در فصل پاییز قرار داریم و هوا هرروز به روزهای سرد،کوتاهتر و کم نورتر نزدیک تر می‌شود. در این فصل خمودگی و بی حوصلگی حال و روز بسیاری را دچار تغییر می‌کند و از جمله مشخصه‌های روزهای پاییز ی است.
در فصول چهارگانه سال که هر کدام مزاج خاص خود را دارد، مراقبت در فصل پاییز شاید حساس‌تر و سخت‌تر از دیگر فصول باشد؛ چراکه از رطوبت و گرمای بهاری به خشکی و گرمای تابستان و سپس به یک‌باره به سردی و خشکی پاییز وارد می‌شویم.
طبع پاییز چیست
مزاج فصل پاییز سرد و خشک یا همان سوداوی است. در این فصل رطوبت و حرارت کم شده، طبیعت دچار ریزش و سقوط می‌شود و به یک‌باره این تاثیر بر انسان‌ها نیز نمایان خواهد شد. تا آنجا که در احادیث ائمه نیز به پوشیدن بدن از بادهای پاییزی بسیار سفارش شده است.
قرار گرفتن در معرض سردی و خشکی پاییز موجب از دست رفتن رطوبت و گرمای بدن و ایجاد مشکلات متعددی از جمله سینوزیت، عفونت‌های سیستم تنفسی، آلرژی و نیز سستی بدن می‌شود.
به گزارش بهداشت نیوز زهرا سرباز حسینی، متخصص طب ایرانی در گفت‌وگو با فارس درباره «تدابیر طب ایرانی در فصل پاییز و بایدها و نبایدهای آن»، اظهار داشت: مزاج پاییز سرد و خشک است، مگر آنکه در آن منطقه بارندگی زیاد باشد که مزاج سرد و تر می‌شود، ولی معمولاً در ایران بارندگی به آن حد نیست و بیشتر به سمت خشکی می‌رود.
وی ادامه داد: حال تعریف آن چیست؟ما در طب سنتی برای فصول یک تعریف طبی داریم؛ به طوری که هر وقت برگ‌ریزان درخت‌ها شروع شود و برگ‌ها زرد شوند و هوا صبح و غروب سرد و ظهرها گرم باشد، این شروع فصل پاییز است. برخی بیماری‌ها در پاییز بیشتر می‌شود؛ مانند استرس، افسردگی و وسواس، اما ممکن است علائم بیماری‌های پوستی مانند اگزما، ترک خوردن لب، شوره سر و پسوریازیس در پاییز تشدید شود.
6 اصل ضروری برای زندگی
این متخصص طب ایرانی افزود: ممکن است مشکل درد مفاصل و درد سیاتیک با شروع فصل پاییز تشدید شود که باید تدابیر آن را انجام دهیم. در طب سنتی می‌گوییم باید سبک زندگی را اصلاح کنیم و اصلاح آن را باید در 6 مورد در نظر بگیریم. از نظر آب، هوا، خواب، ورزش کردن، خوراکی‌ها، حالات روحی و توجه به احساساتمان و از نظر دفعیات مثل یبوست، دفع ادرار که باید در اصلاح سبک زندگی در نظر بگیریم. این 6 اصل ضروری سبک زندگی است.
بین روز خواب ممنوع
سرباز حسینی یادآور شد: در خصوص خواب باید بدانیم خواب بین روز در پاییز و زمستان بسیار ضرر دارد و بهتر است افراد در طول روز نخوابند؛ به خصوص افرادی که سرد مزاج هستند، باید بسیار پرهیز کنند یا خواب کوتاه یک ربع تا نیم ساعت داشته باشند. البته کم خوابی هم خیلی ضرر دارد؛ به خصوص برای بچه‌ها که بعد از آمدن از مدرسه دو سه ساعت می‌خوابند که این خیلی مضر است؛ در نتیجه خانواده‌ها در این خصوص باید تدبیر لازم را انجام دهند.
7 ساعت کمتر نخوابید
وی ابراز کرد: از نظر خواب نباید افراد کمتر از 7 ساعت بخوابند؛ ضمن آنکه همان‌طور هم پرخوابی خوب نیست؛ چون سردی را در بدن زیاد می‌کند؛ در نتیجه خواب باید با اعتدال و به موقع انجام شود. از نظر توصیه هوایی، افراد باید سرشان را از رسیدن هوای سرد دور نگه دارند. معمولاً می‌گوییم در هنگام خواب فرد کلاه نخی نازک یا روسری به سر ببندد تا شب تا صبح، سر فرد خیلی سرد نشود. بهتر است دست‌ها و پاهای فرد هم پوشیده باشد. خیلی از افراد این مشکل را در پاییز دارند و می‌گویند بدنمان سرد نیست، اما دست‌ها و پاهایمان یخ می‌کند که این مسئله باید بررسی شود.
روغن مالی بعد از حمام یادتان نرود
این متخصص طب ایرانی متذکر شد: ولی حتما باید دست و پا را نیز از سرما محافظت کرد و اینکه با آب سرد حمام نرویم. بعد از حمام کردن، افراد گرم مزاج، بدن خود را با روغن بادام شیرین که رطوبت خوبی به بدن می‌دهد و سردمزاج‌ها با روغن شوید که گرم و تر است و افرادی که بلغمی هستند با روغن بابونه بدن خود را روغن‌مالی کنند. از جهت تدابیر خوراکی باید این موضوع را بدانیم که در فصل پاییز باید دقت بیشتری در مصرف غذاهایی که مزاج را به سمت سودا می‌برند صورت گیرد.
این غذاها ممنوع است
سرباز حسینی خاطرنشلن کرد: یکسری از غذاها ذاتا سودازا هستند؛ مثل گوشت گاو، بادمجان، گوشت شتر، خرما و عدس؛همچنین غذاهای مانده، غذاهای خیلی شور و خیلی تند مناسب این فصل نیستند و خشکی را در بدن زیاد می‌کنند. باید در مصرف عسل و ارده نیز دقت شود و زیاد مصرف نشود؛ چون مزاج خشک دارند و خشکی را بدتر می‌کنند. در مصرف ترشیجات و سبزی‌ها به خصوص افرادی که سردمزاج هستند باید احتیاط کنند. به طور کلی طبع لبنیات رطوبتی و سرد است و کسانی که مزاج سردی دارند باید در پاییز این مواد را حتما با مصلحات مصرف کنند. سعی داشته باشند اصلاً با غذا لبنیات نخورند.
غذاهای گرم و تر بخورید
وی ادامه داد: البته افرادی که گرم مزاج هستند راحت‌تر می‌توانند از این سردی‌ها استفاده کنند. در غذاها افراد بیشتر به سمت مصرف غذاهای گرم و تر بروند؛ به خصوص افرادی که مزاجشان سرد و خشک است. افراد سوداوی غذای گرم و تر را مصرف کنند؛ مثلا مصرف آبگوشتی که از نخود و لوبیا و گوشت گوسفند باشد خیلی مناسب است. همچنین نخودآب با گوشت یا بدون گوشت، غذای مناسبی برای آنهاست.
تخم مرغ عسلی و حلیم گندم بخورید
این متخصص طب سنتی تصریح کرد: تخم مرغ عسلی و حلیم گندم، غذاهایی هستند که به مصرف آنها توصیه می‌کنیم؛ به خصوص به افراد سردمزاج. افرادی که مزاجشان سرد و تر است باید ادویه‌هایی مانند زعفران و دارچین را بیشتر به غذایشان اضافه کنند و کسانی که مزاج سرد و خشک دارند، نیاز نیست خیلی ادویه مصرف کنند و همین که مزاج غذاهایشان گرم و تر باشد، کافی است.
شیره انگور یادتان نرود
سرباز حسینی گفت: غذاهای خیلی تند و پرادویه برای افراد سرد و خشک ضرر دارد و خشکی آنها را تشدید می‌کند. در آجیل‌ها، بادام، پسته، فندق، مویز، توت خشک و شیره انگور برای فصل پاییز مناسب است. شربت شیره انگور به غذا اضافه شود؛ مثلا فرنی یا شیربرنج درست کنیم و به آن اضافه شود یا شربت آن را بخوریم یا در طول روز دو قاشق شیره را مصرف کنیم که بسیار کمک‌کننده است. همچنین کدوی حلوایی در پاییز زیاد است و رطوبت می‌دهد؛ در نتیجه برای افرادی که خشکی دارند خیلی خوب است، اما باید آن را تدبیر کنند که یکی از تدابیرش استفاده از شیره انگور است.
دمنوش گل محمدی و به بخورید
وی افزود: شیره بادام یا شیربادام کمک‌کننده است؛ همچنین دمنوش گل محمدی و به نیز گهگاه کمک‌کننده است، اما نباید زیاد مصرف شود. دمنوش سیب و گل محمدی نیز کمک‌کننده است؛ ضمن اینکه اسطوخودوس و لیمو نیز خیلی خوب است، اما باید توجه کرد در مصرف آن زیاده‌روی نشود.
انار بخورید
این متخصص طب سنتی بیان داشت: یبوست در پاییز مطرح است که باید آب کافی و سبزیجات بخارپز کافی در کنار غذا مصرف شود؛ ضمن اینکه در میوه‌جات مصرف انار یک ساعت بعد از مصرف غذا به دفع بهتر کمک می‌کند. تنفس شکمی، پیاده‌روی در نور آفتاب، ورزش کافی و بوییدن عطرهای خوش به افراد کمک می‌کند که حال خوبی داشته باشند؛ چراکه معمولاً در پاییز طول روز و نور خورشید کوتاه است و باید از آن استفادده کنیم.
ورزش کردن در فضای بسته باشد
سرباز حسینی اظهار داشت: افرادی که سرد مزاج هستند در پاییز سعی کنند ورزش را بیشتر انجام دهند؛ البته ورزش کردن باید حتما در جایی که هوا معتدل باشد انجام شود؛ ضمن اینکه در صبح خیلی زود یا آخر شب ورزش نکنند و سعی داشته باشند ساعت 10 یا 11 صبح که هوا گرم می‌شود، ورزش را انجام دهند تا بدنشان از گرمی هوا استفاده کنند.
