خبرگزاری فارس مازندران-کوثر قیصری|منطقه آزاد سه لکه‌ای، سه وجهی یا به عبارتی ساده‌تر، سه نقطه‌ای، قصه از این قرار است و این نخستین منطقه آزاد تجاری غیرمتمرکز کشور است.
بندرامیرآباد، بندر نوشهر و منطقه ساحلی چپکرود جویبار تا میرود بابلسر، محل‌های برگزیده برای اجرای این سناریوی ویژه اقتصادی مازندران هستند.
نمایندگان و مسؤولان استان علت این طرح پیشنهادی را به زیرساخت‌های غیرقابل رقابت هر سه منطقه در کشور نسبت می‌دهند.
لایحه‌ای که مجلس شورای اسلامی بعد از اصلاحات آن را در روزهای پایانی تابستان امسال تصویب کرد و چهارم مهرماه به تایید شورای نگهبان هم رسید.
پس از ابلاغیه رئیس جمهور به وزارت امور اقتصادی و دارایی، قصه منطقه ی آزاد تجاری مازندران ورق‌های پیش گفتار و مقدمه را پشت سر گذاشت و فصل اولش آغاز شد. قصه‌ای که اگر نویسندگان و مجریانش آن را درست و اصولی جلو نبرند، فرصت‌ها را به تهدید تبدیل خواهند کرد.
در واقع هیچ تضمینی برای موفقیت یک منطقه آزاد تجاری وجود ندارد؛ مگر اینکه تاثیر آن بر روی ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، محیط زیستی و .. از سوی کارشناسان کارکشته و خبره مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.
صائب تبریزی هم البته بیت معروفی دارد که می‌تواند حق هشدار به مسؤولان و نمایندگان استان را به قدر کافی ادا کند: خشت اول گر نهد معمار کج، تا ثریا میرود دیوار کج.
*بندر امیرآباد و نوشهر امتحان پس داده‌اند، چپکرود و میرود چطور؟
بندر امیرآباد که با وسعتی در حدود یک هزار و ۶۰ هکتار با عناوینی چون بزرگترین بندر شمال کشور و ششمین بندر بزرگ ایران در کرانه دریای کاسپین خودنمایی می‌کند، تنها بندر شمالی متصل به شبکه ریلی کشور هم است.
کارخانجات گچ، فولاد، کاغذ و سیلوهای متعددی که در دل این بندر جای گرفته، آن را در کنار بندر امام خمینی (ره) و بندر شهید رجایی جنوب به یکی از سه بنادر نسل سوم کشور تبدیل کرده است.
۲۴ پست اسکله برای امیرآباد طراحی شده اما تاکنون ۱۵ اسکله آن تکمیل و فعال شدند. ظرفیت پذیرش ۷.۵ میلیون تن کالا را دارد و پایلوت غلات شمال کشور به شمار می‌آید.
امیرآباد حلقه اتصال کریدور ترانزیت راه‌گذر بین‌المللی شمال ـ جنوب هم هست و همه این‌ها در کنار یکی دیگر، آن را به بندری شاخص و بی‌بدیل در کشور تبدیل کرده است.
بندر نوشهر
۸۵ هکتار از بندر نوشهر که بی‌تردید از مهمترین بنادر تجاری-گردشگری ایران به حساب می‌آید، یکی از لکه‌های برگزیده طرح منطقه آزاد سه لکه‌ای به‌شمار میرود که نزدیکترین بندر به پایتخت است و با مراکز تولیدی و صنعتی مهم کشور هم فاصله کمی دارد.
قدیمی‌ترین فرودگاه شمال کشور در فاصله چهار کیلومتری این بندر، فرصت پروازهای تجاری و گردشگری را برای این منطقه ویژه فراهم می‌کند.
میزان قابل توجه تخلیه و بارگیری کالاها این بندر را در سال ۱۴۰۱ به سومین بندر پرتردد شمال ایران تبدیل کرد و پس از آن در رنک کشوری هم، جایگاه دوازدهمین بندر پرتردد کشور را به دست آورد.
بندری که ۸ اسکله تجاری و یک اسکله نفتی را در دل خود جای داده است و با داشتن انبار مسقف ۳۰ هزار متری، ید طولایی در واردات غلات، مواد شیمیایی، مواد معدنی، آهن‌آلات، مصالح ساختمانی، لوازم یدکی، مواد نفتی، فلزات غیر آهنی، مصنوعات فلزی، کاغذ و مقوا، چوپ و تخته، کانتینر بر، کانتینر خالی، لاستیک و پلاستیک، پارچه و الیاف و صادرات تره بار، خشکبار، محصولات دامی و گیاهی، مواد معدنی، فلزات غیرآهنی، کالای سوپر مارکتی، کانتینر پر و خالی دارد.
اما ظرفیت پذیرش ۷ هزار تن کشتی در آب‌های نیلگون آن، مسافت و زمان سفر دریایی را به کشورهای اروپایی و آسیای میانه هم کوتاه کرده است.
رونق گردشگری دریایی به علت ظرفیت این بندر در پذیرش کشتی‌های دریایی هم مسئله‌ای است که نمی‌توان چشم خود را به سادگی برروی آن بست.
*ظرفیت مغفول مانده دانشگاه مازندران در تدوین طرح منطقه آزاد
منطقه ساحلی ۴۶۱ هکتاری چپکرود تا میرود بابلسر هم با استقرار دو دانشگاه مهم و فعالیت‌های گردشگری گسترده در لیست منطقه آزاد سه لکه‌ای مازندران قرار گرفت اما آیا در نخستین گام معماری بنای منطقه آزاد از ظرفیت این دانشگاه‌ها استفاده‌ای شد؟
دانشگاه مازندران
همایش بررسی فرصت‌ها و چالش‌های منطقه آزاد مازندران حدود یک‌ماه قبل در دانشگاه مازندران برگزار شد.
به نظر می‌رسد که این تنها یک نمایش بود و در حالی‌که وزیر اقتصاد و امور دارایی آغاز مسائل مربوط به منطقه آزاد از دانشگاه را تصمیم بالغانه نمایندگان و مسؤولان استان دانست و رئیس دانشگاه مازندران با وجود اساتید فرهیخته و دانشجویان نخبه در رشته‌های تخصصی و جامع اقتصاد، گردشگری، علوم اجتماعی، سیاسی، شیمی، مهندسی فناوری، آمادگی کامل این دانشگاه برای خدمت به مناطق آزاد استان و تدوین طرح جامع آن را اعلام کرد اما تاکنون این ظرفیت از چشمان دولت دور مانده و تدوین طرح به افراد دیگری سپرده شده است.
*شوک اول دولت به منطقه آزاد مازندران
استاد جامعه‌شناسی محیط زیست دانشگاه مازندران در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس اظهار کرد: باید دید که آیا مدیر اجرایی تعیین شده برای طرح منطقه آزاد مازندران، سابقه لازم برای تدوین طرح جامع یک منطقه ویژه تجاری، اقتصادی و گردشگری را دارد.
او انتخاب مدیر اجرایی کنونی را نخستین شوک بر بدنه منطقه آزاد مازندران دانست و ادامه داد: نکته حائز اهمیت دیگر این است که نباید شرکت پیمانکار از بیرون آورده شود زیرا کارشناسان بومی، بهتر و بیشتر می‌توانند دغدغه این منطقه را داشته باشند.
صادق صالحی گلایه کرد: اگر طرح به این عظمت و مهمی به دانشگاه مادر مازندران سپرده نشود، پس این دانشگاه به چه کاری می‌آید؟
اما باید دید که آیا دانشگاهیان در تدوین اساسنامه نقشی ایفاء خواهند کرد و یا اساسنامه صرفا به صورت تیپ بوده و از سوی دبیرخانه شورای عالی منطقه آزاد و به صورت متمرکز، مورد تصویب قرار خواهد گرفت؟ آیا خشت اول این بنای سرنوشت ساز، درست و اصولی قرار داده خواهد شد؟
*از فرصت اقتصادی تا تهدید اجتماعی
استاد جامعه شناسی محیط زیست دانشگاه مازندران با بیان اینکه ایجاد یک منطقه آزاد در صورت موفقیت می‌تواند مزایای مختلفی را برای یک اقتصاد بسته و ناکارمد داشته باشد، اظهار کرد: جذب سرمایه خارجی به ویژه در بخش‌های مولد، جذب و انتقال تکنولوژی به درون اقتصاد کشور، ایجاد فرصت‌های اشتغال در داخل کشور، افزایش تولید و ارزش افزوده بخش‌های اقتصادی به ویژه بخش صنعت، کمک به کشور برای ورود به بازارهای جهانی و آشنایی با تجارت خارجی و گسترش و متنوع ساختن صادرات، افزایش کارایی اقتصادی و تربیت نیروی انسانی ماهر، افزایش درآمد کشور ناشی از فعالیت‌های خدماتی مانند حمل و نقل، بارگیری و تخلیه، بانکداری، بیمه گری و توریسم از جمله مزایای اجرای این طرح هستند.
صالحی ادامه داد: عدم اطلاع از اهداف تصویب و راه اندازی منطقه آزاد، همان پاشنه آشیلی است که دیگر مناطق ازاد کشور را به چالش انداخت.
وی به نکته قابل توجه تاثیرات و آسیب‌های اجتماعی ایجاد منطقه آزاد نیز اشاره کرد و گفت: بی تردید، تاثیرات ایجاد منطقه آزاد تجاری صنعتی در استان، به ویژه از حیث اجتماعی-فرهنگی بسیار عمیق و گسترده خواهد بود و فراتر از جامعه پیرامونی، سرتاسر استان مازندران را فرا خواهد گرفت اما آیا مسؤولیت اجتماعی اجرای این طرح عظیم مورد توجه قرار گرفته است؟
*رویای مسؤول، کابوس مردم
صالحی در تفسیر آسیب‌های اجتماعی احتمالی ایجاد منطقه آزاد، خاطرنشان کرد: منطقه آزاد مدعی ایجاد اشتغال است اما باید دید صنایعی که برای آن تعریف می‌شود، واقعا اشتغال ایجاد می‌کند یا خیر؟
برگزاری میزگرد بررسی ایجاد منطقه آزاد تجاری مازندران
وی ادامه داد: شکل‌گیری فعالیت‌های گسترده تجاری ـ اقتصادی، صاحبان صنعت و شرکت‌ها را به درآمدهای هنگفتی می‌رساند و همین می‌تواند فاصله طبقاتی آنها با مردم محلی را بیش از پیش کند.
استاد جامعه‌شناسی محیط زیست دانشگاه مازندران گفت: ایجاد آلاینده‌ها در این مناطق نیز به جامعه محلی آسیب می‌رساند و از همه مهم‌تر این است که رونق فعالیت‌های تجاری باعث افزایش ورود گردشگران به استانی می‌شود که زیرساخت و ظرفیت مورد نیاز برای پذیرش این میزان گردشگر را ندارد و این مهم منجر به نارضایتی جامعه محلی و در نتیجه آسیب اجتماعی می‌شود.
پایان پیام/۸۶۰۶۱/م
