به گزارش بهداشت نیوز دوران بارداری یکی از حساس‌ترین برهه‌های زندگی هر زوجی است و به همین جهت مراقبت‌های دوران بارداری بسیار مهم و حائز اهمیت است و نقش مهمی در سبک زندگی سالم در این دوران دارد و برای سلامت و آسایش مادر و جنین ضروری است.
مراقبت‌های دوران بارداری مجموعه‌ای از فعالیت‌هاست که شامل توجه به علائم جسمی، تغذیه سالم، انجام فعالیت‌های ورزشی و رعایت نکات مرتبط با سلامت در زندگی زنان باردار است. این مراقبت‌ها، سلامت مادر و جنین را در طول دوران بارداری و پس از آن تضمین خواهد کرد. مراقبت‌های دوران بارداری به‌طور کلی شامل واکسیناسیون دوران بارداری، انجام آزمایشات اولیه، توجه به سلامت مادر و تلاش در جهت داشتن زایمانی آسان است.
واکسیناسیون
واکسن‌هایی که مادران در دوران بارداری دریافت می‌کنند نه تنها بر سلامت خودشان بلکه بر سلامت نوزاد نیز موثر خواهد بود. در واقع ایمنی مادر، اولین خط دفاعی جنین در مقابل بیماری‌های مختلف است. شاید بهترین تصمیم دریافت واکسن‌های ضروری قبل از دوران بارداری باشد اما اگر به هر دلیلی مادران نتوانند این واکسن‌ها را قبل از دوران بارداری دریافت کنند، نباید از دریافت واکسن‌های مجاز در دوران بارداری غفلت کنند؛ زیرا که تا حد زیادی از بروز عفونت، بیماری‌ها و نیز انتقال آنها به جنین جلوگیری می‌کنند.
انجام آزمایشات اولیه
آزمایشات دوران بارداری اطلاعات معتبری را درباره سلامت مادر و جنین در اختیار پزشک زنان و زایمان می‌گذارد و کمک می‌کند تا هر نوع مشکل موثر در سلامت جنین و مادر مثل نقص‌های مادرزادی، بیماری‌های ژنتیکی و عوارض بارداری تشخیص داده شوند. برخی از آزمایشات معمول این دوران آزمایش خون و ادرار است که شامل اطلاعاتی چون شمارش گلبول‌ها و کم‌خونی، دیابت و دیابت بارداری، کم‌کاری یا پرکاری تیرویید، تشخیص ایدز، هپاتیت B و دیگر بیماری‌های آمیزشی، میزان قند و پروتئین در ادرار و وجود یا عدم‌وجود عفونت در ادرار است.
زایمان آسان
تمام تلاش پزشک و متخصص زنان و زایمان و مامای همراه در اتاق زایمان این است که زایمانی راحت و آسان را برای مادر و جنین فراهم کنند. با این حال برای داشتن یک زایمان راحت و آسان باید وزن خود را متعادل نگه‌دارید، تمرینات کگل یا کف لگن انجام دهید، در مورد نوع زایمان خود با توجه به نظر پزشک، توانایی‌ها و محدودیت‌های بدن خود تصمیم بگیرید، خواب کافی و متعادل داشته باشید و تمرینات تنفسی را برای کنترل درد و استرس تمرین کنید. برخی از پزشکان شرکت در کلاس‌های یوگا و ماساژدرمانی را هم در داشتن زایمان آسان‌تر موثر می‌دانند.
مراقبت‌های دوران بارداری شامل مراقبت‌هایی است که از دوران قبل از بارداری شروع شده و در حین بارداری وپس از زایمان نیز ادامه می یابد. هدف از این مراقبت‌ها، ترویج و گسترش زندگی سالم و ایجاد آمادگی جسمی و روانی کافی جهت بارداری و زایمان است. در مراقبت‌های بارداری جلوگیری از عوارض و خطرات بارداری برای مادر و جنین، تشخیص و درمان به موقع بیماری‌ها و نقص‌ها و در نهایت داشتن زایمانی آسان نتیجه اصلی است.
زهرا نائیجی،متخصص زنان و زایمان دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با اشاره به اینکه تجربه دوران بارداری در افراد مختلف، متفاوت است، اظهار کرد: از تورم پاها گرفته تا حالت تهوع‌های صبحگاهی یا کمردردهایی که به دلیل بزرگتر شدن جنین در زنان باردار ایجاد می‌شود، گرچه در برخی اوقات ناراحت کننده ولی تغییراتی طبیعی هستند، نکته اینجاست که باید با نشانه‌ها و دردهای خطرناک را بشناسید و به موقع به پزشک به مراجعه کنید.
نشانه‌های خطرناک در دوران بارداری
متخصص زنان و زایمان دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی تاکید کرد: اگر احساس ناخوشی می‌کنید و به نظر می‌رسد علائم‌تان به مرور بدتر می‌شوند، سریع‌تر پزشک را در جریان بگذارید ولی به طور کلی خونریزی، درد شکم و درد زیر شکم، تورم دست و صورت، افزایش وزن سریع، درد و انقباضاتی که آرام نمی شود، تاری دید و سر درد، تب، آبریزش و ترشحات از واژن و کاهش حرکات جنین از جمله نشانه‌های خطرناک است که باید فورا با پزشک مطرح کرد.
وی با تاکید بر اینکه دردهای بارداری وجود دارد که باید آنها را به پزشک اطلاع دهید، خاطرنشان کرد: درد ناگهانی، تیز و سست‌کننده‌ای که در سمت راست شکم احساس می‌کنید، می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به التهاب آپاندیس باشد، در میان عوارض بارداری، آپاندیسیت شایع‌ترین علت جراحی اورژانسی طی بارداری است.
متخصص زنان و زایمان دانشگاه ادامه داد: درد آپاندیس معمولا با تب، عدم توانایی برای خوردن و استفراغ همراه است، بنابراین اگر دردی با این نشانه را تجربه کردید فورا به پزشک متخصص مراجعه کنید.
به گفته این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی تشخیص آپاندیسیت خصوصا در دوران بارداری می‌تواند دشوار باشد چرا که علامت‌هایی مانند تهوع و استفراغ، تفاوت زیادی با سایر نشانه‌های بارداری ندارند اما اگر پزشکتان سابقه پزشکی‌تان را بداند، به محض معاینه می‌تواند شما را تحت درمان قرار دهد.
متخصص زنان و زایمان دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با بیان اینکه کند شدن گوارش، تخلیه کیسه صفرا را نیز کند می‌کند که می‌تواند منجر به ایجاد سنگ صفرا شود، خاطرنشان کرد: سنگ صفرا اغلب با دردهایی در بالای راست شکم مرتبط است، علاوه بر درد در قسمت راست و بالای شکم، ممکن است دردی در وسط شکمتان، دردی در پشت و میان دو کتف‌تان، درد در شانه راست‌تان و حالت تهوع و استفراغ را نیز تجربه کنید.
نائیجی با تاکید بر اینکه اگر سنگ صفرا، مورد خیلی شدیدی نباشد، با ایجاد اصلاحاتی در عادت‌های غذایی و پرهیز از غذاهای چرب و سرخ شده، قابل کنترل است، اضافه کرد: گاهی برخی از بیماران به عمل جراحی نیاز پیدا می‌کنند اما در بیشتر موارد، خارج کردن سنگ صفرا را می‌توان به بعد از زایمان موکول کرد.
وی با بیان اینکه پره اکلامپسی یکی از عوارض خاص بارداری است که شامل افزایش ناگهانی فشارخون و نوعی آسیب به اندام‌هایی مانند کلیه‌ها و کبد می‌شود، افزود: پره اکلامپسی معمولا در سه ماهه سوم بارداری روی می‌دهد، اما در برخی از خانم‌های باردار که ریسک فاکتورهای این عارضه را دارند، بررسی‌ها و کنترل این عارضه باید زودتر انجام شود، ریسک فاکتورهای پره اکلامپسی شامل سابقه‌ی خانوادگی پره اکلامپسی و فشارخون مزمن است البته سن و نژاد نیز بی‌تاثیر نیست چرا که زنان سیاه‌پوست نسبت به سایر نژادها، بیشتر دچار این عارضه می‌شوند.
نائیجی به شایع‌ترین علامت‌های پره‌اکلامپسی اشاره کرد و ادامه داد: درد در بالای راست شکم و معمولا زیر دنده‌هاست؛ جایی که کبد قرار گرفته است، ضمنا این عارضه می‌تواند سبب تهوع، استفراغ، سردردهای غیرقابل تحمل، مشکلات بینایی و تنگی نفس هم شود.
متخصص زنان و زایمان دانشگاه اضافه کرد: برخی افراد متوجه کمتر شدن میزان ادرارشان نیز می‌شوند، این موارد را با پزشکتان مطرح کنید، ممکن است نسبت به مشکلات کلیوی مانند پروتئین اضافی در ادرارتان هشدار دهد.
وی هشدار داد: اگر دردی را تجربه می‌کنید که برایتان تازگی دارد و برطرف نمی‌شود، باید مورد ارزیابی قرار بگیرد، ضمن اینکه اگر طی بارداری، مشکلاتی در فشارخونتان دارید، پره اکلامپسی می‌تواند سبب عوارض جدی هم برای مادر و هم برای جنین شود بنابراین اگر در هر مرحله‌ای از بارداری‌تان در بالای سمت راست شکم خود دردی احساس می‌کنید، حتما این موضوع را به اطلاع پزشک برسانید.
نائیجی با بیان اینکه خون ریزی واژینال همراه با شکم درد می‌تواند، چندین علت داشته باشد، ادامه داد: شکم‌درد همراه با خونریزی واژینال می‌تواند از علامت‌های بارداری خارج از رحم باشد، این اتفاق زمانی روی می‌دهد که تخمک بارور به جای رحم، در لوله فالوپ و یا جای دیگری در شکم لانه گزینی می‌کند بنابراین این احتمال وجود دارد که قبل از پریود یا بعد از پریود نشدن، بارداری خارج از رحم رخ بدهد.
وی گفت: دلیل دیگر تجربه شکم‌درد همراه با خونریزی واژینال، سقط جنین پیش از هفته بیستم بارداری است، برخی از افراد ممکن است بدون اینکه بدانند باردارند، سقط جنین کنند.
متخصص زنان و زایمان دانشگاه هشدار داد: دردهای شکمی به صورت تیر کشیدن، بی‌حسی و یا گرفتگی یا درد در پایین کمر همراه با خونریزی واژینال، زنگ خطر است.
به گفته این عضو هیأت علمی دانشگاه، اگر هنوز به هفته سی و هفتم بارداری‌تان نرسیده‌اید اما شکم درد دارید و ترشحات خونی از واژن می‌بینید(یا هر تغییری در ترشحات مثلا آبکی شدن یا ترشحات پر از موکوس)، می‌تواند علامت زایمان زودرس باشد بنابراین چیزی که باعث می‌شود تشخیص اینکه چه زمانی خونریزی در بارداری خطرناک است و چه زمانی نرمال با پزشک است.
وی در پاسخ به این سوال که برای به حداقل رسیدن دردهای بارداری چه اقدامی موثر است؟ توضیح داد: حتی اگر شما هنوز دچار درد خاصی در بارداری‌تان نشده باشید، اهمیت دادن به سلامت و تندرستی‌تان کمک زیادی به کاهش دردها و ناراحتی‌هایی می‌کند که ممکن است با آنها مواجه شوید بنابراین زیاد آب بنوشید و رژیم غذایی متعادلی داشته باشید تا در بهترین وضعیت سلامت به سر ببرید.
متخصص زنان و زایمان افزود: کمی ورزش و تحرک با نظر پزشک می‌تواند به کاهش شکم درد و یبوست و نفخ کمک کرده؛ ضمن اینکه خلق‌وخویتان را بهبود خواهد بخشید، همچنین اگر طی بارداری شکم‌دردهای جدی داشته باشید، پیدا کردن بهترین راه برای کاهش آنها می‌تواند سخت باشد؛ زیرا علت‌های بالقوه زیادی می‌توانند وجود داشته باشند، چیزی که واضح است اینکه شما باید در مورد هرگونه احساس ناراحتی که دارید، پیش از خوددرمانی، با پزشکتان مشورت کنید، خصوصاً اگر قرار است سراغ دارویی بروید.
منبع: ایسنا
