افزایش سریع ظرفیت تولید توسط منابع انرژی تجدیدپذیر در بسیاری از نقاط جهان، به ویژه نیروگاه‌های بادی و خورشیدی، به انگیزه‌ای برای توسعه ذخیره ساز‌های برق در مقیاس بزرگ منجر شده است. الکتریسیته به خودی خود نمی‌تواند در هیچ مقیاسی ذخیره شود، اما می‌توان آن را به اشکال دیگری از انرژی تبدیل کرد که می‌تواند ذخیره شود و بعداً در صورت تقاضا دوباره به برق تبدیل و استفاده شود.
در واقع این سیستم در زمان‌های کم باری با اخذ توان از شبکه و ذخیره آن در باتری‌ها، امکان مشارکت در تزریق توان به شبکه برق را در شرایط پرباری فراهم می‌کند و به این شکل با از میان برداشتن قطع بار‌های ناخواسته ناشی از افزونگی مصرف، احتمال کمبود برق شبکه را کاهش می‌دهد.
سیستم‌های های ذخیره سازی برق متفاوت هستند که شامل باتری و موارد دیگری مثل نیروگاه‌های تلمبه ذخیره‌ای می‌شود که این مورد در ایران و در نیروگاه سیاه بیشه اجرایی شده است.
سیستم‌های ذخیره ساز انرژی مبتنی بر باتری در سال‌های اخیر به لحاظ هزینه، کاهش چشمگیری داشته اند و همین امر بهره گیری از آن‌ها را اقتصادی می‌کند. بر اساس گزارش شورای جهانی انرژی هزینه ایجاد ذخیره ساز‌های باتری از سال ۲۰۱۵ که حداکثر ۷۰۰ یورو به ازای هر مگاوات ساعت بوده است تا سال ۲۰۳۰ به ۵۰ تا ۱۹۰ یورو به ازای ایجاد ظرفیت یک مگاواتی کاهش پیدا می‌کند.
در کشور ما نیز با توجه به اهمیت ذخیره ساز‌ها در پایداری برق و همینطور تامین برق مراکز حیاتی، این فناوری مورد توجه قرار گرفته و مطالعات اولیه در استفاده از این فناوری برای شهر تهران انجام شده و به‌زودی نتایج آن حاصل خواهد شد.
قابلیت ورود به عرصه ذخیره سازی برق را داریم
آرش کردی مدیرعامل شرکت توانیر با اشاره به اهمیت این موضوع می‌گوید: سیستم ذخیره انرژی مبتنی بر باتری، کمتر از یک دهه است که در جهان مطرح شده و در کشوری مثل چین ۴۰ هزار مگاوات ظرفیت منصوبه ذخیره سازی دارند. ما هم باید تغییر رویکردی در این زمینه داشته باشیم و سیستم‌های ذخیره سازی را به کشور وارد کنیم و سپس آن را داخلی سازی کنیم.
مدیر عامل توانیر ادامه داد: ذخیره سازی در دنیا در بخش‌های مختلفی انجام می‌گیرد و ما این قابلیت را داریم که به این عرصه ورود کنیم. زیرا این نوع ذخیره سازی یک نوع پدافند غیرعامل است و این فناوری‌ها پایه صنعت خودروی برقی و تجدیدپذیر ما خواهد بود.
مصطفی رجبی مشهدی در خصوص سیستم ذخیره برق بر مبنای باتری و بهره گیری از آن در کشور گفت: این موضوع در فن بازار امسال که اتصال صنعت برق با جوامع علمی و دانشگاهی است، پیگیری شد، شرکت‌هایی که در این رویداد شرکت کردند محصولاتی در ظرفیت‌های کوچک و متوسط برای ذخیره سازی بر مبنای باتری ارائه کرده اند که در حال حاضر در مراکز حساس و حیاتی کشور نیز قابل استفاده است. قطعا برای تولید این سیستم‌های ذخیره باتری در مقیاس بزرگتر لازم است پیش‌بینی‌هایی در مورد نقاط اتصال آن‌ها و همینطور اینکه امکان شارژ آن‌ها فراهم باشد، انجام شود.
استفاده از سیستم‌های ذخیره سازی برق برای اوج بار آینده
او افزود: این مسائل در دستور کار وازرت نیرو قرار دارد و در برنامه ۱۸۰ اقدامه‌ای که برای عبور از پیک مصرف تابستان ۱۴۰۳ در نظر گرفته شده نیز گنجانده شده است و در اوج بار آینده به صورت آزمایشی در شبکه برق تهران مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت. البته ظرفیت این سیستم‌های ذخیره سازی برق هنوز مشخص نشده و در آینده اعلام خواهد شد.
گفتنی است با توجه به آمار که کاهش ۷۰ درصدی هزینه‌های ایجاد ذخیره ساز‌های برق بر مبنای باتری را و اقتصادی شدن این فناوری را نشان می‌دهد، امید می‌رود که این ذخیره ساز‌ها در کشور ما نیز به تدریج توسعه پیدا کنند و در راستای امنیت شبکه برق و پایداری تأمین این انرژی حیاتی بهره برداری شوند. در حال حاضر ۸۹ درصد ذخیره سازی برق در جهان به وسیله باتری‌های لیتیومی انجام می‌شود.
