همشهری آنلاین - سحر جعفریان: دختری دامن پَری و لپ گُل‌گُلی که از سر شیطنت لحظه‌ای از پای نخواهد نشست و هوای خانه با صدای خنده‌های شِکَرش، شیرین خواهد شد. اینها، تصورات مادرانه فاطمه بود که اغلب برای زنان محل تعریف می‌کرد؛ آن هم نه یک بار و چند بار که پایان هر جلسه ختم قرآن ماهانه و روضه هفتگی با هزاران ذوق. دست آخر با چشمانی تَر و دلی لرزان التماس دعا می‌گفت تا به سلامت، بار شیشه‌اش را زمین بگذارد. ۹ ماه گذشت و نوزاد دختر، همان طور که فاطمه تصور و تعریف کرده بود با لُپ‌های گُل‌گُلی و خنده‌های شِکَر به دنیا آمد اما اَمان از این تولد دیرهنگام و مرگِ زودگاه! ۱۵ روز بعد نوزاد دختر به سبب مرگِ ناشی از نارسایی قلبی مادرزاد، از آغوش فاطمه بیرون کشیده شد. این داستان واقعی‌ست و خیر نهفته در آن به تشکیل گروه جهادی «فاطمه» با هدف اشاعه فرهنگِ نذر شیر مادر انجامیده. خیر و جهاد برای فرهنگی که در ادامه با پیوست‌های علمی و پزشکی نیز همراه شده تا نوزادان بسیاری از بیماری و مرگ نجات یابند.
مرگی که به بقای نوزادان دیگر انجامید
شرح این داستان واقعی را «ربابه اسماعیلی» یکی از مادران و اعضای گروه جهادی فاطمه می‌گوید. او که پیشتر به واسطه پوسترها و آگهی‌های تبلیغاتی مرکز بهداشتِ نزدیک محل سکونت‌شان با فعالیت‌های یک بانکِ متفاوت از همه بانک‌ها، آشنا شده بود. ماجرای این آشنایی به حدود ۵ سال پیش بازمی‌گردد به زمانی که قرار بود «حامد» نخستین فرزندش متولد شود و او برای مراقبت‌های بارداری به مرکز بهداشت محل رفت و آمد می‌رفت. همان جا که بر روی یکی از دیوارهایش پوسترهایی با تصاویر بزرگ از مادران خوشحال و نوزادان خندان چسبانده بودند؛ روی پوسترها نوشته شده بود: «نذرِ شیر مادر، نذرِ جان است و عشق». نوشته‌ها و عبارتِ نذر شیر به دلش نشسته بود؛ آنقدر که وقتی پزشکش هشدار داد به سبب ابتلا به دیابت بارداری، آماده و پذیرای هر اتفاقِ ناگوار از جمله مرگِ نوزاد خود باش، یاد نذر شیر افتاد: «نذر کردم اگر به سلامت نوزادم متولد شود و شرایط شیردهی‌ام مناسب باشد، مقداری از شیر خود را به نوزاد یا نوزادانی که نیاز دارند، اهدا کنم. اما فقط برای مدت یک ماه تواستم نذرم را ادا کنم. این درست زمانی بود که فاطمه در همسایگی‌هایمان نیز نوزادش را به خاطر نارسایی قلبی از دست داد. سراغش رفتم و از نذر شیر مادر برایش گفتم تا هم آرام شود و هم غذای نوزاد از دست رفته‌اش، نجات‌بخش جان نوزادان نارس شود.»
گسترش زنجیره یک نذر مادرانه
ربابه و فاطمه پس از آن به تبلیغ و معرفی نذر شیر مادر کوشیدند. نذری کمتر شناخته شده که در دهه‌های گذشته، بیشتر با عنوان «دایه» شهرت داشت. دایه‌هایی در همسایگی یا در میان قوم و خویشان دور و نزدیک که به دلایل گوناگون شیر خود را به نوعی اهدا می‌کردند. ربابه ادامه می‌دهد: «خدا را شکر مشابه گروه ما، گروه‌های بسیاری در این راستا فعالیت دارند. یکی دو نفر از خانم‌هایی که به ما پیوستند تا این نذر متفاوت را در مجالس و محافل مختلف پرزنت کنند از نیروهای داوطلب سازمان بهزیستی در شیرخوارگاه شیبر بوده و هستند. به واسطه آنها در کلاس‌های آموزشی با موضوع ایمنی شیر مادر و چگونگی پاستوریزاسیون شیر مادر نذر شده، شرکت کردیم تا خدایی ناکرده ناخواسته باعث آلودگی شیرهای اهدایی نشویم. شیرهایی که در عین سرشار از مواد مغذی بودن می‌توانند با یک بی‌احتیاطی مانند نشستن دست‌ها پیش از دوشیدن، آلوده و بعضا غیرقابل استفاده شوند.» «منصوره زین‌العابدین» هم عضو گروه جهادی فاطمه است. او می‌گوید: «رعایت بهداشت و تامین سلامت شیرهای اهدایی مادر به اندازه خود این نذر از اهمیت بالا برخوردار است. به عبارتی دیگر همان قدر که نیتِ این مادران در اهدای شیر، خداپسندانه و خیرخواهانه است، مسئولیت‌شان نیز در رعایت اصول ضروری بهداشتی، مهم و بزرگ است. در این ارتباط سعی کردیم با گروه‌های تخصصی و علمی ارتباط بگیریم؛ مانند همان مراکز بهداشت و یا بیمارستان‌هایی که بانک شیر مادر در آنها فعالیت دارند. یکی از این بیمارستان‌ها، بیمارستان امام خمینی(ره) است که از حدود سال ۱۳۹۸ فعال شده است.»
نذری با سابقه فرهنگی و مذهبی
حالا حدود ۳ سال است که از فعالیت گروه جهادی فاطمه با سرفصل‌های خیرخواهانه (آموزشی و معیشتی) می‌گذرد. زین‌العابدین ادامه می‌دهد: «اطمینان خاطر نسبت به سلامت نوزادانی که از شیرمادرتغذیه می‌کنند بیشتر است. ایمنی‌ای که شیرمادر برای کودک ایجاد می‌کند فقط به دوران نوزادی و کودکی او محدود نمی‌شود. دستاوردهای علمی اثبات کرده افرادی که در کودکی از شیرخشک تغذیه کرده‌اند دردوران بزرگسالی بیشتر از افرادی که در کودکی از شیر مادر تغذیه کرده‌اند، دچارچاقی، سکته قلبی، فشارخون، دیابت و سایر بیماری‌های متابولیسمی خواهندشد. از سوی دیگر شیردهی به سلامت جسمی و روحی مادران نیز کمک می‌کند. بنابراین بی‌راه نیست که نذر شیر مادر اهمیت یافته؛ آن هم در اغلب کشورهای جهان حالا با عناوین دیگر. ما نیز در طول مدتی که فعالیت داشته‌ایم بیش از صدها لیتر شیر را با مشارکت مادران مهربان و نیکوکار جمع‌آوری کردیم که بعد از دریافت تاییدیه‌های ایمنی- پزشکی از طریق خدمات رایگان بانک‌های شیر تهران و باقی کلان‌شهرها توزیع شد. امیدواریم بانوان بیشتری از این نذر پسندیده آگاه شوند و به یاری نوزادان نیازمند شیر مادر بیایند. حیف است در ارتباط با این نذر که ریشه و سابقه فرهنگی و مذهبی در کشور ما داشته، از سایر کشورها عقب باشیم. چه بسیار افرادی که به واسطه همین ریشه و سابقه فرهنگی و مذهبیِ اهدای شیر مادر که عرض کردم، برادر و خواهر رضاعی محسوب می‌شوند.»
مقابله فرهنگی به سبک جهاد تبیین با شایعه فروش شیر
یکی دیگر از اقدامات فرهنگی موثر گروه جهادی فاطمه در سال‌ها اخیر، جلوگیری از به وجود آمدن و گسترش شایعاتی با موضوع شیر مادر از جمله شایعه فروش شیر مادر در برخی از شبکه‌های مجازی بوده است! «سارا کریمی» یکی از مادران جهادی گروه است. او می‌گوید: «یکی دو سال پیش با هدف سیاه‌نمایی و تضعیف روحیه عمومی جامعه، برخی شایعه درست کردند که اوضاع آنقدر خراب و تلخ است که برخی مادران، شیر خود را می‌فروشند. در مقابل ما نیز با هدف جهاد تبیین تلاش کردیم ضمن پیگیری، اثبات کنیم مادران این سرزمین شیر پاک خود را که به تعبیر پزشکی، موجود و عضوی زنده محسوب می‌شود، نمی‌فروشند بلکه به گواه فعالیت‌های روزافزون بانک‌های شیر مادر در بیمارستان‌های کشور، فقط و فقط اهدا می‌کنند.»
نذر شیر مادر توسط کدام مادران برای کدام نوزادان؟
«فاطمه آرونی»، کارشناس ماما از دلایل زیادی که ممکن است شیرخواری از شیر مادرمحروم باشد، می‌گوید: «به عنوان مثال مادری که بیماری صعب‌العلاج داشته باشد از شیردهی به نوزاد منع می‌شود و یا یک اتفاق شایع در بین مادرانی که زودتر از موعد فرزند خود را به دنیا می‌آورند و لازم است نوزاد بستری شود این است که ممکن است در روزهای نخست پس از تولد، این مادران به دلیل استرس شیرشان کم شود و یا شیردهی موفقی نداشته باشند.» آرونی می‌افزاید: «مادرانی که تمایل به اهدای شیر خود دارند در صورت غربالگری ۳ مرحله‌ای شیرشان و دریافت تاییدیه‌های مرتبط با آن می‌توانند با بانک شیر مادران در بیمارستان‌های مختلف همکاری کنند اما برای اهدای شیر اولویت ابتدا با فرزند خودشان است و بعد هم باید توجه داشته باشند فقط تا پیش از یک سالگی فرزندشان، شیر آنها از غنای کافی برای اهدا برخوردار است.»
دانستنی‌های نذر شیر مادر
با توجه به فعالیت ۲ بانک شیر مادر در بیمارستان‌های اکبرآبادی و امام خمینی (ره) تهران، به طور میانگین ماهانه بیش از ۱۵۰ لیتر شیر مادر نذر و توزیع می‌شود
در حال حاضر بیش از ۱۱ بانک شیر مادر در مراکز خدمات درمانی استان‌های کشور فعال هستند
آزمایش تایید سلامت و غربالگری شیرمادر در بانک‌های شیر مادر مراکز خدمات درمانی کشور به صورت رایگان انجام می‌گیرد
