به گزارش اقتصادنیوز روزنامه شرق در این باره نوشت:گزارش‌ها از کمبود این کالای ضروری به تدریج افزایش پیدا کرد؛ تا جایی که از اوایل پاییز دیگر این موضوع تبدیل به بحث داغ خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها شد و به نظر می‌رسید تبدیل به معضلی جدی شده است.
گزارش‌های مربوط به کمبود شیرخشک و تصاویر قفسه‌های خالی منتشر می‌شد، اما مصاحبه‌ها و اظهارنظرهای گاه‌و‌بیگاه و بعضا متناقض مسئولان، پاسخ روشنی به چرایی این مشکل نمی‌داد و گاهی حتی سؤالات بیشتری نیز ایجاد می‌کرد. بااین‌حال، این اولین بار نیست که این اتفاق می‌افتد.
واردات، شاه‌کلید حل مشکلات نیست
فارغ از اینکه علت کاهش تولید شیرخشک در داخل کشور چه بوده است، برای جبران این کمبود، واردات گسترده این محصول از خارج به‌عنوان راه چاره در نظر گرفته شد. هرچند به گفته انجمن تولیدکنندگان، «واردات این محصول، سه برابر تولید داخل ارزبری دارد؛ در‌حالی‌که ما ۱۵ سال از واردات بی‌نیاز بودیم».
به‌این‌ترتیب، مهرماه فراخوان واردات فوریتی برای تأمین شیرخشک اطفال داده شد؛ اقدامی که حکایت از نبود برنامهریزی مناسب برای تأمین کالایی ضروری مثل شیرخشک دارد.
یدالله سهرابی، عضو شورای عالی نظام پزشکی، در 24 آبان در انتقاد به این تصمیم به مهر می‌گوید: «واردات فوریتی زیبنده صنعت دارویی کشور نیست و این صنعت را متحمل هزینه‌های زیادی خواهد کرد. عدم تأمین نقدینگی، عدم تأمین ارز مناسب، عدم پرداخت مطالبات به‌هنگام توسط بیمه‌ها، قیمت‌گذاری دستوری و بدعهدی بانک‌ها در قبال شرکت‌های داروسازی، از‌جمله چالش‌های صنعت دارو و عوامل کمبود داروهای خاص در کشور شده است».
هرچند واردات شیرخشک علاوه بر تحمیل هزینه‌های بیشتر، راه‌حلی مقطعی و سهل‌الوصول به نظر می‌رسد که تا مدتی بازار را آرام خواهد کرد، اما مشکل را حل نمی‌کند.
محسن عبدالله‌زاده، فعال صنعت دارو، در 24 آبان به مهر گفت: «متأسفانه سازمان غذا و دارو به جای اینکه بر اساس اطلاعات مواد اولیه و تولید در کارخانه‌ها برنامهریزی کند، بر اساس میزان کمبودها در بازار تصمیم‌گیری می‌کند و هر زمان که کمبود بروز کرد، به دنبال واردات از طریق شرکت‌های فوریتی می‌رود. اینکه در داروخانه‌ها به دنبال موجودی اقلام یا کمبودها باشیم، راهکار مناسبی نیست و باید از کف کارخانه، توان تولید را پیش‌بینی کرد و برای تولید برنامهریزی کرد».
هرچند از «کف کارخانه‌ها» به دلیل قیمت‌های دستوری و فشار سازمان غذا و دارو خبرهای خوبی به گوش نمی‌رسد. محمد منفرد، نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران، در 12 آبان به مهر می‌گوید: «ما پتانسیل تولید ۱۱۰ میلیون قوطی شیرخشک در کشور را داریم که در حد ۶۰ میلیون قوطی تولید می‌شود؛ زیرا دو کارخانه تولید شیرخشک تعطیل شده و سومی هم در آستانه تعطیلی است و از همین رو، ۳۰ میلیون قوطی شیرخشک تحویل می‌دهیم». پایین نگه‌داشتن قیمت‌ها به معنای پایین‌آوردن درآمد تولیدکنندگان، در حالی است که هزینه‌های تولید برای ایشان همچنان بالاست. در این شرایط، تخصیص ارز دولتی برای وارد‌کردن مواد اولیه تنها بخشی از ضرر آنان را جبران می‌کند؛ در‌حالی‌که هزینه دستمزدها و تعمیرات و حمل‌ونقل و دیگر موارد همچنان بالا رفته است. چنین شرایطی تولیدکننده را مجبور به کاهش هزینه‌ها و محدودتر‌کردن تولید می‌کند.
اما فشار برای پایین نگه‌داشتن قیمت‌ها، علاوه بر آسیب به تولیدکنندگان، روی دیگری نیز دارد؛ قاچاق معکوس شیرخشک. علت را نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران این‌طور بیان می‌کند: «قیمت شیرخشک تولید ایران، یک‌دهم کشورهای هم‌جوار است و در نتیجه، انگیزه کافی برای قاچاق معکوس شیرخشک وجود دارد». با کم‌شدن تولید شیرخشک در داخل کشور و هم‌زمان قاچاق معکوس و خروج آن از کشور، می‌توان پیش‌بینی کرد که دیر یا زود با کمبود شیرخشک مواجه خواهیم بود. دردی که با واردات تسکین می‌یابد ولی درمان نمی‌شود».
اظهارنظرهای متفاوت از سوی دستگاه‌های مختلف درباره وضعیت شیرخشک در بازار و علت کمبودهای گاه و بی‌گاه آن، نه‌تنها به روشن‌ترشدن مشکل کمک نکرده؛ بلکه ماجرا را پیچیده‌تر و گیج‌کننده‌تر کرده است، تا جایی که مهرماه عبدالحسین روح‌الامینی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم در یک برنامه تلویزیونی گفت که «اینها پاس‌کاری بین‌دستگاهی است که به‌هیچ‌وجه پسندیده حکمرانی نیست. دستگاهی می‌گوید من مشکلی ندارم و این دستگاه باید به من بگوید، آن یکی می‌گوید من معرفی می‌کنم و... و همه گردن هم می‌اندازند. همین الان در گمرک شیر خشک وارداتی آمده و به شما نمایش می‌دهند که چند میلیون قوطی آمد؛ اما مشکل ریشه‌ای حل نمی‌شود».
بررسی‌های میدانی «شرق» در هفته دوم آذر‌ماه از تعدادی از داروخانه‌های مشهد، اهواز و محدوده میدان ولی‌عصر تهران هم حکایت از آن دارد که درباره فروش شیرخشک همچنان مشکلاتی پیش‌روی بعضی از داروخانه‌هاست.
نبود اطلاع‌رسانی کافی به مردم درباره شرایط جدید فروش شیرخشک مانند لزوم ثبت کد ملی و ثبت‌نام در سامانه و همچنین کندی و اشکالات سامانه TTAC از‌جمله موارد اشاره‌شده آنان بود.
یکی از داروخانه‌داران به «شرق» می‌گوید: «اکثر مشتری‌ها برای اولین بار از ما می‌شنوند که خرید شیرخشک سهمیه‌ای است و این بعضی اوقات باعث تنش با مشتری می‌شود. همین‌طور بعضی مشتری‌ها ممکن است که کد ملی فرزندشان را حفظ نباشند و مجبور شوند برگردند خانه و دوباره بیایند. در نهایت بار روانی و تنش شرایط جدید بر دوش داروخانه می‌افتد و گاهی باعث درگیری لفظی بین مشتری و داروخانه می‌شود».
به گفته آنان قطعی گاه و بی‌گاه و اختلال‌های موجود در سامانه در کنار کندی سرعت اینترنت کار را بسیار زمان‌بر کرده و گاهی داروخانه مجبور می‌شود یکی از پرسنل را فقط برای کار مشتری‌های شیرخشک در نظر بگیرد.
مشکل دیگر درباره اتباع است. در‌حال‌حاضر به بسیاری از اتباع خارجی به دلیل نداشتن شناسه یکتا شیرخشک فروخته نمی‌شود؛ اما بنا به گفته یکی از داروخانه‌داران به «شرق»، سامانه کد یکتا را هم قبول نمی‌کند و این داروخانه را به‌عنوان عرضه‌کننده یک کالای ضروری مثل شیرخشک، در موقعیت بدی قرار می‌دهد.
مقدار سهمیه هم ممکن است برای بعضی نوزادان کافی نباشد «یک نوزاد ممکن است در ماه بین 10 تا 20 قوطی شیرخشک مصرف کند؛ اما سهمیه فعلی برای هر نوزاد 12 قوطی در ماه است. مشتری از دست ما شاکی می‌شود. هرچند بعضی ناچارند با این شرایط کنار بیایند؛ زیرا شیرخشک خارجی بسیار گران است».
به نظر می‌رسد با توجه به بودجه اختصاص داده‌شده و واردات شیرخشک در ماه‌های اخیر، بازار این کالای ضروری همچنان با تنش روبه‌رو باشد. متصدی یکی از داروخانه‌های تهران می‌گوید: «شرایط در مقایسه با چند وقت پیش بسیار بهتر شده است؛ اما همچنان راضی‌کننده نیست».
همین‌طور بنا به گفته متصدیان داروخانه در شهر مشهد و اهواز، در‌حال‌حاضر وضعیت شیرخشک در داروخانه آنان در مقایسه با ماه‌های قبل بهتر است و دیگر با مشکل کمبود روبه‌رو نیستند. با این حال همچنان تأکید می‌کنند: «هنوز هم باید شرایط را مدیریت کنیم تا با توجه به سهمیه‌ای که دریافت می‌کنیم، مشکلی ایجاد نشود. مثلا حواس‌مان باشد که یک مشتری چند قوطی سهمیه‌ا‌ش را یکباره نخرد».
البته با وجود بالا و پایین‌های بسیار در ماه‌های اخیر و پیگیری برخی نهادها در نهایت به نظر می‌رسد که فعلا مشکل کمبود شیرخشک تا حدودی حل شده است و والدین نوزادان نباید مثل قبل نگران شکم گرسنه فرزندان‌شان باشند.
بر‌اساس آخرین خبرهای منتشرشده سخنگوی سازمان غذا و دارو ضمن خبر‌دادن از ورود هشت میلیون قوطی شیرخشک به کشور، گفته است: کمبود شیرخشک رو به پایان است و بازار به سمت اشباع پیش می‌رود. جای امید است که به مشکلات این حوزه به شکل اساسی رسیدگی شود و در آینده شاهد تکرار معضلات از قبل پیش‌بینی‌شده نباشیم.
