برترینها: چند وقتی است که مجموعههای آیتمی - ترکیبی صداوسیما دیگر رونقی ندارند. در زمانی که تلویزیون روزهای اوج خود را سپری میکرد، برنامههایی بودند که مخاطب فراوان داشتند و گروههای برنامهساز اندکی در این ژانر توانایی برنامهسازی داشتند و شاید بخشی از ماجرا به تبحر آنان در تلویزیون برمیگشت.
صحبت درباره ماندگاری یک اثر بسیار سخت است. در این گزارش بنا داریم تا مروری داشته باشیم بر مجموعههای ترکیبی و آیتمی پرمخاطب تلویزیون:
دیدنیها
در شرایطی که سیاستگذاری تلویزیون ملی ایران در حال شکلگیری بود برنامه دیدنیها به یکی از دلپذیرترین، مفرحترین عادات مخاطبان در دهه شصت و هفتاد تبدیل شد.
دیدنیها، یک برنامه تلویزیونی بود که در سالهای دههٔ شصت و هفتاد با اجرای جلال مقامی، روزهای یکشنبه از شبکهٔ دو پخش میشد. غلامحسین میرزاده، تهیه کننده این برنامه بود و طرح و ایدهٔ اصلی این برنامه از سوی وی پیشنهاد شد. پخشِ این برنامهٔ تلویزیونی از سال ۱۳۶۲ آغاز شد و به مدت ۱۲ سال ادامه یافت.
این برنامه در آن سالها که با دوران جنگ هشت ساله همزمان بود، به یکی از محبوبترین برنامههای تلویزیونی در ایران تبدیل شد و در حال حاضر از آن به عنوان برنامهای نوستالژیک یاد میشود. بخشهای مختلف این برنامه از منابع مختلفی همچون: تولیدات داخلی، آرشیو صدا و سیما، دفاتر نمایندگی صدا و سیما در پاریس، لندن، بن و همچنین فیلمهای ارسالی از سوی بینندگان گردآوری و پخش میشد.
مرحوم جلال مقامی، مجری این برنامه در یک مصاحبه گفته بود: مردم نسبت به من خیلی محبت و لطف دارند و همین یادآوریهای آنها نسبت به برنامهی «دیدنیها» یک بار مرا به گذشته برگرداند؛ گاهی اوقات بود که مرا در خیابان می دیدند به من میگفتند آقای مقامی برنامهتان خیلی خوب بود و من با تعجب میگفتم هفته قبل؟ من سالهاست که برنامهای برای اجرا ندارم. این برنامه آن قدر برای مردم آن دوره جذاب بود که هنوز هم آن را از یاد نبردهاند و با اینکه سالهاست از پخش آن میگذرد، اما همچنان جز به جز آن را به یاد دارند.
اجرای جلال مقامی در «دیدنیها»
مسابقه هفته
اواخر دهه ۶۰ بود که «منوچهر نوذری» به رادیو و تلویزیون ایران برگشت. برنامه «مسابقه هفته» با اجرای توانمند او توانست خیلی زود دل مردم را به دست بیاورد و تا سالها هم محبوب بماند. مسابقههای زیادی این روزها از صداوسیما پخش میشود و برخی از آنها را هم مردم دوست دارند. برنامهریزان و طراحان وقت میگذارند و ایده میدهند تا یک مسابقه مورد توجه عموم واقع شود. اما دهه ۶۰ اینطور نبود. جذابیت «مسابقه هفته» بیش از هر چیز به مجری آن بود؛ به مجری حاضرجواب و شوخی که همه را پای تلویزیون مینشاند. «منوچهر نوذری» در کار خود خبره و مطمئن بود و به راحتی یک برنامه یک ساعته پر از سئوال و جواب درباره اطلاعات عمومی را به یکی از پربییندهترین برنامه تلویزیون تبدیل کرد. شاید بگویید در آن زمان رقیبی هم نداشت.
اجرای منوچهر نوذری در «مسابقه هفته»
کتاب باز
در تلویزیونی که جای معرفی کتاب و از منظر فرهنگی و مدرن به خاطر منش و بینش و نام نویسندگان خالی است کتابباز فرصتی ایجاد کرد تا دست کم نام کتابها مطرح شود و مجال گفت و گو اگر نه با خالقان اثر که با چهره های مشهور اهل کتاب فراهم آید. در پایان سال 1399 انتخاب بهترین برنامۀ تلویزیونی کار دشواری بود. اتفاقاً نه به خاطر این که شمار کارهای خوب آن قدر فراوان باشد که نتوان یکی را برگزید. بلکه بدین سبب که نه فرصت تماشای همه بود و نه میشد یک مستند خوب در شبکه مستند را با یک سریال تلویزیونی در شبکه سه پیدا کرد و یا یک مجموعه متنوع و متکثر انتخاب کنیم.
کتابباز، قطعا پربینندهترین برنامه شبکه نسیم بود. اهمیت «کتابباز» اما در بی غل و غش بودن آن بود. این که در ایدئولوژیکترین تلویزیون غیرخصوصی دنیا، نسیمی از آثار غیر ایدئولوژیک و فرهنگ و هنر هم بوزد اتفاق خوبی بود و این کار سترگ را سروش صحت بدون حساسیتزایی ایجاد کرد. عنوان برنامه هم هوشمندانه انتخاب شده بود. یعنی الزاما سراغ نویسنده نمیرفت تا بگویند دولتآبادی و امیر حسن چهل تن را نمیشود بیاورید. سراغ «کتابباز» ها میروند. حتی اگر کسی"کتابباز" را دوست نداشت، دست کم مثل خیلی از برنامهها حرص شما را درنمیآورد و این قاعده را میتوان به هر برنامۀ دیگری که با اقبال مردم رو به رو میشود نیز نسبت داد.
اجرای سروش صحت در «کتابباز» با حضور فردوسیپور
رادیو هفت
رادیو هفت نام یک برنامه تلویزیونی ادبی، هنری و موسیقی محور به تهیهکنندگی منصور ضابطیان و محمد صوفی است که با هدف آرامشبخشی، از شبکهٔ آموزش سیما پخش میشد. رادیو ۷ که هر شب به جز جمعهها و به صورت زنده به روی آنتن میرفت، تلاش میکرد لحظاتی آرام و پر از خاطرهای را برای مخاطبان خود فراهم و آنها را برای خوابی آرام آماده کند.
برای ایجاد لحظاتی آرام، در این برنامه بخشهای گوناگونی مانند پخش موسیقی آرام، قصهخوانی، گفت و گو دربارهٔ موضوعات مرتبط با آرامش، حافظخوانی و معرفی کتاب در نظر گرفته شده بود. یکی از از عوامل جذابیت و پرمخاطب شدن برنامه این بود که اجرای برنامه هر شب از هفته را یک مجری با فرم اجرای مخصوص به عهده داشت.
منصور ضابطیان، احسان کرمی، شاهین شرافتی، محمد بحرانی،رشید کاکاوند،میلاد اسلام زاده،محمد سلوکی، امیرعلی نبویان، محسن بهرامی، سهیل بالینی، آزاده صمدی، مصطفی کیهان و ... از افرادی بودندکه اجرای این برنامه را بر عهده داشتند. بخش قصهخوانی نیز با نام «قصههای خانجون» توسط مسعود فروتن و «قصههای امیرعلی» توسط امیرعلی نبویان اجرا میشد.
برنامهای چون رادیو هفت هم آن برنامهای بود که توانست جانی تازه به صداوسیما بدهد و مخاطب بسیاری برای آن دشت کند حال آنکه ارتباط خاصی نمیشد بین محتوای آن و شبکه آموزش پیدا کرد!
اجرای مشترک مجریان «رادیو هفت»