به گزارش خبرآنلاین، پس از رفتن دونالد ترامپ از کاخ سفید پیش بینی می شد جو بایدن بتواند تغییرات گسترده ای را در سیاست های ایالات متحده آمریکا اعمال کند و با خروج از مسیر یکجانبه گرایی به پیروی قوانین بین المللی روی بیاورد. البته با گذشت یک ماه از ورود او به کاخ سفید برخی از توافقات بین المللی مانند توافق آب و هوایی پاریس احیا شده اند و تلاش ها برای معکوس کردن دیگر سیاست ها ادامه داد. آنچه که می تواند برای ایران و منطقه مهم باشد نوع رویکرد در خصوص ایران و منطقه است و از همین منظر تحلیل های موجود بتوانند از این مسائل رمزگشایی کنند.
احمد ناجی محقق در امور یمن در مقاله ای با عنوان «سیاست بایدن در قبال یمن چه معنایی برای عربستان دارد» برای موسسه کارنگی نوشت: جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا به دنبال پایان جنگ ۶ ساله یمن و روی آوردن به دیپلماسی است. اعلام قطع فروش تسلیحات به ریاض و عدم پشتیبانی آمریکا از حملات می توانست خشم سعودی ها را برانگیزد؛ اما آنها فعلا تصمیم گرفته اند تا سکوت اختیار کنند. چرا که در حال حاضر مشخص نیست که دولت بایدن بر روی کدام یک از فروش سلاح ها تمرکز می کند و چگونه اقدامات تهاجمی و دفاعی توسط عربستان سعودی را تعریف می کند.
نویسنده در ادامه به اعلام حمایت عربستان از تروریستی نامیدن گروه انصارالله اشاره کرد و نوشت: این اعلام حمایت بدلیل آن بود که آمریکا و دولت یمن خواستارش بودند. در واقع در آپریل ۲۰۱۹ در جریان جلسه پارلمان یمن، برخی از اعضای آن تلاش کردند که تروریستی نامیدن گروه انصارالله را خود به سرانجام برسانند اما ریاض در پشت صحنه به دنبال توقف این روند بود چرا که ۱ برچسب زدن به حوثی ها به عنوان یک گروه تروریستی، کار عربستان را برای قطع ارتباط آنان با ایران در ازای حمایت کامل ریاض دشوار می سازد.
علی رغم دیدار به ظاهر صمیمانه فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان با «تیموتی لیندر کینگ»، فرستاده ویژه ایالات متحده آمریکا در امور یمن، افزایش تعاملات دیپلماتیک ایالات متحده عدم قطعیت ناخواسته ای را در مورد مذاکرات طولانی مدت کانال سعودی با حوثی ها ایجاد می کند. اکوسیستم ظریفی که دو طرف ادامه داده اند می تواند در معرض خطر قرار گیرد.
نویسنده در ادامه به هزینه های اقتصادی، حقوق بشری و سیاسی جنگ یمن و اعتراض شدید نهادهای حقوق بشری برای پاسخگو نگه داشتن عربستان برای ایجاد بحران انسانی در یمن اشاره می کند و یکی از مشکلات بزرگ عربستان را حملات حوثی ها به قسمت جنوبی عربستان می داند.
احمد ناجی تاکید می کند سعودی ها در حال حاضر به جای شکست چشم اندازشان بر تضعیف انصارالله است. حملات مستقیم ائتلاف به رهبری عربستان سعودی علیه حوثی ها طی چند سال گذشته به طرز چشمگیری کاهش یافته است. تعداد حملات هوایی در سال ۲۰۱۹ چیزی کمتر از ۱۲۰۰ مورد تخمین زده شد در حالی که در سال اول جنگ حدود ۷۰۰۰ حمله بود. اگرچه در سال ۲۰۲۰ حملات روند افزایشی داشت اما آنها در وهله اول مناطق مرزی یمن و عربستان را به جای مناطق داخلی هدف قرار دادند - این نشان دهنده یک حالت دفاعی بیشتر برای محافظت از مناطق مرزی عربستان است. بازی طولانی ریاض تقویت نفوذ خود در میان گروه های یمنی است، بنابراین جای تعجب نیست که اکنون با جدیت بیشتری به دنبال مذاکره با حوثی ها است.
احمد ناجی در ادامه در خصوص این موضوع نوشت: راحت ترین پاسخ نه است. حتی اگر اقدامات آینده ایالات متحده به نفع عربستان سعودی باشد، هزینه های امنیتی ترک یمن بیش از هزینه ماندن در آنجا است. ریاض در حالی که همچنان مداخلات نظامی مستقیم خود را کاهش می دهد، احتمالاً در آینده ریاض تحت پوشش گروه های نیابتی به حضور در یمن ادامه می دهد؛ در حالیکه مداخله مستقیم را کاهش می دهد.این الگو شبیه استراتژی امارات متحده عربی است، که در ژوئیه ۲۰۱۹ اعلام کرد نیروهای خود را از یمن خارج می کند اما تعداد زیادی از نیروهای نظامی را در استخدام خود نگه داشت.- بیش از ۲۰ هزار نفر در پایگاه های مختلف نظامی در سراسر کشور مستقر شده اند. امارات متحده عربی می تواند استراتژی خود را بدون حضور مستقیم به پیش ببرد، بنابراین از مسئولیت مستقیم طفره می رود.
اندیشکده بروکینگز طی یکی نظرسنجی مسائل دیگر خاورمیانه را از محققان در زمینه خاورمیانه پرس و جو کرده است. ۱۲۹۳ محقق در این نظرسنجی شرکت کرده اند که تا کنون ۵۲۱ نفر از آنها چیزی حدود ۴۰% از کل نفرات به سوالات پاسخ داده اند. بروکینگز نظر کارشناسان و اینکه چه اتفاقی از دید آنها رخ خواهد داد را از آنان جویا نشده بلکه به سوالات توصیفی روی آورده است. این نظر سنجی برای ارزیابی آنها از منطقه در حال حاضر وجود دارد و ممکن است یک دهه دیگر وجود داشته باشد. در مورد ترجیحات آنها در مورد نتایج یا سیاست ها سوال نشده است.
نتایج این نظرسنجی تصویری جذاب از خاورمیانه را به تصویر می کشد و بینش های ارزشمندی که دولت بایدن ـ گفته است هدف آن جدی گرفتن نظرات کارشناسان است - ممکن است به عنوان سیاست خارجی ایالات متحده برای منطقه در نظر گرفته شود.
اسرائیل و فلسطینی ها: واقعیت یک دولت شبیه آپارتاید
شاید سرسختترین یافته این نظرسنجی ارزیابی جمعی از درگیری های اسرائیل و فلسطین باشد. اکثریت قاطع ، ۵۹٪ ، واقعیت فعلی اسرائیل و فلسطینیان را "واقعیت یک کشور مشابه آپارتاید" توصیف می کنند. علاوه بر این، ۷٪ آن را دولت نابرابر، اما شبیه آپارتاید نمی دانند. فقط ۲٪ اوضاع را اشغال موقت کرانه باختری و غزه توسط اسرائیل توصیف می کنند. ۳۰٪ وضعیت فعلی را اشغال نیمه دائمی اسرائیل توصیف می کنند.
در حالی که دولت بایدن احتمالاً به دنبال آغاز دیپلماسی است، این کارشناسان امید چندانی برای دستیابی به راه حل دو دولت ندارند. در این بررسی ، ۵۲٪ می گویند که چنین نتیجه ای دیگر امکان پذیر نیست، در حالی که ۴۲٪ آن را طی ۱۰ سال آینده بعید می دانند. فقط ۶٪ آن را در دهه آینده محتمل می دانند.
این انتظارات به طور ویژه ناخوشایند است زیرا بدون چشم انداز اسرائیل جداگانه و فلسطین جداگانه ، ۷۷٪ انتظار دارند واقعیتی مشابه با یک کشور مشابه آپارتاید را ببینند، در حالی که ۱۷٪ دیگر انتظار واقعیتی با یک دولت با وجود افزایش نابرابری ها را دارند، که شبیه آپارتاید نیست. تنها ۱٪ انتظار دارد که شاهد یک دولت دو ملیتی با حقوق برابر برای همه باشد.
بازگشت ایالات متحده آمریکا به توافق هسته ای با ایران همانطور که در حال حاضر نوشته شده است، احتمال دستیابی ایران به سلاح هسته ای در دهه آینده را کمتر می کند ـ این همان چیزی است که ۷۵ درصد از پاسخ دهندگان این نظرسنجی می گویند. ۲۱٪ می گویند بازگشت به برجام تفاوت واقعی نخواهد داشت ـ فقط ۲٪ می گویند بازگشت به توافق دستیابی ایران به سلاح هسته ای را محتمل تر می کند.
آنچه که شاید تعجب آور نیست محققان با اقدام نظامی علیه ایران و یا ادامه فشار حداکثری دولت ترامپ مخالف هستند. شکاف اصلی در مورد تاکتیک ها بود: ۶۷% می گویند بازگشت سریع ایالات متحده به برجام قبل از پرداختن به سایر مسائل به منافع ایالات متحده کمک می کند، در حالی که ۲۳٪ ترجیح می دهند ابتدا درباره توافقی بزرگ مذاکره کنند از جمله موشک های بالستیک و سیاست های منطقه ای در همسویی با متحدان مانند اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی.
اکثریت محققان می گویند که این خیزشها همچنان فعال است: ۳۰ درصد انتظار دارند موج دیگری از اعتراضات گسترده در دهه آینده انجام شود ، در حالی که ۴۶ درصد می گویند که این قیام ها همچنان به اشکال مختلف ادامه دارد. فقط ۷٪ فکر می کنند که خیزش ها تمام شده و از بین رفته اند، در حالی که ۱۷٪ فکر می کنند که احتمالاً حداقل برای یک دهه تکرار نخواهند شد. اما آیا آنها اهمیتی داشتند؟ ۵۴٪ ، تأثیر آنها را قابل توجه توصیف می کنند، اما تحول آفرین نیستند. برای ۲۹٪ ، خیزش ها تحول آفرین بود، در حالی که ۱۷٪ آنها را به عنوان یک اختلال موقت با تأثیر طولانی مدت تلقی می کنند.
تنها ۳٪ از محققان ایالات متحده را در خاورمیانه امروز قوی تر در مقایسه با یک دهه پیش می دانند، در حالی که ۷۵٪ ایالات متحده را ضعیف تر می دانند. کاملاً قابل توجه؛ تنها ۳۸٪ هنوز ایالات متحده را به عنوان تنها قدرت خارجی غالب در منطقه می دانند. این اساساً مربوط به رقابت روسیه نیست - فقط ۸٪ یک منطقه دو قطبی به سبک جنگ سرد را می بینند. اکثریت کمی (۵۴٪) منطقه را چند قطبی می دانند و تعدادی از قدرت های بزرگ برای نفوذ و قدرت رقابت می کنند. برای کسانی که همچنان معتقد به برتری در ایالات متحده هستند، این نتایج باید چشمان آنها را باز کند.
محققان همچنین احیای برتری ایالات متحده را نمی بینند. با نگاه به جلو ، تنها ۱۰٪ انتظار دارند که ایالات متحده یک دهه دیگر قدرتمندتر شود. این لزوماً به معنای سقوط ناگهانی نیست: ۴۸ درصد انتظار دارند که ایالات متحده طی یک دهه ضعیف تر باشد، در حالی که ۴۱% انتظار دارند تقریباً همان وضعیت فعلی باشد. به طرز جالب توجهی، محققان در مورد اینکه آیا اهمیت کشورهای خارجی در آنچه در خاورمیانه اتفاق می افتد به طور کلی کاهش یافته است، اتفاق نظر ندارند: چهل و دو درصد می گویند قدرت های خارجی همان میزان نفوذ یک دهه قبل را دارند، ۲۹٪ می گویند آنها نفوذ بیشتری دارند و ۲۸٪ می گویند نفوذ کمتری دارند.
چه چیزی در انتظار خاورمیانه و ایالات متحده است؟ دولت بایدن سیگنال داده که برای جلوگیری از بلایا به حرف کارشناسان گوش فرا می دهد. مانند جنگ ۲۰۰۳ عراق. این نظرسنجی بی نظیر می تواند به سیاست گذاران جدید ایالات متحده کمک کند تا واقعیت های خاورمیانه را درک کنند، زیرا محققان منطقه آنها را مشاهده می کنند.
به گزارش سی ان بی سی، «ریچارد گلدبرگ» عضو وابسته به بنیاد دفاع از دموکراسی ها و دستیار سابق جان بولتون در مصاحبه ای گفت: واشنگتن و تهران در نهایت قادر به رسیدن به توافق در موضوع هسته ای خواهند بود زیرا ایران نیاز به رهایی از تحریم های اقتصادی دارد.
گلدبرگ که سابقه زیادی در ایران ستیزی دارد با طرح ادعاهای تکراری ایران را به حمایت از تروریسم متهم کرد و با طرح موضوع برنامه هسته ای و دیگر اقدامات بازدارنده ایران در منطقه خلیج فارس، اظهار داشت که این تحولات به این معنا هستند که به زودی احتمالا توافقی صورت خواهد گرفت.
از طرفی علی واعظ مشاور ارشد رئیس گروه بین‌المللی بحران طی یادداشتی برای گروه بین المللی بحران نوشت: اولین قدم این است که از بن بست موجود جلوگیری کرده و از تشدید آن جلوگیری کنید. از طرف ایالات متحده، این به معنای لغو خروج ترامپ از توافق هسته ای در سال 2018 است، در حالی که به وزیران خزانه داری و خارجه اجازه می دهد روند بازگشت ایالات متحده به انطباق کامل با تعهدات خود در توافق را آغاز کنند، اما بدون اینکه آمریکا بگوید چگونه تحریم ها را لغو خواهد کرد. چنین اقدامی کاملاً مطابق با موضع انتخاباتی بایدن است و آن را مدون می کند.
به عنوان بخشی از اولین قدم، ایالات متحده می تواند از طریق یک حرکت انسان دوستانه میزان اعتماد بین دو طرف را بازیابی کند. ایران کشور خاورمیانه ای است که بیشترین آسیب را از همه گیری بیماری کووید 19 خورده است. با این حال درخواست آن برای دریافت وام اضطراری از صندوق بین المللی پول بیش از ده ماه بدون پاسخ مانده است. صندوق بین المللی پول می تواند بودجه را از طریق مجاری مجاز بشردوستانه و سازمان بهداشت جهانی برای خرید واکسن پرداخت کند.
این دو اقدام هیچ گونه لغو تحریم فوری از سوی ایالات متحده نیست اما می تواند باعث کاهش تنش ها شود در حالی که به دولت بایدن اجازه می دهد نشان دهد که اراده سیاسی دارد تا آنچه را که به نفع امنیت ملی آن است انجام دهد. واعظ در ادامه به ایران پیشنهاد می دهد که غنی سازی اورانیوم را که در پاسخ به فشار حداکثری دولت ترامپ بود لغو کند.
واعظ تصریح کرد: اگر دو طرف بتوانند این اقدامات را انجام دهند، وقت و فضای کافی برای مذاکره در مورد یک جدول زمانی جهت یک سری اقدامات همزمان هماهنگ اضافی دارند که آنها را به طور کامل به تعهدات خود بازگرداند - حذف کلیه تحریم ها توسط ایالات متحده و بازگشت کامل به محدودیت های هسته ای توافق نامه و تعهدات نظارت توسط ایران. بهتر است این اتفاق قبل از انتخابات ایران در ماه ژوئن رخ دهد، اما اگر اینگونه نشود، باید این کار را تا ماه اوت، زمانی که رئیس جمهور جدید ایران وارد دفتر می شود، صورت پذیرد.
پایگاه کریستین ساینس مانیتور نیز به جنبه های داخلی موانع احیای برجام اشاره کرده و نوشته است که در حال حاضر سیاست در داخل ایران اختلاف زهرآلودی را درست کرده است. کدام جناح سیاسی قادر خواهد بود برای هر معامله ای که تحریم ها را از بین ببرد و یک اقتصاد شکوفا را تحقق بخشد، اعتبار بدست آورد، بدون اینکه بخواهد مانند حسن روحانی تحقیرها را تحمل کند.
این وبگاه آمریکایی در ادامه به فحاشی عده ای در اصفهان علیه رئیس جمهور اشاره می کند و از قول احمد نقیب زاده می نویسد: تندروها در ایران می خواهند توافق و گشایش اقتصادی به امضای خودشان باشد.
ناصر هادیان، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، می گوید تأثیر ماندگار کناره گیری ترامپ بسیار زیاد بوده است. مطمئناً این باعث تقویت رادیکال ها و بی اعتبار کردن کسانی که از اروپا و ایالات متحده حمایت کرده اند می شود. وی در ادامه نیز افزود رهبر ایران ترجیح می دهد که احیای برجام در زمان دولت روحانی صورت گیرد.
هادیان در ادامه اضافه کرد: استراتژی محافظه کاران این است که در صورت امکان، مانع بازگشت ایران و آمریکا به برجام تا قبل از انتخابات شوند. محافظه کاران می دانند که، اگر ما مسئله را با آمریکایی ها حل کنیم مردم فکر می کنند که ما در مسیر درست هستیم. بنابراین آنها می خواهند همه چیز را مانند آنچه که هست حفظ کنند، در حالی که مردم خوش بین و راضی نیستند، بنابراین در انتخابات شرکت نمی کنند و تندروها شانس بیشتری برای پیروزی دارند.
منابع: موسسه کارنگی/ اندیشکده بروکینگز/ گروه بین المللی بحران/ پایگاه کریستین ساینس مانیتور/ گزارش و ترجمه: ابوالفضل خدائی
>>> این مطالب را هم بخوانید:
گفتگوی مستقیم میان ایران و آمریکا شکل می گیرد اگر....
آیا تضمین می‌دهید در چند ماه آینده همین شرایط برای ایران برقرار باشد؟
بایدن نمی‌خواهد طبق جدول‌زمانی ایران عمل کند؛ضرب‌الاجل تهران،حل مسائل را کند کرد
اروپا چگونه می‌تواند گره برجام را باز کند؟
ضرب‌الاجل ایران چه تأثیری بر روابط تهران و غرب دارد؟
تلاش تندروها برای نابودی برجام؛ایران این فرصت را هم از دست می‌دهد؟
310311
