همشهری‌آنلاین – گروه سیاسی: وزیر امورخارجه ایران در گفت‌وگوی تلفنی روز جمعه با همتای روس خود، که پس از حواشی اخیر مجمع همکاری کشورهای عربی و روسیه انجام شد، تاکید کرد جمهوری‌اسلامی ایران هر ادعایی ازسوی هرطرفی دراین زمینه را کاملا مردود می‌داند؛ موضوعی که از موضع قاطع تهران دراین زمینه، حتی دربرابر شریک راهبردی‌اش حکایت دارد.
انتقاد رئیس دستگاه دیپلماسی از موضع غیردوستانه اخیر مسکو در شرایطی است که سرگئی لاوروف، وزیر امورخارجه روسیه تاکید دارد حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری‌اسلامی ایران همواره مورد احترام روسیه بوده‌است و این سیاست رسمی مسکو هیچ‌گاه نباید مورد تردید قرار گیرد؛ «ما در مذاکرات تنظیم بیانیه پایانی نشست مراکش به صراحت، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی ایران را مورد توجه قرار دادیم».
بیانیه مراکش چه بود؟
ماجرا اما از جایی آغاز شد که مجمع همکاری کشورهای عربی و روسیه، به‌منظور گسترش همکاری‌های فی‌مابین، در مراکش گردهم آمدند. بیانیه پایانی این نشست اما با طرح ادعاهای تکراری امارات درباره جزایر سه‌گانه ایرانی همراه بود و امضای چنین بیانیه‌ای ازسوی روسیه، با انتقادهای گسترده‌ای در ایران مواجه شد.
اگرچه این بیانیه دارای بندهای متعددی است، اما تاکید بر «استفاده از راه‌حل‌ها و ابتکارات صلح‌آمیز برای حل مناقشه مالکیت جزایر سه‌گانه»، تکرار موضع غیردوستانه‌ای بود که طی ماه‌های اخیر به‌صورت پررنگ‌تری ازسوی دولت امارات درحال پیگیری است؛ موضوعی که بارها با واکنش قاطع تهران مواجه شده و ایران تاکید کرده حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه «غیرقابل مذاکره» است. درچنین شرایطی بیانیه پایانی نشست ۲۰ دسامبر علاوه بر طرح پیشنهاد «مذاکرات دوجانبه»، از مطرح شدن این موضوع در دیوان دادگستری بین‌المللی حمایت می‌کند؛ موضوعی که تایید آن ازسوی دولت روسیه بحث برانگیز شده‌است.
دومین همراهی روسیه با یک ادعای واهی
این اما نخستین‌بار نیست که همراهی روسیه با موضع غیردوستانه دولت‌های عربی درباره جزایر سه‌گانه ایرانی خبرساز می‌شود. پیش از این، در تیرماه ۱۴۰۲ نیز امضای روسیه پای بیانیه مشترک وزرای امور خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس و روسیه، که حاوی ادعاهای مشابهی بود، با واکنش قاطع تهران مواجه شد.
پس‌از آن بود که کار به احضار سفیر روسیه در تهران به وزارت امورخارجه ایران نیز کشیده شد تا مراتب اعتراض ایران به چنین موضع‌گیری‌هایی، به مسکو منتقل شود. در جریان آن احضار، دستیار وزیر و مدیرکل خلیج فارس وزارت امورخارجه با تاکید بر تعلق ابدی جزایر سه‌گانه ایرانی «ابوموسی»، «تنب بزرگ» و «تنب کوچک»، به خاک ایران، خواستار تصحیح موضع فدراسیون روسیه نسبت به این موضوع شد.
استمرار ادعاهای بی‌اساس امارات
این درحالی‌است که دولت امارات طی ماه‌های اخیر و در فرصت‌های مختلف، به طرح مستمر ادعاهای تکراری خود درباره جزایر سه‌گانه ایرانی ادامه داده؛ رویکردی که همواره با پاسخ قاطع ایران نیز مواجه شده‌است. در نخستین روزهای مهرماه ۱۴۰۲ بود که درجریان برگزاری مجمع‌عمومی سازمان ملل در نیویورک، امارات بار دیگر ادعای بی‌پایه و اساس خود درباره جزایر سه‌گانه ایرانی را تکرار کرد و «ریم بنت ابراهیم الهاشمی»، وزیر مشاور امارات در امور همکاری‌های بین‌المللی در سخنرانی خود، از ایران خواست تا مشکل سه جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی را حل و فصل کند. او همچنین مدعی شد که امارات این موضوع را از طریق مذاکره مستقیم یا دیوان کیفری بین‌المللی پیگیری خواهد کرد.
این موضع‌گیری درحالی بود که چند روز قبل از آن و در نشست مشترک وزیران امورخارجه ۶ کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس با وزیر خارجه آمریکا در نیویورک نیز حاضران در بیانیه‌ای بار دیگر از ادعای بی‌اساس امارات درباره جزایر سه‌گانه حمایت کرده بودند.
واکنش وزارت امورخارجه
تایید موضع غیردوستانه امارات درباره جزایر سه‌گانه ایرانی ازسوی روسیه واکنش‌های بسیاری را در ایران به‌دنبال داشته‌است. سخنگوی وزارت امورخارجه در نخستین واکنش‌ها به این موضوع، با تاکید بر اینکه ایران در حفظ تمامیت سرزمینی خود ذره‌ای تردید ندارد، بیانیه پایانی ششمین مجمع همکاری دولت‌های عربی و روسیه را بی‌اساس و مردود دانست و آن را محکوم کرد.
ناصر کنعانی همچنین با تاکید بر سیاست تقویت روابط با همسایگان و لزوم احترام به اصل حسن همجواری اعلام کرد: ایران از همه همسایگان شمالی و جنوبی خود می‌خواهد با مدنظر قراردادن ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه موجود در سطوح دوجانبه و منطقه‌ای، در راستای تقویت مناسبات گام برداند و از طرح و تکرار برخی ادعاهای مردود اجتناب کنند.
دلیل موضع‌گیری اخیر روسیه
ازسوی دیگر علی‌اکبر ولایتی، عضو مجمع تشخیص‌مصلحت‌نظام و مشاور رهبرمعظم‌انقلاب نیز در گفت‌وگو با رسانه‌ها، به این موضع روسیه واکنش نشان داد و با اشاره به بیانیه نشست مراکش، عنوان کرد ایران اجازه دخالت در امور داخلی خود را به هیچ طرف خارجی نمی‌دهد.
وی با تاکید بر اینکه روابط راهبردی و دوستانه ایران و روسیه به آسانی به‌دست نیامده و منافع دوجانبه و منطقه‌ای باید درنظر گرفته شود، به شرایط پیچیده بین‌المللی روسیه اشاره کرد و اتخاذ بعضی از موضع‌گیری‌های وزارت امورخارجه روسیه را باعث تاسف دانست؛ «برخی فشارهای سیاسی بر روسیه در شرایط پیچیده فعلی، سبب می‌شود این کشور برای به‌دست آوردن امتیازی کم‌ارزش و دست نیافتنی نیز به اعتبار خود لطمه وارد کند».
محسن رضایی، دبیر شورای‌عالی هماهنگی سران قوا از دیگر چهره‌هایی بود که به بیانیه مراکش واکنش نشان داد و در فضای‌مجازی نوشت: «بارها گفته‌ایم که جزایرسه‌گانه قابل مذاکره نیست. ادامه زیاده‌خواهی امارات به نفع آنها نیست و تبعات دارد. مداخلات غیردوستانه روسیه در رابطه با تمامیت ارضی ایران نباید تکرار شود. جزایر سه‌گانه، شبه‌جزیره کریمه نیست!».
