امیرسعید ایروانی ، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد شب گذشته به وقت محلی در نشست شورای امنیت سازمان ملل تحت عنوان «عدم اشاعه: اجرا قطعنامه 2231 شورای امنیت (2015)» ضمن محکومیت ادعاهای نمایندگان آمریکا و سه کشور اروپایی علیه برجام سیاست‌های ایران را شرح داد.
متن کامل سخنرانی ایروانی به شرح زیر است:
از زمان نشست قبلی شورا، جمهوری اسلامی ایران به طور مداوم برای احیای برجام تلاش کرده است. با این وجود، علیرغم حسن نیت و تلاش ما، طرف‌های دیگر تاکنون هیچ گام ملموسی برنداشته‌اند. نه ایالات متحده و نه تروئیکای اروپایی صادقانه و مصمم به پایان دادن به عدم اجرای قابل توجه تعهدات خود تحت برجام و قطعنامه 2231 نیستند.
طبق معمول، امروز آنها با نادیده گرفتن عمدی دلایل اصلی وضعیت فعلی برجام، تلاش کردند تا روایت را تغییر دهند، جای قربانی و مقصر را تغییر دهند، کمپین اطلاعات نادرست به راه بیندازند و وارد بازی مخرب سرزنش کردن طرف دیگر شوند. شایان ذکر است طرفی که از برجام خارج شد، آمریکاست نه ایران!
ایران تنها یک سال کامل پس از خروج ایالات متحده از خروج آمریکا و ناتوانی اتحادیه اروپا/E3 در متقاعد کردنش برای بازگشت به توافق و انجام تعهداتش، تعدادی اقدامات اصلاحی قانونی انجام داده است. هدف ما کاملاً واضح بود: بازگرداندن تعادل در تعهدات و منافع متقابل تحت برجام. این امر اجتناب ناپذیر بود زیرا توافق بر اساس تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران در ازای لغو همه جانبه همه تحریم‌های سازمان ملل، اتحادیه اروپا و ایالات متحده و همچنین ارتقای روابط عادی اقتصادی و تجاری با ایران است، همانطور که در برجام و قطعنامه 2231 به تفصیل توضیح داده شده است.
مهمتر از آن، اقدامات اصلاحی ایران توسط بندهای 26 و 36 برجام مجاز شده است که بر اساس آن، در صورت «تحریم‌های جدید یا اعمال مجدد تحریم‌ها»، ایران «حق» دارد، تکرار می‌کنم، ایران «حق توقف اجرای» تعهدات خود را به صورت «کلاً یا جزئی» دارد. با این حال، بر خلاف عواقب غیرقابل برگشت اقدامات غیرقانونی ایالات متحده، همه اقدامات ما به محض برداشته شدن همه تحریم ها به شیوه ای قابل راستی آزمایی قابل برگشت هستند.
بنابراین، مسئولیت وضعیت فعلی برجام به طور مستقیم و کامل بر عهده ایالات متحده و سپس اتحادیه اروپا/E3 به دلیل موارد متعدد «عدم اجرای قابل توجه» تعهداتشان تحت برجام و همچنین نقض مستمر و سیستماتیک تعهدات حقوقی صریح بر اساس قطعنامه 2231 است. علاوه بر این، بن بست در مذاکرات وین صرفاً ناشی از فقدان اراده سیاسی از سوی ایالات متحده و E3 است که ناشی از ملاحظات سیاسی داخلی آنها است.
در عین حال، ایالات متحده همچنان سایر کشورهای عضو سازمان ملل را به طور علنی، صریح و تهاجمی مجبور به نقض قطعنامه 2231 یا مجازات می‌کند. قابل توجه است که ایالات متحده خود یکی از قلمداران قطعنامه الزام آور بوده و به آن رای داده است. با توجه به تعهدات حقوقی روشن همه کشورهای عضو سازمان ملل متحد بر اساس ماده 25 منشور «پذیرش و اجرای تصمیمات شورای امنیت»، چنین رفتار غیرقانونی، قهری و گستاخانه یکی از اعضای دائم این شورا به شدت غیرمسئولانه و بی سابقه است.
به همین ترتیب، ایالات متحده به سرپیچی از دستور دیوان بین المللی دادگستری در 3 اکتبر 2018 که به اتفاق آرا صادر شد، که شامل تعهد به رفع موانع تجارت بشردوستانه با ایران است، ادامه می‌دهد. این یک نقض دیگر قوانین بین المللی توسط ایالات متحده است.
توجه شما را به تفاوت‌های واضح بین تعهدات ایران ذیل توافقنامه پادمان جامع با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تعهدات ذیل برجام که ماهیتی متقابل و داوطلبانه دارند، جلب می‌کنم. ایران همواره به تعهدات خود بر اساس موافقتنامه پادمان پایبند بوده و حداکثر همکاری را برای قادر ساختن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به اجرای مؤثر فعالیت‌های راستی‌آزمایی خود در ایران انجام داده است. تاکنون برنامه صلح آمیز هسته ای ایران به طور مداوم توسط "قوی ترین" نظارت و راستی آزمایی آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد بررسی قرار گرفته است.
در مورد سطح اورانیوم غنی‌شده توسط ایران، باید تاکید کنم که ایران با تأکید بر تعهدات الزام‌آور خلع سلاح هسته‌ای و عدم اشاعه، مانند سایر کشورهای عضو NPT، بدون در نظر گرفتن سطح غنی‌سازی، از حق ذاتی غنی‌سازی اورانیوم برای مقاصد صلح‌آمیز برخوردار است؛ تمام! ایران با تعهد به تعهدات بین المللی خود مصمم است از این حق استفاده کند. با وجود این، ایران تاکنون هرگز اورانیوم بالای 60 درصد غنی سازی نکرده است.
به دنبال خاتمه محدودیت‌های مرتبط با تسلیحات و ممنوعیت‌های سفر ذیل قطعنامه 2231 در 18 اکتبر 2020، خوشبختانه تمامی محدودیت‌های مربوط به فعالیت‌های مرتبط با موشک‌های بالستیک و نقل و انتقالات به و از ایران و همچنین مسدود شدن دارایی‌ها بر افراد و نهادهای فهرست‌شده در قطعنامه 2231، به طور خودکار در 18 اکتبر 2023 خاتمه یافت. بر این اساس، دبیرخانه سازمان ملل فهرست 84 فرد و نهاد مشمول چنین تدابیری را از وب سایت شورا حذف کرد و رسماً این موضوع و خاتمه سایر اقدامات محدودکننده را به اطلاع همه کشورهای عضو سازمان ملل متحد رساند.
در نتیجه، پایبندی و رعایت دقیق این الزام برای همه کشورهای عضو سازمان ملل ضروری است. هر گونه اقدامی که بر خلاف آن انجام شود با تعهدات مندرج در قطعنامه 2231 مغایرت دارد و بنابراین باید توسط کشور عضو مربوطه اجتناب شود.
قطعنامه 2231 ربطی به مسائل منطقه ای ندارد و هرگونه تلاش برای ایجاد چنین پیوندی سوء استفاده از روند است. به این ترتیب، تلاش برای ایجاد ارتباط نادرست بین استفاده از پهپاد در درگیری اوکراین و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد گمراه کننده و کاملاً بی اساس است. موضع ایران در قبال درگیری در اوکراین روشن و ثابت است.
تهدید اصلی و دیرینه صلح و امنیت منطقه ما برای همگان شناخته شده است و تلاش برای کتمان آن از طریق اطلاعات نادرست، بدنام کردن یا اتهامات بی اساس به دیگران بیهوده و بی اساس است. برخلاف ادعاهای بی اساس، ایران پیوسته تعهد خود را به تقویت صلح و امنیت در منطقه نشان داده است. هیچ فرد، گروه یا کشوری به دستور ایران عمل نمی‌کند و به این ترتیب، ما مسئول رفتار هیچ‌کس در منطقه نیستیم. اما ایالات متحده به طور کامل مسئول تمام تجاوزات چند دهه ای و سایر جنایات و اقدامات غیرقانونی خود در منطقه ما است. علاوه بر این، آمریکا مسئول تمام جنایات رژیم اسرائیل است، زیرا نمی تواند بدون رضایت، دستور و حمایت همه جانبه سیاسی، مالی و نظامی و همکاری با ایالات متحده، هیچ یک از این جنایات وحشیانه را در غزه مرتکب شود.
علاوه بر این، ایالات متحده مانع از تعهد شورای امنیت به اجرای تعهدات منشور در توقف ماشین جنگی اسرائیل علیه مردم غزه شد. یکی از نمونه های بارز استفاده آنها از حق وتو در اینجا در همین سالن است که با وجود درخواست جهانی جامعه بین المللی از آتش بس در غزه، مانع از تصویب آتش بس شد.
در حالی که نامه نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متند به تاریخ 15 دسامبر 2023 حاوی نظرات مفصل ما در مورد شانزدهمین گزارش دبیرخانه درباره قطعنامه 2231 است، مایلم نگاه کشورمان را در این خصوص مجددا بازگو کنم.
در این گزارش به بازدیدهای خاص و به اصطلاح یافته های آنها اشاره شده است. این فعالیت غیرمجاز و غیرقانونی است که نشان دهنده نقض آشکار دستور تعیین شده دبیرخانه است. این مأموریت، همانطور که در بند 7 تبصره S/2016/44 رئیس شورا به صراحت بیان شده است، به شدت محدود به «حمایت اداری» است.
علاوه بر این، در حالی که تیم 2231 دبیرخانه فاقد تخصص فنی لازم است، حتی چنین تحقیقات غیرمجازی در مورد یک سوال بسیار فنی توسط تعدادی از کارکنان اداری انجام شده است! باعث تعجب است! چنین رفتار غیرحرفه ای، غیرقانونی و سیاست‌زده دبیرخانه با قطعنامه 2231 و تبصره فوق رئیس شورا مغایرت دارد و مهمتر از آن ناقض تعهدات صریح دبیرخانه طبق بند 1 ماده 100 منشور ملل متحد است.
همچنین باید مجددا موضع اصولی جمهوری اسلامی ایران را تکرار کن: حتی قبل از پایان برخی اقدامات محدودکننده مرتبط با موشک‌های بالستیک در 18 اکتبر 2023، برنامه‌های فضایی و موشکی ایران خارج از محدوده و صلاحیت قطعنامه 2231 بود.
در خاتمه، آقای رئیس جمهور، جمهوری اسلامی ایران آماده است تا اجرای کامل تعهدات خود ذیل برجام را پس از احیای این برجام و پذیرفتن به موقع، مؤثر، کامل و صادقانه تمامی تعهدات خود، از سر گیرد. بر اساس برجام و قطعنامه 2231. این در واقع به اراده سیاسی واقعی آنها نیاز دارد.
