به گزارش "ورزش سه" سِن، تجربه، رزومه، شهرت، رابطه، علم و...، ملاک انتخاب مربی در فوتسال ایران چیست؟ مربیان شاغل در لیگ برتر به سوالات حاشیه‌ای خبرنگار ورزش سه پاسخ می‌دهند. گفت‌وگویی بسیار داغ که بسیاری از مربیان بی آنکه به شخص خاصی اشاره کنند، عقیده‌ها و تفکرات خود را بیان کردند. برخی مربیان به تعریف و تمجید از همکاران خود پرداختند و البته تعدادی هم بودند که با کنایه زدن به رقیب‌های خود، مصاحبه را پیش بُردند.
*ابتدا؛ نگاهی انداخته‌ایم به سن مربیان حال حاضر لیگ برتر فوتسال؛
محمود خوراکچی 52 سال _ ایرالکو اراک
مهرداد لطفی 51 سال _ مقاومت البرز
علی افضل 49 سال _ کراپ الوند
حسین افضلی 49 سال _ گهرزمین سیرجان
محسن حسن زاده 49 سال _ فرش آرا مشهد
رضا زرخانلی 49 سال _ سفیر گفتمان تهران
اسماعیل تقی پور 46 سال _ مس سونگون ورزقان
حسین صبوری 45 سال _ آنا صنعت قم
جواد اصغری مقدم 44 سال _ سن ایچ ساوه
عباس روز پیکر 42 سال _ فولاد زرند
محمد کشاوز 41 سال _ گیتی پسند اصفهان
هادی بزوال 36 سال _ پالایش نفت بندرعباس
سعید کشاورزی 34 سال _ شهرداری ساوه
حافظ ساری ( بدون مربی )
در ادامه منتخبی از بحث‌های جالب خبرنگار ما با یازده مربی فعال در لیگ برتر فوتسال را می‌خوانیم؛
یکی از مربیان به شرط ناشناس ماندن صحبت کرد، گفت: ”وقتی مربی جوانی بودم و وارد رختکن شدم، چند تن از بازیکنان به سرپرست تیم گفتند “این بچه سال کیه؟” و از روز اول، واقعا هیچ جایگاهی بین آن‌ها نداشتم.” او همچنین به مربیانی در آغاز راه پیشنهاد داد ""اگر بازیکن بزرگی نبودید، فکر مربیگری در لیگ‌برتر را از سرتان بیرون کنید""
محمودخوراکچی، مسن‌ترین مربی حال حاضر در لیگ برتر فوتسال، خاطره جالبی را برای ما تعریف کرد ""در ۳۰ سالگی دستیار آقای انصاری فرد در تیم ملی شدم. روز اول مربیگری را هیچ وقت فراموش نمی‌کنم. چون به شدت آزارم دادند. در همان روز قهر کردم و به آقای انصاری فرد گفتم که شمسایی خیلی شیطنت می‌کند و من دیگه نمیام. ایشون گفتند که شمسایی رو بیخیال بشم، اما هرکس دیگری که اذیتم کرد را از اردو اخراج می‌کند. حق هم داشت، شمسایی کل تیم ملی بود.
خوراکچی معتقد است؛ روانشناسی راز موفقیتش بوده و از آن درس بزرگی گرفته که با ستاره‌ها برخوردی داشته باشد. می‌گفت در ۳۲ سالگی با تیم کهکشانی تام ایران‌خودرو قهرمان ایران شده است. با ستاره‌های بی‌شماری که هر کدام یک تیم بودند، اما او کنترلشان کرده. این چهره، پایان عمر یک مربی را در یک خط خلاصه کرد ""عمر یک مربی به مطالعه‌اش و مدیریتش بستگی دارد نه به سن و سال. بازیکن اگر بدونه دیگر چیزی حالیت نیست، شک نکنید برات کابوس می‌شه و باید همه چیز را بزاری زمین و بروی دنبال زندگیت.
علی افضل، پُر افتخارترین مربی فوتسال ایران با توپ پُر جواب داد؛ "۲۸ ساله بودم که مربی علم و ادب شدم. از همون روز اول پیش خودم گفتم که همه باید اونی باشند که من می‌خوام. رزومه من مشخص بود، ولی اونا به اندازه من بزرگ نبودند."
افضل که حسابی از خرید بازیکنان برزیلی تیمش خوشحال بود و خط و نشان می‌کشید در پاسخ به سوال ما گفت؛ برای انتخاب مربی به هوش و دانش مربی نگاه می‌کنند و بعد به کارنامه‌ای که از قبل داشته‌اند. متاسفانه امثال ابطحی‌ها نیستند چون تو فوتسال ایران خیلی‌ها چشم دیدن این مربی‌هارو ندارند و هر چیزی رو به اونا می‌بندن. واقعا جای خالیشون حس می‌شود. الان به مربی شهرداری نگاه کنید. نمی‌دانم اصلا چند ساله هستش اما جوان هست و مربی خوبیه. در کنار مبحث فنی، باید مدیریت قوی و خوش اخلاق هم بود. من گیر نمیدم، من به بازیکنان می‌آموزم. باید بگم که سن ملاک نیست. عمر یک مربی زمانی به پایان می‌رسد که به بازیکنش باج بده. یعنی مُردی و خودت خبر نداری و چند وقت بعدش تازه صداش در میاد.
یک مربی با سابقه که تاکید کرد ناشناس باشد، روز اول کاریش را با خنده نقل کرد ""روز اول از شدت ذوق و شوق چنان پُرحرفی کردم که یکی از بازیکنان ملی‌پوش تو جمع بهم گفت، فکر می‌کنی فوتسال رو تو اختراع کردی، نه؟”مهرداد لطفی، سرمربی ۵۱ ساله مقاومت البرز، ملاک‌های انتخاب مربی را از دید خود اینگونه توصیف کرد ""سن زیاد ملاک نیست. رزومه و فن خیلی مهم هستش. مهم نیست چند سالته، مهم اینه که چقدر بلدی. در فوتسال ایران خیلی امتیازات رو در کنار علم و تجربه باید داشته باشی. اما رزومه اولویت اصلی در انتخاب مربی هستش. حالا شاید اون مربی به خاطر پرستاره بودن تیم‌هاش نتیجه گرفته باشه، اما شرط اصلی فقط اون قهرمانی هاست. البته این مربی چند ساعت بعد از مصاحبه با ما، از سوی کمیته انضباطی پیرامون اتفاقات دیدار با فرش آرا، سه جلسه محروم شد. لطفی، عمر مربیگری در فوتسال ایران را با یاد کردن از مرحوم عدالتخواه ادامه داد ""آقای عدالتخواه تا نزدیک به ۷۰ سالگی ادامه داد. مربیگری عمری ندارد. هر چقدر که توانمند باشی، بیشتر دوام میاری. خوشبختانه در فوتسال ایران بقای یک مربی در چرخه کار بیشتر شده""
*یک مربی سرشناس که از ذکر کردن نامش معذوریم، در خصوص روحیه لطیف بازیکن نسل جدید و برخوردش با یکی از آن‌ها تجدید خاطره کرد"" بازیکن با استعدادی دارم که بارها یک اشتباه را تکرار می‌کرد. از آنجایی که خواستم با او مهربانانه برخورد کنم، صدایش کردم و ابتدا صورت او را بوس کردم و بعد برایش توضیح دادم. سرم را که برگرداندم، دیدم چند بازیکن دارند پِچ پِچ می‌کنند، سریع برگشتم و بازیکن جوان را صدا کردم و به شدت یک سیلی در گوش او زدم. سپس شرایط عادی شد. احساس می‌کنم اینجا نمی‌شود مهربان بود!""
حسین صبوری، سرمربی تیم آناصنعت قم که جوانترین ترکیب فصل را به میدان فرستاده از معیارهای انتصاب یک مربی توسط باشگاه‌ها می‌گوید"" ایران داستان متفاوتی دارد. به شخصه مربی_بازیکن به صورت همزمان هیچ اعتقادی ندارم و سم خالص می‌دانم. اما در فوتسال کشورمان مُد شده. دنیای بازیگری و مربیگری کاملا متفاوت است. معیار انتخاب مربی در بسیاری از باشگاه‌ها، افتخارات شده است. البته که درسته اما نگاه نمی‌کنند که اون مربی از چه بازیکن‌هایی بهره برده است. از شما می‌پرسم، اگر تیم قم هشت بازیکن ملی‌پوش داشت الان چندم جدول بود؟ معیار انتخاب و عملکرد یک مربی خوب، باید به نتایج اون و بضاعتی که داشته، تعریف شود. خودم شش سال در لیگ یک و دو تجربه کسب کردم و بعد تصمیم گرفتم در لیگ برتر حضور پیدا کنم. اما در چند فصل اخیر، شاهد بودیم که بسیاری از مربیان بدون هیچ تجربه‌ای و به خاطر شهرت دوران بازیگری، راه صد شب را تو یک شب رفتند.
مربی مطرح لیگ برتری می گوید؛ ""“من به اندازه ۲۰ یا ۳۰ سال پیش آماده هستم. اما هرگز فراموش نکردم که در یک روز همه چیز می‌تواند تغییر کند.”""
حسین افضلی، در این گفت‌وگو ما را غافل‌گیر کرد و صحبت‌هایش را این چنین آغاز نمود "" ملاک و معیار برای انتخاب مربی در بسیاری از شهرستان‌ها به بومی‌گرایی غلتیده. کاملا هم صحیح و درست است. البته باید بگم که در همه جا جز اصفهان. برخی شهرها هم از روی ناچاری به مربیان غیربومی روی آورده‌اند. در حال حاضر حمید بی‌غم از مربیان پُرافتخار بیرون هستند و باید در نظر بگیریم که همه چیز در رزومه و قهرمانی‌های داخل کارنامه لحاظ نمی‌شود.
افضلی می‌افزاید؛ در ۳۵ سالگی قهرمان ایران و آسیا شدم. جوان بودم اما به بازیکنانم ثابت کردم که می‌توانم در تمامی زمینه‌ها اطلاعات کافی را داشته باشم. تمرینات متفاوت و بروز و کارهای تاکتیکی که بازیکنان از آن‌ها لذت ببرند و خو بگیرند. هنر مربیگری یک مرحله دیگر از تجربه در برخورد با مسائل خارج از زمین، به‌ویژه “مدیریت کردن” بسیار ارزشمند است. به نظرم بالای ۳۰ سال، برای آغاز مربیگری مناسب باشد. همیشه در صدر هرم بوده‌ام و خیلی‌ها به دنبال این هستند در مقابل من پیروز باشند. در ایران مربیان بزرگی داریم که ویژگی‌های منحصر به‌فردی دارند. از جمله، علی افضل، محمود خوراکچی، محسن حسن زاده و اسماعیل تقی‌پور.
این مربی ۴۹ ساله؛ طول عمر یک مربی را تا ۷۰ سالگی تصور می‌کند. او می‌گوید یک مربی تا زمانی که توان به حرکت در آوردن مُهره‌هایش را داشته باشد، قطعا می‌تواند به کارش ادامه دهد به شرطی که در طول این سالیان همانند من، عاشق کارش باشد.
یکی از مربیان لیگ‌برتری که همواره الهام بخش بسیاری از مربی‌های جوان بوده است، جملات برایان کلاف را به کار بُرد "" یک مربی خوب می‌تواند تیمی بزرگ بسازد. اما هرگز یک تیم نمی‌تواند مربی بزرگی را پرورش دهد!""سعید کشاورزی، جوانترین مربی لیگ برتر فوتسال از دشواری‌هایش در طی این سال‌ها می‌گوید ""دورانی که در سن‌ایچ ساوه بودم، روی کاغذ نقش کمک مربی را داشتم اما در اصل سرمربی بودم. کنترل بازیکنان با تجربه به شدت سخت بود و بعضی از اونا هم تیمی من بودند. واقعا سختی کار را نمی‌توانم توصیف کنم. اما همین قدر بدانید که تعویض بازیکنی که ازت بزرگتره، به شدت دشواره. اما یک مربی برای موفق شدن، باید چکش‌پذیر باشه و خیلی از سختی‌ها رو پشت‌سر بگذاره.
کشاورزی از آینده مربیگری‌اش گفت ""به خودم و کارم اعتقاد دارم. دو تیم را راهی لیگ برتر کردم. چند تا مربی چنین موفقیت بزرگی رو در حال حاضر تو کارنامه دارند؟ به نظر روابط اجتماعی و روانشناسی خیلی در مربیگری مهم هستش. به آینده دل بستم و مطمئنم که آرزوهایم تحقق پیدا می‌کند. احساس می‌کنم تا ۵۵ سالگی ادامه بدهم.
مدیرعامل تیم شهرستانی از خشونت طرفداران تیمش با حضور مربی جوان در تمرینات به ما گفت ""چند سال پیش، شش الی هفت طرفدار تیم پس از اینکه ما با مربی جوانی به توافق رسیدیم، جلوی من را گرفتند و با شدت عصبانیت بهم گفتند، این خراب شده کلاس کارآموزی نیست که هر کی که دلت خواست را به اینجا بیاوری""
هادی بزوال، یکی دیگر از سرمربیانی است که ظاهرش بر خلاف سن وی بسیار پیر نشان می‌دهد. این مربی جنوبی در گفت‌وگوی صمیمانه‌ای که با ما داشت در این باره گفت ""می‌بینید چقدر پیر شده‌ام، مربی‌ها استرس بسیاری زیادی را تحمل می‌کنند. من با بازیکنان پله پله رشد کردم و به بالاها رسیدیم. من با همه مربیان دیگر فرق دارم. ما این تیم را با خون و دل بزرگ کردیم و حالا جایی ایستادیم که لیاقتش را داریم. من در دوران مربیگری‌ام با بازیکنانی کار کردم که حتی از خودم بزرگ‌تر بوده‌اند. اما مشکلی باهاشون نداشتم و رفیق باز بودم. بازیکنان در تیم من همانند برادران قسم خورده هستند.
بزوال می‌گوید مشکلی بابت جوانی‌اش در ارتباط با بازیکنان نداشته است "" اگر بازیکن احساس کند که از دانش بالایی برخوردار هستی، هرگز به خودش اجازه دخالت نمی‌دهد. برای من که چنین اتفاقی رخ نداده است. احساس می‌کنم مربیان پس از ۵۵ سالگی از چرخه کار می‌روند، زیرا حوصله کار را دیگر نخواهند داشت چون حجم فشار و استرس برای ما مربی‌ها در آن سن و سال بسیار سم خواهد بود.
جواد اصغری مقدم، طرز فکر مشابه‌‌ای با بزوال دارد ""بله، رفیق بازی بسیار تاثیرگذار است. البته به شرطی که خط قرمزها رعایت شود. در ۳۶ سالگی جوانترین مربی ایران بودم که نایب قهرمان لیگ‌برتر شدیم. مدیریت در موفقیت‌ام نقش پُررنگی داشت و از طرفی نیز همه جواداصغری مقدم را می‌شناختند. من عاشق کارم هستم و اگر ممکن باشد تا لحظه آخر زندگی مربیگری می‌کنم. تا ۱۰۰ سالگی به شغلی که دارم پایبند خواهم بود!
اسماعیل تقی‌پور، دلایل کنار رفتن بسیاری از مربیان با تجربه را فاش کرد ""قطعا همانطور که نسل بازیکنان تغییر می‌کند، در مربیگری نیز چنین لحظه‌ای فرا می‌رسد. بازیکنانی که به تازگی خداحافظی کرده‌اند به سرعت با توجه به شهرتی که دارند در زمینه مربیگری مشغول می‌شوند. خودم در ۴۱ سالگی قهرمانی در لیگ برتر را تجربه کردم. احساس می‌کنم تا ۵۵ سالگی در لیگ برتر دوام بیارم اما هرگز مربیگری را ترک نمی‌کنم و حاضر هستم به خاطر عشقی که به این کار دارم در رده‌های پایه مدیریت کنم. عادی است که بسیاری از مربیان پس از ۵۵ سالگی، فرصت را به مربیان جوان‌تر بدهند.
یکی دیگر از مدیران خاطره جالبی را برای ما تعریف کرد ""بزرگی در تیم ما مربی _ بازیکن بود. روزی در جریان بازی یکی از بازیکنان رو به ما فریاد زد، آیا کسی هست که این مرد تعویض کند؟ ""
محسن حسن زاده، در ۳۹ سالگی با صبای قم نایب قهرمان ایران شد. این مربی از دلایل موفقیتش در مربیگری می‌گوید ""تیم یک دست و بسیاری خوبی را داشتیم. بازیکنان به من و کارم اعتماد داشتند و من هم به هنر اونا اعتقاد داشتم. اینکه مربی و بازیکن وابسته همدیگر باشند در موفقیت تیم نقش بسزایی دارد. من بالاترین مدرک مربیگری را دارم و همچنین فوق لیسانس روانشناسی ورزشی، آیا بازیکن می‌تواند از من خُرده بگیرد؟ توجه کنید که هوش شما بیانگر این خواهد بود که چقدر می‌توانید مربی خوبی باشید و سن و سال اصلا ملاک نیست. منم نمیدونم تا کجا ادامه میدم اما تا هر وقتی که بهم اعتماد کنند و تیمی در اختیارم بگذارند، مربیگری را ترک نمی‌کنم. من حتی هنگام خواب هم مطالعه می‌کنم و درگیر تمرینات و یا مسابقه فردا هستم.
ابوالفضل کریم‌آبادی
