجود داشت. اما با گذشت سال‌ها این امیدها کم‌رنگ شد. ارمنستان به میل خود نمی‌خواست سرزمین‌های ما را ترک کند. میانجیگرانی که در حل مناقشه ارمنستان و آذربایجان دخیل بودند در واقع سعی کردند اوضاع را منجمد کنند، آن‌ها معتقد بودند که مردم آذربایجان با این وضعیت کنار می‌آیند.
اما مردم آذربایجان هرگز قرار نبود با این وضعیت کنار بیایند و من بارها اعلام کردم که با این وضعیت کنار نمی‌آییم. ما اجازه ایجاد دومین کشور ارمنی در خاک آذربایجان را نخواهیم داد، اگر مذاکرات بدون نتیجه به پایان برسد، ما با استفاده از زور سرزمین مادری خود را در میدان جنگ بر اساس قوانین بین‌المللی از دست متجاوزان آزاد خواهیم کرد. اگر رهبری ارمنستان و برخی از نیروهای خارجی که در آن زمان و امروز پشت سر آن ایستاده بودند به سخنان من گوش می‌دادند، نیازی به جنگ دوم قره‌باغ نبود.
من بارها خطاب به رهبری ارمنستان گفته‌ام که اگر سرزمین ما را ترک نکنید، در میدان جنگ با ما روبرو خواهید شد و هرکس بخواهد پشت سر شما بایستد این نمی‌تواند ما را از مسیر درست خود دور کند. جنگ 44 روزه میهنی بار دیگر این را نشان داد.
آذربایجان طی چهل‌وچهار روز از نقاط و پایتخت‌های مختلف تحت فشار و تهدید قرار گرفت. اما هیچ کس نتوانست ما را از راه بفرستد و من در زمان جنگ میهنی به مردم آذربایجان متوسل شدم و گفتم که دشمن تاریخ آزادسازی سرزمین‌هایمان را به ما بدهد، آن وقت ما آماده‌ایم که جنگ را متوقف کنیم و این اتفاق پس از پیروزی شوشا افتاد، دشمن عملاً آماده تسلیم شد و یک روز بعد تفاهم‌نامه را امضا کرد و جنگ را متوقف کردیم.
در آن زمان نیروهای مسلح ما در یک قدمی خانکندی قرار داشتند. توقف جنگ در آن زمان انتخاب آگاهانه ما بود و اینکه ما امروز در میدان مرکزی خانکندی رژه نظامی برگزار می‌کنیم یک بار دیگر نشان می‌دهد که چقدر درست و عاقلانه بوده است.
آن موقع شک نداشتم روزی می‌رسد که پرچم آذربایجان اینجا در شهر خانکندی برافراشته شود. توقف جنگ 44 روزه در 10 نوامبر 2020 باعث شد تا مناطق آغدام، کلبجر و لاچین بدون شلیک یک گلوله به ما بازگردانده شوند.
این بخشی از تفاهم‌نامه بود که توسط ارمنستان امضا شد و خواسته ما بود. ارمنستان مجبور به انجام این درخواست شد. زیرا در میدان نبرد قدرت نیروهای مسلح آذربایجان و اراده سیاسی رهبری سیاسی آذربایجان را می‌دید. آزادسازی مناطق آغدام، لاچین، کلبجر بدون شلیک گلوله جان هزاران جوان ما را نجات داد. ما اگر آن مناطق را در میدان جنگ آزاد می‌کردیم تعداد شهدای ما می‌توانست بیشتر باشد.
پس از جنگ دوم قره‌باغ، ما روند ساخت ارتش را بدون توقف برای یک روز تسریع کردیم و آن را پنهان نکردیم. بلافاصله به تمام نقاط مهم منطقه قره‌باغ حرکت کردیم. در همان زمان مرز آذربایجان و ارمنستان را که سال‌ها در اشغال بود، به دست گرفتیم.
ما به تدریج مواضع خود را در مرز بهبود بخشیده‌ایم و در نتیجه اقدامات مختلف، مساعدترین مواضع را در بیشتر نقاط مرزی آذربایجان و ارمنستان داریم. چرا این کار را می‌کردیم؟ زیرا می‌دانستیم که نیروهایی در ارمنستان در حال افزایش هستند.
ما می‌دانستیم که نیروهای خارجی که پشت ارمنستان ایستاده و آن‌ها را به اقدام علیه ما تحریک می‌کنند، دوباره به آن‌ها سیگنال‌های تحریک‌آمیزی می‌دهند. بنابراین ما مجبور بودیم از مرز خود محافظت کنیم و در نتیجه چندین عملیات نظامی، امروز وضعیت در مرز آذربایجان و ارمنستان تحت کنترل ما است.
در عین حال چندین عملیات نظامی که در منطقه قره‌باغ انجام شد شرایطی را ایجاد کرد که بتوانیم در این منطقه نیز ارتفاعات مساعدی داشته باشیم. در عین حال، این عملیات‌ها سیگنالی به رهبری سیاسی ارمنستان بود که باید تمام مفاد تفاهم‌نامه را اجرا کنید و قبل از هر چیز نیروهای مسلح خود را از قره‌باغ خارج کنید، این وظیفه شماست.
اما برعکس آن را دیدیم، نه‌تنها نیروهای مسلح ارمنستان عقب‌نشینی نکردند، بلکه برعکس، نیروهای بیشتری اعزام شدند. در آن زمان هنوز جاده لاچین - خانکندی تحت کنترل ما نبود، سلاح و مین آورده شده بود و رهبری سیاسی ارمنستان نمی‌خواست نیروهای مسلح خود را از قره‌باغ خارج کند.
عملیات نظامی انجام شده در 3 سال گذشته، موقعیت استراتژیک ما را بسیار بهبود بخشیده است. در عین حال این پیامی بود که به ارمنستان فرستاده شد که هیچکس و هیچ‌چیز نمی‌تواند مانع ما شود، قره‌باغ سرزمین آذربایجان است و ما وضعیت اینجا را دیکته می‌کنیم و شما باید فوراً نیروهای مسلح خود را از سرزمین ما خارج کنید. اگر آن موقع به حرف من گوش می‌دادند نیازی به عملیات ضد تروریستی در سپتامبر نبود. خودشان عامل همه گرفتاری‌هایشان هستند.
مشکلات آن‌ها نه‌تنها سه سال پیش، بلکه از اوایل دهه 1990 شروع شد. در آن زمان توده‌های ناسپاسی که نان آذربایجان را می‌خوردند و آب آذربایجان را می‌نوشیدند در این میدان ادعای ارضی علیه آذربایجان مطرح کردند. ببینید در این ساختمان - ساختمانی که در آن زمان توسط دولت آذربایجان ساخته شده بود - نقشه‌های حیله‌گرانه‌ای علیه آذربایجان تهیه می‌شد.
مسبب مشکلات مردم ارمنستان همه کسانی هستند که ارمنستان را رهبری کردند. آن‌ها معتقد بودند که سرزمین‌های ما را برای همیشه در اشغال خواهند داشت. آن‌ها خودشان آنقدر به آن اعتقاد داشتند، سعی کردند شرکای خارجی خود را متقاعد کنند که ارتش قوی دارند، پتانسیل قوی دارند، حامیان قوی دارند و آذربایجان هرگز جرئت آزادسازی سرزمین‌ها را با ابزار نظامی نخواهد داشت. برخی از کشورهایی که امروز هم پشت سرشان ایستاده‌اند، صد در صد این مسئولیت را با آن‌ها تقسیم می‌کنند.
گفتیم که هرگز با این وضعیت کنار نمی‌آییم و کتمان نکردیم. چند بار به ما گفته‌اند که مناقشه ارمنستان و آذربایجان راه‌حل نظامی ندارد. من می‌گفتم اگر این موضوع از راه مسالمت آمیز حل نشود، چاره‌ای نداریم و متأسفانه قهرمانی و حرفه‌ای‌گری که در طول 44 روز از خود نشان دادیم، برای رهبری ارمنستان درس عبرت نشد.
اقدامات ضد تروریستی که در ماه سپتامبر برگزار شد، تنها یک روز و کمتر از آن به طول انجامید. ارتش آذربایجان حرفه‌ای و قهرمانی نشان داد، به تمام نقاط استراتژیک رفت و در مدت کوتاهی سرنوشت حوادث را رقم زد و ارتش دشمن مجبور به تسلیم شد.
او نه‌تنها تسلیم شد، حتی به اصطلاح رژیمی که 30 سال پیش در سرزمین ما ایجاد کردند، خاتمه یافت، آن رژیم نیز سقوط کرد، هرچند رژیمی غیرقانونی بود. بنابراین ما عدالت تاریخی را احیا کردیم.
20 سپتامبر 2023 مانند 8 نوامبر در تاریخ ما باقی خواهد ماند. پس از عملیات شوشا کمر ارتش دشمن شکست و یک روز بعد تفاهم‌نامه را امضا کرد. ما در 23 آوریل سال جاری با کنترل مرز آذربایجان و ارمنستان در مسیر لاچین تمامیت ارضی خود را به طور کامل احیا کردیم و در 20 سپتامبر نیز حاکمیت کشور را به طور کامل احیا کردیم.
با این کار کتاب جدایی‌طلبان بسته شد. در آذربایجان جایی برای تجزیه‌طلبی وجود نخواهد داشت. امروز کشور آذربایجان تمام خاک را تحت کنترل دارد و علت این امر دلیرمردان ما و ده‌ها هزار سرباز آذربایجانی هستند که امروز در این میدان ایستاده‌اند. ما این پیروزی را به قیمت خون آن‌ها به دست آوردیم.
من می‌خواهم یک بار دیگر بگویم که ما 20 سال است که به سمت این روز می‌رویم، مقدمات در حال انجام بود، جایگاه آذربایجان در سطح حقوق بین‌الملل تقویت می‌شد. در نتیجه فعالیت موفقیت‌آمیز ما در سطح سیاسی، همه جهان از قبل شروع به درک این موضوع کرده‌اند که ما طرف حق هستیم.
اصلاحاتی که در زمینه اقتصادی انجام دادیم به ما این امکان را داد که یک اقتصاد مستقل بسازیم، به کسی وابسته نباشیم و زندگی خود را بسازیم. اراده قوی سیاسی باعث شد که بتوانیم یک سیاست خارجی مستقل و سیاست داخلی انجام دهیم و اجازه ندهیم کسی در کار ما دخالت کند. با این حال، چنین تلاش‌هایی در تاریخ زیاد بوده است. ما از کشور، حیثیت ملی، شیوه زندگی و سنت‌های خود محافظت کرده‌ایم تا کسی نتواند در امور ما دخالت کند.
البته ساختن ارتش اولین کار بود. تجهیزات مادی و فنی، تسلیحات و مهمات، بالا بردن توان رزمی ارتش ما و تربیت جوانان ما با روحیه میهن‌پرستی، این‌ها عوامل اصلی پیروزی هستند.
مهم نیست چقدر اسلحه و مهمات دارید، هر چقدر هم از فناوری‌های مدرن نظامی استفاده کنید، کسی که به پیروزی می‌رسد سرباز و افسر با سلاح است. او سینه‌اش را سپر می‌کند، او آماده مرگ است و ما این را نشان داده‌ایم. سرباز و افسر آذربایجانی در سخت‌ترین و نامطلوب‌ترین موقعیت جغرافیایی با شکستن شش خط دفاعی، عبور از بیش از یک میلیون مین کار گذاشته شده و انهدام مواضع دشمن واقع در تپه‌ها، دلاوری و دلاوری واقعی از خود نشان دادند.
البته من که در جنگ چهل‌وچهار روزه با بسیاری از نمایندگان رسانه‌های خارجی مصاحبه کرده بودم، نمی‌توانستم در مورد برنامه‌هایمان صحبت کنم. با این حال، سؤالات تقریباً تکرار شد. یک بار گفتم بدون شوشا کار ما ناقص می‌شود. با این حال، حتی آن زمان می‌دانستم که بدون خانکندی و خوجالی، کار ما ناقص خواهد بود.
سه سال پیش دستور توقف ارتش آذربایجان را دادم و باز هم می‌خواهم بگویم که تاریخ نشان داده که چقدر درست بوده است. با این حال، از آن روز تا به امروز تا سپتامبر، ما هر روز تلاش کردیم تا حاکمیت آذربایجان را به طور کامل بازگردانیم. در 15 اکتبر پرچم آذربایجان را در آغدره، عسگران، خوجاوند، خوجالی و خانکندی برافراشتم.
چهار سال پیش، نخست‌وزیر ارمنستان با گستاخی گفت: «قره‌باغ ارمنستان است، نقطه». ما با ریختن خون در میدان جنگ و دادن شهید، به او و امثال او و حامیانشان نشان دادیم که در مسیر اشتباه قرار گرفته است.
ما با جنگیدن، علیرغم همه چیز، نشان دادیم که قره‌باغ آذربایجان است و امروز همه باید بدانند که از این پس هیچکس نمی‌تواند با ما شوخی کند. اگر رهبری ارمنستان با افکار روانشیستی زندگی می‌کند، اگر کشورهایی که به دستکاری در پشت ارمنستان عادت کرده‌اند، هنوز نقشه‌های موذیانه‌ای برای آذربایجان می‌کشند، بگذارید نگاهی به رژه امروز بیندازند.
بدانید که بیش از هزار دلیر ما اینجا صف کشیده‌اند و ما بیش از 100 هزار دلیر مثل آن‌ها داریم و هیچ نیرویی نمی‌تواند ما را تهدید کند. ما آماده جنگ در هر سطحی هستیم، این را در عرصه سیاسی و در صورت لزوم نظامی نشان داده‌ایم.
ما به جنگ جدید نیاز نداریم. ما به آنچه می‌خواستیم رسیدیم، حقوق بین‌الملل را احیا کردیم، عدالت تاریخی را اعاده کردیم، عزت ملی خود را اعاده کردیم و جایگاه خود را به دشمن نشان دادیم.
