روان پریشی یک وضعیت پیچیده سلامت روان است که عمیقاً بر افکار، احساسات و رفتار فرد تأثیر می‌گذارد. این شرایط می‌تواند زندگی عادی فرد را دچار اختلال کرده و او را با مشکلات متعددی مواجه کند. در این مقاله به بررسی مفهوم این عارضه روانی می‌پردازیم،علل و نشانه‌های مختلف آن را بررسی می‌کنیم و روش‌های رایج درمان آن را در اختیارتان قرار می‌دهیم.
در این مقاله می‌خوانید:
بیشتر بخوانید: روان پریشی پس از زایمان، چگونه است؟
روان پریشی که با عنوان جنون یا سایکوز نیز شناخته می‌شود، یک اختلال سلامت روان است که با قطع ارتباط با واقعیت مشخص می‌شود. افرادی که این عارضه را تجربه می‌کنند، ممکن است دچار هذیان، توهم، اختلال در عملکرد شناختی و الگوهای فکری مخرب شوند. این بیماری، یک اختلال منفرد نیست بلکه یک علامت مرتبط با چندین بیماری روانی است که مورد توجه قرار نگرفته است.
اختلال سایکوز می‌تواند به طور ناگهانی ظاهر شده یا به تدریج ایجاد شود. مداخله زودهنگام برای دستیابی به نتایج بهتر بسیار مهم است. دوره این عارضه روانی متفاوت است، برخی از افراد یک دوره را تجربه می‌کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است دوره‌های عود کننده داشته باشند.
پیشنهاد ویژه نی نی بان: قهوه با مغز چه میکند؟ فِرِش و شاداب
روان پریشی می‌تواند به دلایل مختلف و فشارهای روانی انباشته شده از گذشته و کودکی ایجاد شود. این فشارهای روانی معمولا در گذر زمان درمان نشده و سلامت روان فرد را به خطر می‌اندازد. درادامه بیشتر درباره این علل صحبت خواهیم کرد.
مطالب پیشنهادی: درمان اسکیزوفرنی کودکان، نکاته مهمی که باید بدانید
اعتقاد بر این است که اختلالات در انتقال دهنده‌های عصبی و پیام رسان‌های شیمیایی در مغز، در ایجاد این عارضه نقش دارند. عدم تعادل در دوپامین، سروتونین و گلوتامات اغلب با ایجاد علائم روان پریشی مرتبط است.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد استعداد ژنتیکی برای ابتلا به جنون وجود دارد. افراد با سابقه خانوادگی اختلالات سایکوز، ممکن است در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به این عارضه قرار داشته باشند.
عوامل محیطی مانند محیط ناکارآمد خانواده، آسیب‌های دوران کودکی یا قرار گرفتن در معرض استرس مزمن، می‌توانند به ایجاد جنون در افراد آسیب پذیر کمک کنند.
بیشتر بخوانید: اختلال دوقطبی چیست؟/ علت بیماری دوقطبی و روش های درمانی
نشانه‌های روان پریشی در هر فردی متفاوت است و می‌تواند با علائم مختلفی ظاهر شود. اما ابتلا به این عارضه در بیشتر افراد با علائم اولیه مشابهی همراه است که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
اختلال توهم شامل درک چیزهایی است که واقعی نیستند، مانند شنیدن صداها، دیدن رؤیا هنگام بیداری یا احساس احساساتی که دیگران آن را ندارند.
هذیان‌ها باورهای نادرستی هستند که با دنیای واقعی فاصله زیادی دارند. افرادی که جنون را تجربه می‌کنند، ممکن است باورهایی غیرمنطقی یا پارانوئید داشته باشند و به اصطلاح دچار هذیان شوند.
تفکر بی نظم و آشفته یکی از علائم این اختلال به شمار می‌رود که در الگوهای گفتاری و ارتباطات فرد مشهود است. افراد مبتلا به اختلال سایکوز، ممکن است در سازماندهی افکار خود مشکل داشته باشند که منجر به گفتار نامنسجم یا غیرمنطقی می‌شود.
پیشنهاد ویژه نی نی بان: فواید یائسگی، پیش به سوی زندگی بهتر
بی حس شدن یا کاهش بیان عاطفی یکی دیگر از نشانه‌های جنون است که با کاهش دامنه و شدت بیان عاطفی در فرد مشخص می‌شود. در چنین شرایطی وضعیت عاطفی و واکنش‌های احساسی فرد چالش برانگیز شده و از حالت طبیعی خارج می‌شود.
افراد مبتلا به روان پریشی ممکن است مشکلاتی در حافظه، توجه و حل مسئله داشته باشند. اختلالات شناختی می‌تواند بر عملکرد روزانه آن‌ها تأثیر قابل توجهی بگذارد.
کناره گیری اجتماعی نشانه‌ای رایج در بین افرا مبتلا به اختلال سایکوز است. زیرا این افراد ممکن است برقراری ارتباط با دیگران را چالش برانگیز بدانند یا از آزار و شکنجه ترس داشته باشند که منجر به انزوای آن‌ها می‌شود.
اختلال جنون می‌تواند منجر به تغییرات رفتاری شدید مانند افزایش بی قراری، پرخاشگری یا کاتاتونیا (نوعی روان گسیختگی که فرد را دچار اختلالات حرکتی میکند) در فرد شود.
مطالب پیشنهادی: درمان اسکیزوفرنی، از دارو تا جراحی!
درمان روان پریشی بسته به شدت، علل ایجاد و شرایط فرد متفاوت است. این درمان‌ها حتما باید توسط یک روان پزشک یا روان درمانگر تجویز شود و هرگونه درمان غیر اصولی و سر خو می‌تواند شرایط فرد را بدتر کند.
داروهای ضد جنون اغلب برای مدیریت علائم تجویز می‌شوند. این داروها با تأثیر بر انتقال دهنده‌های عصبی در مغز به ویژه دوپامین، عمل می‌کنند. نظارت منظم برای تنظیم دوز و مدیریت عوارض جانبی بالقوه ضروری آن در حین مصرف ضروری است.
روان درمانی مانند درمان شناختی- رفتاری (CBT)، می‌تواند به افراد کمک کند تا با علائم این اختلال کنار بیایند و آن‌ها را مدیریت کنند. این رویکرد درمانی بر شناسایی و تغییر الگوهای افکار منفی تمرکز دارد.
در موارد شدید یا در طول دوره‌های حاد، بستری شدن در بیمارستان ممکن است برای اطمینان از ایمنی فرد و دیگران ضروری باشد. این شرایط امکان نظارت دقیق، تنظیم دارو و یک محیط درمانی ساختاریافته را برای فرد مبتلا فراهم میکند.
برنامه‌های حمایتی و توانبخشی اجتماعی به مهارت‌های زندگی روزمره، تعاملات اجتماعی و آموزش حرفه‌ای کمک میکند. هدف این نوع توانبخشی، کمک به افرادی است که در اثر ابتلا به این اختلال دچار انزوای اجتماعی شده‌اند.
بیشتر بخوانید: اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین| علل، علائم و درمان
آموزش خانواده درباره روان پریشی و علائم آن، برای ایجاد یک محیط حمایتی بسیار مهم است. حمایت خانواده می‌تواند به طور قابل توجهی بر بهبودی و مدیریت علائم فرد تأثیر بگذارد.
خدمات مداخله در بحران در طول دوره‌های حاد، پشتیبانی فوری ارائه می‌دهد. این خدمات بر تنش زدایی، مدیریت بحران و ارتباط افراد با منابع مناسب تمرکز دارند.
رویکردهای کل نگر، از جمله تغییر سبک زندگی، مدیریت استرس و درمان‌های مکمل، می‌توانند تکمیل کننده درمان‌های تخصصی‌تر باشند. با این حال، این رویکردها باید تحت هدایت حرفه‌ای در برنامه کلی درمان ادغام شوند.
پیشنهاد ویژه نی نی بان: تشخیص بیماری ها در آزمایشگاه کلینیکال چگونه است؟
درک روان پریشی و اثرات آن، نیازمند رویکردی چند وجهی است که عوامل بیولوژیکی، محیطی و روانی را شامل می‌شود. با کشف علل ابتلا به این اختلال، می‌توان نشانه‌های این عارضه را بهتر شناسایی کرد و در صورت مشاهده آن‌ها در اسرع وقت به یک متخصص مجرب در این زمینه مراجعه کنیم.
