کاهش وزن اضافه بدن میتواند فواید مختلفی را ارائه کند. به عنوان مثال شما احساس بهتر، خواب بهتر، انرژی بیشتر و کاهش خطر ابتلا به بیماری و مرگ زودرس را تجربه خواهید کرد، اما با کاهش بسیار زیاد وزن در مدت زمانی بسیار کوتاه، یا انتخاب غذاهای اشتباه به عنوان بخشی از برنامه غذایی خود، این احتمال وجود دارد که برخی عوارض جانبی منفی کاهش وزن را تجربه کنید.
کاهش چربی اضافه بدن میتواند تاثیر قابل توجهی بر بدن، هورمونها، متابولیسم، خلق و خو و حتی وضعیت رابطه شما داشته باشد. در ادامه با برخی عوارض جانبی کاهش وزن چشمگیر و سریع بیشتر آشنا میشویم.
بنا بر مطالعهای که در نشریه PLOS One منتشر شد، اگرچه کاهش وزن با برخی فواید غیر قابل انکار جسمی همراه است، اما تاثیرات آن بر سلامت روان پیچیدهتر هستند. پژوهشگران دانشگاه کالج لندن دریافتند افرادی که ۵ درصد یا میزان بیشتری از وزن بدن خود را از دست میدهند، احتمال بیشتری دارد پس از آن احساس افسردگی را گزارش کنند.
مقاومت در برابر وسوسههای همیشگی مصرف غذاهای ناسالم میتواند به سلامت روانی انسان آسیب وارد کند، زیرا این امر به اراده قابل توجهی نیاز دارد و ممکن است شامل پرهیز از برخی فعالیتهای لذتبخش شود. هر فردی که تاکنون رژیم گرفته باشد درک میکند که این کار میتواند بر سلامت روانی وی تاثیر بگذارد.
بسیاری از برنامههای غذایی کاهش وزن، فرد را ملزم به حذف کامل برخی گروههای غذایی میکنند که ممکن است به معنای محروم ماندن بدن از برخی ویتامین ها، مواد معدنی و دیگر مواد مغذی ضروری باشد. اما به گفته لزلی بونچی متخصص تغذیه، حذف گروههای غذایی بدون توجیه نباید صورت بگیرد.
به عنوان مثال، حذف لبنیات بدون دلایل پزشکی میتواند موجب کاهش دریافت کلسیم و ویتامین D شود. اگر ماست مصرف میکرده اید و به طور ناگهانی این کار را متوقف کنید، ممکن است پروبیوتیکهای کافی برای حفظ سلامت جمعیت باکتریهای روده خود را نیز دریافت نکنید.
از نمونههای دیگر میتوان به حذف بیش از حد چربیها اشاره کرد که میتواند سطوح لیپید را کاهش داده و میزان جذب ویتامینهای محلول در چربی در بدن را کاهش دهد که اثری منفی بر سلامت پوست و مو به همراه دارد؛ و اگر یک رژیم غذایی وگان را دنبال کنید، باید اطمینان حاصل کنید که پروتئین کافی را از رژیم غذایی خود دریافت میکنید. به گفته بونچی، باید به خاطر داشت که مصرف فقط میوهها و سبزیجات ممکن است به کاهش وزن منجر شود، اما بهبود سلامت را موجب نخواهد شد.
مطالعات نشان داده اند که کاهش وزن موفق برای زوجهایی که همراه با هم برای تحقق این هدف تلاش میکنند، آسانتر است. اما بنابر مطالعهای که با حضور ۲۱ زوج و توسط پژوهشگران دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی انجام شد، اگر یکی از زوجین وزن از دست داده و دیگری این گونه نباشد، این شرایط میتواند اثری منفی روی رابطه گذاشته و احتمالا موجب شکافهایی در آن شود که میتواند حتی به جدایی منجر شود.
مطالعهای دیگر که در نشریه JAMA Surgery منتشر شد، نشان داد افرادی که تحت عمل جراحی چاقی قرار میگیرند و وزن کم میکنند، خود را در معرض خطر جدایی و طلاق قرار میدهند. افزون بر ارتباط آن با همبودیهای (وجود همزمان دو یا چند بیماری مجزا) چاقی، پژوهشگران به این مساله اشاره داشتند که کاهش وزن ناشی از عمل جراحی چاقی با تغییرات در وضعیت رابطه افراد نیز مرتبط است.
اگر وزن خود را بیش از حد سریع کاهش دهید، این امکان وجود دارد که با کاهش توده عضلانی در بدن خود مواجه شوید. به گفته امی ساترازمیس متخصص تغذیه، رژیمهای غذایی محدودکننده کالری ممکن است موجب شوند تا بدن از عضله برای تامین انرژی و سوخت مورد نیاز خود استفاده کند. اگر عضله از دست دهید، در حقیقت، یکی از کارآمدترین کالری سوزهای بدن خود را از دست میدهید، از این رو، خطر بازگشت تمام وزن از دست داده وجود دارد.
به گفته سرویس سلامت ملی انگلستان، کاهش وزن بیش از حد یا ناگهانی میتواند موجب توقف دورههای قاعدگی شود. محدودیت شدید در میزان کالری مصرفی تولید هورمونهای مورد نیاز برای تخم گذاری را متوقف میکند.
در صورت بروز این اتفاق، شما میتوانید کم وزن باشید که به عنوان شاخص توده بدنی کمتر از ۱۸.۵ تعریف میشود. در این شرایط باید با یک متخصص تغذیه برای افزایش بی خطر و سالم خود مشورت کنید.
مطالعات متعدد نشان داده است که پایبندی به رژیمهای غذایی به شدت محدودکننده و کم کالری که به نام رژیم غذایی کراش نیز شناخته میشود، بسیار دشوار است. به گفته دکتر ربکا لزلی، با دنبال کردن یک رژیم غذایی کراش کاهش وزن خود را تجربه خواهید کرد، اما احتمالا وزن از دست داده دوباره باز میگردد. حتی این احتمال وجود دارد که افزایش وزنی بیشتر از وزن از دست داده رخ دهد.