توسعه شهرها، جنگل‌زدایی، شیوه‌های مدیریت و کاربری ناپایدار سرزمین، آلودگی‌ها، چرای بی رویه دام و پدیده تغییر آب و هوا، خاک را در معرض خطر نابودی قرار داده است و با استمرار این شرایط، زندگی سالم برای انسانها نیز دچار چالش می شود. روز پنجم دسامبر برابر با ۱۴ آذر، روز جهانی خاک نامگذاری شده و برنامه‌های امسال با شعار "خاک و آب، منشا زندگی" برگزار می‌شود.
محمدرضا میرزایی در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: یکپارچه‌سازی و تسطیح لیزری زمین‌های کشاورزی با هدف بهبود و افزایش کیفیت محصول، جلوگیری از فرسایش خاک در اثر شیب نامناسب و جلوگیری از پیشروی روان آب‌ها اجرا می‌شود.
وی افزود: خاک حاصلخیز کشاورزی در سطوح اولیه لایه‌های خاک قرار دارد و حفظ آن ضرورت دارد. یکپارچه سازی زمین‌های کشاورزی، یک راهکار است که حفظ ساختمان خاک را به دنبال دارد و در طی ۲۰ سال گذشته ۱۴۰۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی یکپارچه سازی شده است.
کارشناس امور فنی وزیربنایی جهاد کشاورزی کاشان، تصریح کرد: تسطیح لیزری زمین‌های کشاورزی، سال گذشته در سطح ۵۰ هکتار انجام شد که برابر با چهار میلیارد ریال (۴۰۰ میلیون تومان) اعتبارات دولتی و همین میزان مشارکت مردمی برای اجرای آن صرف شد.
وی تاکید کرد: انتقال آب، مصرف بهینه و افزایش راندمان آب از جمله کارکردهای سامانه‌های نوین آبیاری است که بازده آب در این روش به بیش از ۶۰ درصد می‌رسد در حالی که با آبیاری غرقابی این عدد فقط ۴۰ درصد است.
کارشناس امور فنی و زیربنایی جهاد کشاورزی کاشان گفت: سامانه‌های نوین آبیاری، ضمن کمک به حفظ خاک، از فرسایش آن نیز جلوگیری می‌کند و بر این اساس در سال گذشته، سیستم آبیاری نوین در سطح ۲۵۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی انجام شد که ۳۵ میلیارد ریال اعتبار دولتی و ۱۵ میلیارد ریال مشارکت مردمی بود.
میرزایی گفت: مرمت، لایروبی و بازسازی قنات‌ها یک راهکار جهاد کشاورزی برای حفظ منابع آب و خاک بود که ۶۰ میلیارد ریال اعتبار دولتی و ۵۰ میلیارد ریال مشارکت مردمی برای آن صرف شده است.
خاک ورزی حفاظتی، راهکاری برای کنترل فرسایش و حفظ رطوبت خاک
رئیس اداره بهبود تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی کاشان نیز به ایسنا گفت: خاک ورزی حفاظتی، به عنوان نظامی تعریف شده است که در آن پس مانده‌های گیاهی در سطح خاک نگهداری شده و یا سطح زبر و خشنی از خاک ایجاد می‌شود، این دو عمل به منظور کنترل فرسایش و حفظ رطوبت خاک صورت می‌گیرد.
زهره زارع صدری اظهار کرد: نگهداری بقایای گیاهی در سطح خاک، تناوب زراعی، کاربرد کود سبز، کنترل عبور و مرور ماشین‌های کشاورزی تکنیک‌هایی است که ضمن صرفه جویی در وقت و انرژی می‌تواند سبب تقویت منابع آب و خاک و کاهش فرسایش خاک در زمین‌های کشاورزی شود.
وی افزود: آموزش مستمر کشاورزان با هدف کاهش مصرف سم و کودهای شیمیایی، تهیه آزمون خاک و بررسی فاکتورهای شیمیایی خاک از دیگر راهکارهای جلوگیری از تخریب خاک در بخش کشاورزی است.
زارع صدری تصریح کرد: طرح‌های خاک ورزی حفاظتی در سطح ۵۳۰ هکتار گندمزار، ۶۴۰ هکتار جوزار و ۳۸۰ هکتار مزارع سبزیکاری شهرستان کاشان برای حفظ و بهره برداری صحیح از خاک مناسب کشاورزی و جلوگیری از تخریب یا فرسایش آن و حفظ مواد آلی خاک اجرا شده است.
آلودگی خاک، امنیت غذایی جهان را دچار خطر کرده است
همچنین یک کارشناس منابع طبیعی گفت: نامگذاری روز جهانی خاک فرصتی است تا در مورد این ماده گرانبها بیشتر تفکر کنیم. ماده‌ای که در بردارنده عناصر شیمیایی مختلف است و خاستگاه انسان و تمامی جانداران کره زمین و مواد غذایی مورد نیاز آنها است.
سید مجتبی شریفیان، اظهار کرد: خاک‌ها بسته به بافت و خواص فیزیکی و شیمیایی انواع مختلف دارند و تنوع آنها در محیط‌های مختلف سبب شده که محصولات کشاورزی مختلف تولید شود.
وی افزود: خاک‌ها در دنیای امروز، در سطح وسیعی آلوده و فرسوده شده‌اند و متاسفانه عدم مدیریت صحیح، سبب نابودی گسترده آنها شده و امنیت غذایی جهان را دچار خطر کرده است و در ایران با آب و هوای گرم و خشک در بخش مرکزی، معتدل در ناحیه شمال و گرم و مرطوب در جنوب در بردارنده خاک‌های مختلفی است.
شریفیان تصریح کرد: سواحل دریای خزر و جلگه‌های ساحلی مازندران، گیلان و گلستان دارای خاک‌هایی با درصد مواد آلی فراوان، ضخامت کم و عناصر شیمیایی مختلف است که بیشتر آنها تحت تاثیر باران شسته شده و موجب فقر خاک کشاورزی نسبت به عناصر آهن، منیزیم، منگنز، کلسیم و پتاسیم شده است.
وی تاکید کرد: فقر خاک زمین‌های کشاورزی نسبت به عناصر مهم باعث شده است که کشاورزان برای بهبود وضعیت خاک و کیفیت محصول، از کودهای شیمیایی استفاده کنند که این روند بسیار زیانبار است.
شریفیان اظهار کرد: طرح بادشکن غیر زنده در تپه‌های ماسه‌ای، مدیریت روان آب‌ها، بذر پاشی، قلمه کاری، اجرای طرح‌های آبخیز داری، مدیریت جنگل‌های دست کاشت بیابانی و نهال کاری و مراقبت، مهمترین راهکارهای کنترل بحران فرسایش بادی در عرصه‌های بیابانی است.
این کارشناس منابع طبیعی گفت: اکوسیستم مناطق خشک و بیابانی، شرایط شکننده و حساسی دارد که پوشش گیاهی و تاغزارها، مانع برخورد مستقیم باد و آب باران به سطح خاک لخت شده و در نتیجه تخریب و فرسایش‌های آبی و بادی را کاهش می دهند.
وی افزود: تشدید خشکسالی در سال‌های اخیر، حاکمیت فرسایش بادی و تجمع و تحرک تپه‌های ماسه‌ای می‌تواند خسارت سنگینی به تاسیسات زیربنایی و فضاهای شهری و روستایی وارد کند بنابراین حفاظت منابع آب و خاک نیازمند همکاری همه شهروندان است.
توجه به اهمیت خاک به عنوان یکی از مهمترین اجزاء طبیعت، اتحادیه جهانی علوم خاک (International Union of Soil Science) در سال ۲۰۰۳، در راستای ارج نهادن به اهمیت خاک و جلوگیری از تخریب و نابودی آن، روز ۵ دسامبر را به عنوان روز جهانی خاک نامید.
انتهای پیام
